Vali ve yardımcılarına 'operasyon tazminatı' ödenir mi?

Sayıştay Temyiz Kurulu 23.06.2021 tarihli kararlarını açıkladı. Yayımlanan karalar arasında "Özel Harekat ve Operasyon Tazminatına İlişkin Esaslar kapsamında bulunmayan Vali ile Vali Yardımcılarına, anılan Esaslarla öngörülen ek tazminatın ödenmesi"ne ilişkin 3 adet karar bulunmaktadır.

İlgi Dairece, Özel Harekat ve Operasyon Tazminatına İlişkin Esaslar kapsamında bulunmayan vali ile vali yardımcılarına, anılan Esaslarla öngörülen ek tazminatın ödenmesi sonucu oluşan tutara ilişkin tazmin hükmü verilmiştir

Sorumlular; ... ilinin 1. derece kritik iller arasında sayıldığına mevzuatta açıkça yer verildiğinden ve operasyonların yapılması ve güvenliğin saklanmasında İlin Valisi ve sınırdaki illerin koordinatörü olan Vali Yardımcılarının sevk ve idare görevinin İl İdaresi Kanunuyla da tanımlanmış asli görevleri olduğundan tazminat ödenebilme şartlarının oluştuğunu ifade etmişlerdir.

Temyiz Kurulu bu savunmayı kabul etmedi

Özel Harekat ve Operasyon Tazminatına İlişkin Esaslara ekli (1) sayılı Cetvelde; kapsama dahil kritik illerin derecelerine göre tasniflenerek sıralandığı ve... ilinin de 3. derece kritik iller arasında sayıldığı,

... ilinin 1. derece kritik iller arasında sayılmaması nedeniyle, (2) sayılı Cetvel kapsamında sayılan birlik ve görevlerde istihdam edilmeyen dolayısıyla da (4) sayılı Cetvelin "B-Diğer Personel" başlıklı bölümünde öngörülen "1. derece kritik illerde görevli olma" şartını sağlamayan vali ile vali Yardımcılarına, ek tazminat ödenmesi mümkün görünmemektedir.

YILI:2017

DAİRESİ:3

DOSYA NO:46491

TUTANAK NO:49778

TUTANAK TARİHİ:23.6.2021

Konu: Özel Harekat ve Operasyon Tazminatına İlişkin Esaslar kapsamında bulunmayan Vali ile Vali Yardımcılarına, anılan Esaslarla öngörülen ek tazminatın ödenmesi.

1-Özel Harekat ve Operasyon Tazminatına İlişkin Esaslar kapsamında bulunmayan... Valisi ile Vali Yardımcılarına, anılan Esaslarla öngörülen ek tazminatın ödenmesi sonucu oluşan ... TL'ye tazmin hükmü verilmiştir.

TEMYİZ DİLEKÇESİ

İlamda Harcama Yetkilisi sıfatıyla sorumlu tutulan ... (Vali Yardımcısı), ... (Vali Yardımcısı) ve Gerçekleştirme Görevlisi sıfatıyla sorumlu tutulan ... (İl Yazı İşleri Müdürü) tarafından verilen ortak mahiyetteki temyiz dilekçesinde özetle;

... İlinin Güneydoğu Anadolu Projesinin (GAP) merkezi konumunda olduğunu, ancak Suriye'de yaşanan iç karışıklık nedeniyle Suriye'deki iç savaştan öncelikle etkilenen İller arasında olduğunu, Türkiye Cumhuriyetinin Suriye Ülkesi ile en uzun sınıra sahip olan İlin, Suriye ile 188 km'lik bir sınırının mevcut olduğunu, Suriye sınırına sıfır noktada bulunan 4 ilçesinin mevcut olduğunu, bunlar ..., ... ... ve sınıra kısa mesafesi bulunan ... ilçeleri olduğunu, özellikle Suriye'de iç savaşın başlamasından bu güne kadar sınıra sıfır noktasında bulunan ilçelerimize sınırda özgür Suriye ordusunun hakimiyeti kaybetmesi nedeniyle sınır DEAŞ terör örgütünün hakimiyetine geçmiş diğer terör örgütü PYD ile çatışmalarında .... ... ve ... ilçelerimizde birçok vatandaşımız sınırdan atılan havan mermileri ve uzun namlulu silahlarla atılan kurşunlar neticesinde hayatını kaybetmiş birçok vatandaşımızın da yaralanmış olduğunu, söz konusu ilçelerde provokatörlerin halkı galeyana getirmemeleri, gösterilerinin önlenmesi için yeteri kadar güvenlik güçlerinin sevk ve idaresinin yapılmış olduğunu,

