Mimar Sinan'ın 'Deprem Terazisi' Merak Konusu Oldu

Kahramanmaraş merkezli meydana gelen iki büyük şiddetli depremlerin sebep olduğu yıkımlar ve can kayıpları, vatandaşları bina hasar tespitlerine yönlendirdi. Asrın felaketi olarak nitelendirilen depremler sonrası Osmanlı dehası Mimar Sinan'ın eserlerinde kullandığı 'deprem terazisi' merak konusu oldu. Peki 'deprem terazisi' nedir, nasıl çalışır? İşte tüm merak edilenler...

Merkez üssü Kahramanmaraş olan ilki 7,7 ikincisi 7,6 şiddetinde olan depremler çevredeki 10 ilde büyük yıkımlara sebep oldu. On binlerce kişinin vefat ettiği felaketin ardından hasarlı bina tespit çalışmaları başlarken, uzmanların İstanbul depremi uyarıları üzerine milyonlarca vatandaş bina hasar tespiti yaptırmak için harekete geçti.

Günümüzde deprem hasar tespitleri farklı yöntemlerle yapılırken akıllara, yüzyıllardır tarihe meydan okuyan Mimar Sinan eserleri geldi. Hatalı tespit edilen binalardan sonra asırlar önce kullanılan 'deprem hasar tespiti sistemi' araştırılmaya başlandı.

Osmanlı dehası Mimar Sinan'ın eserlerinde kullandığı ve birçok mimara ilham olan silindir şeklindeki deprem terazileri deprem sonrası yapının hasar görüp görmediğini gösteriyor. Peki yüzyılın icadı deprem terazisi nasıl çalışıyor?

DEPREM ÖLÇEN SİSMOGRAFLAR İLK OLARAK 1800'LÜ YILLARDA KULLANILDI Modern zamanlarda deprem ölçen sismograflar ilk kez 1800'lü yıllarda kullanılmaya başladı. Ancak Anadolu halkı Osmanlı'nın, 'deprem terazisi' teknolojisiyle yüzyıllar öncesinden tanışmıştı.

'DEPREM TERAZİSİ' NEDİR? Anadolu'nun farklı camiilerinde 'deprem terazisi' ismi verilen düzenek, silindir bir yapıya sahiptir. Binanın depremden sonra hasar alıp almadığını gösteren bu sistem, mermer veya beton şeklinde yapıların çeşitli noktalarında kullanılmış.

'DEPREM TERAZİSİ' NASIL ÇALIŞIR? Deprem terazileri çok basit bir sistemle çalışıyor; eğer silindir kolayca dönüyorsa caminin depremde hasar görmediği ancak silindir dönmüyor veya dönerken zorlanıyorsa yapının hasar gördüğü anlaşılıyor. Bu durum da hasar nedeniyle yapılacak müdahalenin boyutunu ortaya çıkarıyor.

Asırlara meydan okuyan birçok eserde deprem terazileri kullanılmaya devam ediyor.

1400-1500 yılları arasında inşa edildiği tahmin edilen Hatay Mahremiye Camisi'nde ve 1424 yılında yapılan Bursa Yeşil Cami'de de deprem terazileri yer alıyor.

1585 yılında inşaatı biten Manisa'daki Muradiye Camii'nde mihrabın iki yanında deprem terazileri mevcut.

Mimar Sinan tarafından 573'te kubbesi onarılan ve takviye duvarlarla günümüze kadar gelen Ayasofya Camii'nde de deprem terazileri kullanılıyor.