Ayrıca ülkemize mültecilerin arasına ve illegal yollardan giriş yapan DEAŞ, PYD, YPG ve diğer terör örgütlerine mensup teröristlerin takibi ve eylem yapmadan yakalanmaları için yapılan istihbarat çalışmalarının değerlendirilmesi ve yakalanmaları için yapılan operasyonların takibinin operasyon emri veren ... Valisi ve yardımcıları tarafından sevk ve idare edildiğini, Suriye'de yaşanan iç savaş nedeniyle ilde yaklaşık olarak 500.000 Suriyeli bulunduğunu, mültecilerin iaşe, barınma eğitim sağlık gibi hizmetler ile geçici kimlik verme ve diğer kamu hizmetlerini verilmesi iş ve işlemlerinin takibi ... Valisi ve Vali Yardımcıları tarafından yapıldığını, ilin insani yardımlar konusunda dünyada gündem oluşturduğundan ve sınır ili olması sebebiyle öteden beri terörün hedefi durumunda olmuş, fakat başta Mülki İdare Amirleri olmak üzere güvenlik güçlerimizin başarılı ve fedakarca çalışmaları sebebiyle bu güne kadar devlet hakimiyeti zaafa uğramamış ve her geçen gün bölge halkının devlete olan yakınlık ve inancı da bu nedenle de artarak devam etmiş olduğunu,

Ödeme yapılacak harekat ve operasyonun terörle mücadele amacı taşıyıp taşımadığına ilişkin tereddütleri, ödemeye esas olacak şekilde çözüme bağlamaya İl Valilerinin yetkili olduğunu,

Diğer taraftan, operasyonel faaliyeti; terör örgütü veya mensuplarını, bunların çalışma usullerini, barınma ortamlarını istihbar etme, militanların aranmalarına, yakalamalarına ve suç delillerinin toplanması ile muhafazasına, sorgulamalarına ve adliyeye sevk ettirilmelerine kadar bütün zaman ve çalışmaları, bu zaman içerisinde alınan ve sürdürülen bütün güvenlik önlemleri olarak değerlendirilmesi gerektiğini,

23.02.2015 tarihinde Başbakanlıkça onaylanan ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 28 inci maddesinin A fıkrası uyarınca yürürlüğe konulan "Özel Harekat ve Operasyon Tazminatına ilişkin Esaslar" çerçevesinde ilin 1 sayılı cetvelin 3.Derece kritik yöreler arasında yer alıp, ancak (I) sayılı cetvelinde dip notunda "..., ... ve ... illerinin Suriye hudut birliklerinde ve illerin Suriye hududunda bulunan ilçelerinde görev yapanlar, (II) sayılı cetvel kapsamında sayılan birlik ve görevlerle sınırlı olmak üzere, bu esasların uygulanmasında 1.Derece kritik iller kapsamında değerlendirilir."

"NOT: ..., ... ve ... illerinin Suriye hudut birliklerinde ve illerin Suriye hududunda bulunan ilçelerinde görev yapanlar, (II) savıl» cetvel kapsamında savılan birlik ve görevlerle sınırlı olmak üzere, bu esasların uygulanmasında 1.Derece kritik iller kapsamında değerlendirilir."

İle bağlı ..., ..., ... ve ... ilçelerinin sınır ilçeleri olduğunu, Vali Yardımcılarının gerektiğinde koordinatörü olduğu ilçede fiilen görev yaptığını, ilçe koordinatörü görevi verilen Vali Yardımcısının aynı zamanda Sınır Mülki İdare Amirliği görevini de fiilen yürüttüğünü, sınır ilçelerde herhangi bir olayın vuku bulması halinde ilçe kaymakamları ilçesinden vali adına sorumlu koordinatör vali yardımcısı ile irtibata geçerek olayları bertaraf edilmesi için gerekli bilgilendirmeyi İl Valisine sunarak, alınan talimata göre tedbir alındığını,

5442 Sayılı İl İdaresi Kanununda

"Madde 5 - İllerde, valilerin tayin ve tesbit ettiği işlerde yardımcılığını ve valinin bulunmadığı zamanlarda vekilliğini yapmak üzere vali muavinleri bulunur. Valiliğin yazı işlerinin düzenlenmesinden de vali muavini sorumludur.

Madde 11 -A) Vali, il sınırları içinde bulunan genel ve özel bütün kolluk kuvvet ve teşkilatının amiridir. Suç işlenmesini önlemek, kamu düzen ve güvenini korumak için gereken tedbirleri alır. Bu maksatla Devletin genel ve özel kolluk kuvvetlerini istihdam eder, bu teşkilat amir ve memurları vali tarafından verilen emirleri derhal yerine getirmekle yükümlüdür.

B) Memleketin sınır ve kıyı emniyetini ve sınır ve kıyı emniyetiyle ilgili bütün işleri, yürürlükte bulunan hükümlere göre sağlar ve yürütür.

C) İl sınırları içinde huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, tasarrufa müteallik emniyetin, kamu esenliğinin sağlanması ve önleyici kolluk yetkisi valinin ödev ve görevlerindendir.

Bunları sağlamak için vali gereken karar ve tedbirleri alır. Bu hususta alınan ve ilan olunan karar ve tedbirlere uymayanlar hakkında 66 ncı madde hükmü uygulanır.

Ç) Jandarma, polis, gümrük muhafaza ve diğer özel kolluk kuvvetlerinin bütün ast ve üstlerinin il içine münhasır olmak üzere geçici veya sürekli olarak vali tarafından yerleri değiştirilebilir ve bundan hemen ... Gümrük ve Tekel Bakanlıklarına bilgi verir.

Madde 12 - Valiler, Devlet genel ve özel hukuku hükümlerine ve ikamet, seyahat, konsolosluk, ticaret ve seyrisefain mukavelelerine göre yabancıların hukuki durumlarını ve deniz, kara ve hava ticaretlerini ilgilendiren işlerde konsolosluklarla muhabere ve bunların müracaat ve ziyaretlerini kabul ederler" hükmünün amir olduğunu,

Yukarıda zikredilen Kanun hükümleri doğrultusunda;

2014 yılının Ekim ayında Suriye'den ile yüzbinlerce kişinin göç etmesi sırasında İl Valisi başta olmak üzere tüm Vali Yardımcıları ve ilgili Kaymakamların gecesini gündüzüne katarak, ülkemize sığınan Suriyeli misafirlerin her türlü ihtiyacını karşılamak üzere görev almış olduğunu, bu görevlerini yürütürken AFAD Başkanlığı, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü ile koordineli bir şekilde alan ve saha çalışması yapıldığını,

Yasadışı tüm terör örgütlerine karşı yapılan operasyonlarda, operasyonların her aşamasında mülki idare amirlerinin fiilen görev ve sorumluluğunda yürütüldüğünü,

Özel Harekat ve Operasyon Tazminatına İlişkin Esaslara göre İl Emniyet Müdürü ve İl Emniyet Müdür Yardımcısının da yararlanmakta olduğunu,

İlamda her ne kadar "...söz konusu tazminatın hangi illerde ve hangi görevlerde bulunanlara ödenebileceği 375 sayılı KHK uyarınca yürürlüğe konulan esaslarda ayrıntılı bir şekilde belirlendiği, bu bağlamda yürütülmekte olan faaliyetlerin niteliğinden hareketle yani kıyas yoluyla tazminat kapsamının genişletilmesinin mümkün olmadığı..." belirtilmiş olup bu nitelemenin dahi Dairenin konuya yeterince hakim olmadığını gösterir nitelikte olduğunu, şöyle ki; konuyla ilgili yerleşik Askeri Yüksek İdare Mahkemesi içtihatlarında özel harekat ve operasyon tazminatının ödenebilmesi için iki koşula ihtiyaç duyulduğunun belirtildiğini, bunlardan birincisinin; birinci derecede kritik illerde konuşlandırılmış olmak, diğeri de bu illerde güvenlik görevi ifa ediyor olmak olduğunu, yine görev ifasından kastedilenin ise özel harekat ve operasyon timi olarak görev yapmak; operasyonları fiilen sevk ve idare eden karargah ve bürolarda görevli olmak veya fiilen görev yapmak gerektiği şeklinde tanımlandığını, (Ek:1) bahsi geçen tanımlamalar açısından ... ilinin 1. derece kritik iller arasında sayıldığına mevzuatta açıkça yer verildiğinden ve operasyonların yapılması ve güvenliğin saklanmasında İlin Valisi ve sınırdaki illerin koordinatörü olan Vali Yardımcılarının sevk ve idare görevinin İl İdaresi Kanunuyla da tanımlanmış asli görevleri olduğundan tazminat ödenebilme şartları oluştuğunu, dolayısıyla bahse konu ödemeye ilişkin kıyas yapmayı gerektirir herhangi bir husus bulunmamakta olup aksine karar veren dairenin adeta ödeme yapılmaması yönünde karar verebilme adına açık olan kanuni düzenlemeyi dahi dikkate almadığını,

Yine ilgili dairenin başkanı ve bir üyesinin "terörle mücadeleye yönelik operasyonların sevk ve idaresinde fiilen görev yapan, dolayısıyla da Özel harekat ve Operasyon Tazminatına İlişkin Esasların 2 nci maddesinin kapsamına giren... Valisi ile sınır ilçelerinden sorumlu koordinatör Vali Yardımcılarına anılan esaslar ile öngörülen tazminatın ödenmesinde hukuka aykırı bir durum olmadığı anlaşıldığından, rapora konu kamu zararı iddiası için ilişilecek husus bulunmadığı" şeklindeki görüşlerin de savunmaları destekler nitelikte olduğunu, belirterek,

verilen tazmin hükmünün bozulmasını talep etmiştir.

BAŞSAVCILIK MÜTALAASI

Başsavcılık mütalaasında;

"Vali ve vali yardımcılarına Özel Harekat ve Operasyon Tazminatına İlişkin Esaslar kapsamına girmedikleri halde, Esaslar ile belirlenen ek tazminatın ödenmesi nedeniyle tazmine hükmedilmiştir.

Sorumlunun temyiz dilekçesinde ileri sürdüğü hususlar sorgu üzerine verdiği savunmasına benzer nitelikte olmakla birlikte; temyiz talebinin yerinde olduğu değerlendirilmektedir. Temyiz dilekçesinde ilgili mevzuatı çerçevesinde ileri sürdüğü hususlar gereği talebin kabulü ile tazmin hükmünün kaldırılmasına karar verilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir." denilmektedir.

Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

Özel Harekat ve Operasyon Tazminatına İlişkin Esaslar kapsamına girmeyen... Valisi ile Vali Yardımcılarına, anılan Esaslar ile belirlenen ek tazminatın ödenmesi sonucu... TL kamu zararına sebebiyet verilmiştir.

Anayasanın 128 inci maddesinin ikinci fıkrasında; "Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir." denilmektedir.

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 28 inci maddesinin (A) fıkrasında;

"Sıkıyönetim veya olağanüstü hal ilan edilen bölgeler veya Milli Savunma ve ... Bakanlıklarınca müştereken belirlenecek kritik yörelerde özel harekat ve operasyon timi olarak görev yapan; Emniyet Genel Müdürlüğü emniyet hizmetleri sınıfı kadrolarında bulunanlar ile sözleşmeli uçuş personeline, subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş ve erlere ve operasyonları fiilen sevk ve idare eden karargah ve bürolardan bu fıkra uyarınca alınacak Başbakan onayında belirtilenlerde görevlendirilen personele 9000, erbaş ve erlere 4500 gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak aylık tutarı geçmemek üzere, fiilen görev yapıldığı sürece ve bu süre ile orantılı olarak ek tazminat, (B) fıkrasında yer alan tazminata ilave olarak ayrıca ödenir.

Tazminat ödenecek yerleşim birimleri, aylık veya günlük olarak ödenecek tazminat miktarları, tazminatın ödenme usul ve esasları, hangi hallerde kesileceği Milli Savunma ve ... Bakanlarının müşterek teklifi, Maliye Bakanlığının görüşü üzerine Başbakan onayı ile tespit edilir..." hükümlerine yer verilmiş,

(02.07.2018 tarihli ve 703 sayılı KHK'nın 177 nci maddesiyle, bu maddenin (A) fıkrasının birinci paragrafında yer alan "Sıkıyönetim veya olağanüstü" ibaresi "Olağanüstü" şeklinde, "Başbakan" ibaresi "Cumhurbaşkanı" şeklinde ve ikinci paragrafında yer alan "Milli Savunma ve ... Bakanlarının müşterek teklifi, Maliye Bakanlığının görüşü üzerine Başbakan onayı" ibaresi de "Cumhurbaşkanı kararı" şeklinde değiştirilmiştir).

Söz konusu KHK maddesi uyarınca alınan 23.02.2015 tarihli Başbakan Onayı ile de "Özel Harekat ve Operasyon Tazminatına İlişkin Esaslar", 01.01.2015-31.12.2017 tarihleri arasında uygulanmak üzere yürürlüğe konulmuştur.

Anılan Esasların; "Kapsam" başlıklı 2 nci maddesinde;

"(1) Bu Esaslar, ekli (1) sayılı Cetvelde gösterilen illerde terörle mücadeleye yönelik özel harekat ve operasyonlarda görevlendirilen;

a) Emniyet Genel Müdürlüğü emniyet hizmetleri sınıfı kadrolarında bulunanlar ile sözleşmeli uçuş personelini,

b) Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve erler ile erbaş ve erleri,

c) Operasyonu fiilen sevk ve idare eden karargah ve bürolarda görevli personelden ekli (4) sayılı Cetvelde belirtilenleri, kapsar.",

"Ödenecek ek tazminat" başlıklı 3 üncü maddesinde;

"(1) a) Birinci derece kritik illerde özel harekat ve operasyon timi olarak görev yapanlar ile 2 nci maddenin (c) bendinde sayılan personele, bu illerde fiilen görev yaptıkları sürelerle orantılı olarak her ay için ekli (2) ve (4) sayılı Cetvellerde yer alan,

b) 2 nci maddenin (a) ve (b) bentlerinde sayılan personelden ekli (3) sayılı Cetvelde belirtilenlere, terörle mücadele amacıyla yapılacak harekat ve operasyona fiilen katıldıkları her gün için bu Cetvelde yer alan, gösterge rakamlarının aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda ek tazminat ödenir." denilmiştir.

Anılan Esaslara ekli (4) sayılı Cetvelde de; operasyonları fiilen sevk ve idare eden karargah ve bürolarda görevli personelden ek tazminat alabilecekler görev unvanları itibarıyla sayılmış olup, söz konusu Cetvelin "B-Diğer Personel" başlıklı bölümünde; birinci derece kritik illerde görevli vali ve vali yardımcısı unvanlarına yer verilmiştir.

Ayrıca, aynı Esaslara ekli (1) sayılı Cetvel incelendiğinde; kapsama dahil kritik illerin derecelerine göre tasniflenerek sıralandığı ve ... ilinin de 3. derece kritik iller arasında sayıldığı, diğer taraftan, söz konusu Cetvelin dipnotunda; "..., ... ve ... illerinin Suriye hudut birliklerinde ve bu illerin Suriye hududunda bulunan ilçelerinde görev yapanlar, (2) sayılı Cetvel kapsamında sayılan birlik ve görevlerle sınırlı olmak üzere, bu Esasların uygulanmasında 1. Derece Kritik İller kapsamında değerlendirilir." denilmek suretiyle... ilinin belli hallerde 1. derece kritik il olarak kabul edilebilmesine imkan tanındığı görülmektedir.

Bu bağlamda, ... ilinin, sadece Suriye hudut birlikleri ile Suriye hududunda bulunan ilçelerinde görev yapan personelden Esaslara ekli (2) sayılı Cetvel kapsamında sayılan birlik ve görevlerde istihdam edilenler için 1. derece kritik il sayılabileceği anlaşılmaktadır.

Daire ilamında, ... ilinin tamamen 1. derece kritik iller arasında sayılmaması nedeniyle, (2) sayılı Cetvel kapsamında sayılan birlik ve görevlerde istihdam edilmeyen dolayısıyla da (4) sayılı Cetvelin "B-Diğer Personel" başlıklı bölümünde öngörülen "1. derece kritik illerde görevli olma" sağlamayan... Valisi ile Vali Yardımcılarına ek tazminat ödenmesinin mümkün olmadığı ifade edilmiştir.

Sorumlular, Suriye'den göç eden insanlar nedeniyle İl Valisi, Vali Yardımcıları ve ilgili Kaymakamlar tarafından yoğun mesai yürütülerek saha çalışması yapıldığını, yasadışı tüm terör örgütlerine karşı yapılan operasyonların her aşamasının Mülki İdare Amirlerinin fiilen görev ve sorumluluğunda yürütüldüğünü, Özel Harekat ve Operasyon Tazminatına İlişkin Esaslara göre İl Emniyet Müdürü ve İl Emniyet Müdür Yardımcısının da bu ödemeden yararlanmakta olduğunu, ... ilinin 1. derece kritik iller arasında sayıldığına mevzuatta açıkça yer verildiğinden ve operasyonların yapılması ve güvenliğin saklanmasında İlin Valisi ve sınırdaki illerin koordinatörü olan Vali Yardımcılarının sevk ve idare görevinin İl İdaresi Kanunuyla da tanımlanmış asli görevleri olduğundan tazminat ödenebilme şartlarının oluştuğunu ifade etmişlerdir.

Esaslara ekli (1) sayılı Cetvelde; kapsama dahil kritik illerin derecelerine göre tasniflenerek sıralandığı ve... ilinin de 3. derece kritik iller arasında sayıldığı, diğer taraftan, söz konusu Cetvelin dipnotunda; "..., ... ve ... illerinin Suriye hudut birliklerinde ve bu illerin Suriye hududunda bulunan ilçelerinde görev yapanlar, (2) sayılı Cetvel kapsamında sayılan birlik ve görevlerle sınırlı olmak üzere, bu Esasların uygulanmasında 1. Derece Kritik İller kapsamında değerlendirilir." denilmek suretiyle ... ilinin belli hallerde 1. derece kritik il olarak kabul edilebilmesine belirli sınırlar dahilinde imkan tanındığı görülmektedir.

... ilinin 1. derece kritik iller arasında sayılmaması nedeniyle, (2) sayılı Cetvel kapsamında sayılan birlik ve görevlerde istihdam edilmeyen dolayısıyla da (4) sayılı Cetvelin "B-Diğer Personel" başlıklı bölümünde öngörülen "1. derece kritik illerde görevli olma" şartını sağlamayan... Valisi ile Vali Yardımcılarına, ek tazminat ödenmesi mümkün görünmemektedir.

Bu itibarla, Özel Harekat ve Operasyon Tazminatına İlişkin Esaslar kapsamında bulunmayan... Valisi ile Vali Yardımcılarına, anılan Esaslarla öngörülen ek tazminatın ödenmesi sonucu... TL'ye verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE, (Üyeler ... ve ...'in aşağıda yazılı ayrışık görüşlerine karşı) oy çokluğuyla

Karar verildiği 23.06.2021 tarih ve 49778 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.