Kara Harp Okulu mezunlarına Gazi Üniversitesince verilen diplomaların iptali davası sonuçlandı

İşleme karşı açılan davayı "yetkisizlik" gerekçesi ile reddeden daire kararı onandı.

Karar FETÖ ile mücadele için alınmıştır

Davaya konu 01/09/2016 tarihli Yükseköğretim Yürütme kurulu kararıyla, 669 sayılı KHK kapsamında geçici tedbir niteliğinde aralarında Kara Harp Okulunda kayıtlı öğrencilerin de yer aldığı çeşitli fakülte ve yüksekokullarda kayıtlı öğrencilerin başka fakülte ve yüksekokullara kaydı amaçlanmış olup, bu kapsamda 2015-2016 eğitim öğretim döneminde Kara Harp Okulu Harita Mühendisliği bölümünden mezun olanların da kazanılmış haklarını korumaya yönelik olarak koordinatör üniversite sıfatıyla Gazi Üniversitesince diploma verilmesinin amaçlandığının anlaşıldığı,

Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen FETÖ/PDY'ye aidiyeti, iltisakı veya bu örgütle irtibatı belirlenen askeri okulların kapatılması, olağanüstü hal kapsamında alınan bir tedbirin sonucu olarak bu işlem yapılmıştır.

TMMOB'un güncel ve meşru bir menfaat ilişkisi yoktur

6235 sayılı Kanun, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği, dava konusu düzenleme ve anılan düzenleme uyarınca tesis edilen işlemlerin amacı ve kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde, dava konusu işlemler ile davacı Oda ve meslek mensupları arasında somut, güncel ve meşru bir menfaat ilişkisinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2022/2345
Karar No : 2022/4080

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ... Odası
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- ... Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
2- ... Rektörlüğü
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU:

Danıştay Beşinci Dairesinin 12/11/2020 tarih ve E:2019/196, K:2021/5058 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istem:

Kara Harp Okulundan 2015-2016 eğitim öğretim döneminde mezun olan öğrencilerin diplomalarının Gazi Üniversitesi tarafından düzenleneceğine ilişkin 01/09/2016 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu kararının "Harita Mühendisliği"ne ilişkin kısmının, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının ... tarih ve ... sayılı yazısının "Harita Mühendisliği"ne ilişkin kısmının, Gazi Üniversitesi Rektörlüğünün ... tarih ve ... sayılı yazısının ve anılan işlemlere dayanılarak Kara Harp Okulu mezunlarına Gazi Üniversitesince verilen Harita Mühendisliği diplomalarının iptali istenilmiştir.

Daire kararının özeti:

Danıştay Beşinci Dairesinin 12/11/2020 tarih ve E:2019/196, K:2021/5058 sayılı kararıyla;

2577 sayılı Kanunun 2. maddesinde, iptal davalarının, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu, maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılabileceğinin kurala bağlandığı,

Yukarıda belirtilen kural gereği, iptal davası açılabilmesi için gerçek yada tüzel kişiler ile dava konusu işlem arasında makul ve ciddi bir ilişkinin varlığının yeterli olduğu, başka bir deyişle, İdare Hukukunun genel ilkelerine göre idari işlemin değişiklik yarattığı ya da doğmasına engel olduğu hukuki durumla, menfaat bağı olan herkesin bu idari işlemin iptalini isteyebileceği,

Bir iptal davasının açılabilmesi ve idari yargı mercilerinin bu davayı ön koşullar yönünden kabul edebilmesi için 2577 sayılı Kanun'un 14. maddesi uyarınca dava dilekçelerinin; a) görev ve yetki b) idari mercii tecavüzü c) ehliyet d) idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı e) süre aşımı f) husumet ve g) 3. ve 5. maddelere uygun olup olmadıkları yönlerinden sırasıyla inceleneceği;

İlk inceleme sonucunda dilekçelerde Kanun'a aykırılık görülürse 15. maddedeki kararlardan birinin verileceği, Kanun'a aykırılık görülmediği takdirde dosyanın tekemmüle tabi tutulacağı, dolayısıyla iptal davası açılabilmesinin ön koşullarından birinin davacının objektif ve subjektif dava ehliyetinin olması olduğu,

Danıştayın istikrar bulan kararlarına göre, davacının subjektif dava açma ehliyetinin bulunduğunun kabulü için idari kararın, davacının meşru, şahsi ve güncel bir menfaatini ihlal etmesi gerektiği, iptal davalarında, dava konusu işlemin davacının menfaatini ihlal ettiğinin saptanmasının, sadece davacının bu davada ehliyetinin (subjektif ehliyetinin) bulunduğu, dolayısıyla davanın esasının incelenmesine geçilebileceği sonucunu doğurduğu,

Anılan yasal düzenlemeler ile iptal davalarının hukuki nitelikleri göz önüne alındığında, İdare Hukuku alanında tek taraflı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte tesis edilen işlemlerin, ancak bu idari işlemlerle kişisel, meşru ve güncel bir menfaat ilgisi olanlar tarafından iptal davasına konu edilebileceğinin kabulünün zorunlu olduğu,

Yukarıda belirlenen kişisel, meşru ve güncel bir menfaat alakasının varlığının taraf ilişkisinin kurulmasında yeterli sayıldığı ve bu hususun davanın niteliğine ve özelliğine göre belirlendiği,

Bu açıklamalar karşısında, dava açma ehliyetinin bulunup bulunmadığı saptanırken, iptal davasının genel amacının yanı sıra, dava konusu idari işlemin niteliğine bakılarak menfaat ilgisinin olaya özgü değerlendirilmesi gerektiği,

6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Kanunu'nun 2. maddesinde, Birliğin kuruluş amacı ile yapamayacağı faaliyetler ve işler gösterilmiş olup; Birliğin kuruluş amacının, bütün mühendis ve mimarları ihtisas kollarına ayırmak ve her kol için bir oda kurulmasına karar vermek; bu suretle aynı ihtisasa mensup meslek mensuplarını bir Odanın bünyesinde toplamak; merkezde idare heyeti, haysiyet divanı ve murakıplar gibi görevlilere yetecek kadar üyesi bulunmayan Odanın merkezini, Umumi Heyetin belirleyeceği yerde açmak; mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak; meslek ve menfaatleriyle ilgili işlerde resmi makamlarla işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve tekliflerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı normları, fenni şartnameleri incelemek ve bunlar hakkındaki görüş ve düşünceleri ilgililere bildirmek olduğunun belirtildiği ve Birlik ve organların, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamayacaklarının kurala bağlandığı,

6235 sayılı Kanun'a dayanılarak hazırlanan TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği'nin "Odanın amaçları" başlığını taşıyan 7. maddesinde Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasının amaçlarının sayıldığı,

Mevzuat gereği, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının genel nitelikteki düzenleyici işlemlere karşı sadece kuruluş düzenlemelerinde gösterilen amaçları doğrultusunda dava açma ehliyetinin bulunduğunun anlaşıldığı,

Davaya konu 01/09/2016 tarihli Yükseköğretim Yürütme kurulu kararıyla, 669 sayılı KHK kapsamında geçici tedbir niteliğinde aralarında Kara Harp Okulunda kayıtlı öğrencilerin de yer aldığı çeşitli fakülte ve yüksekokullarda kayıtlı öğrencilerin başka fakülte ve yüksekokullara kaydı amaçlanmış olup, bu kapsamda 2015-2016 eğitim öğretim döneminde Kara Harp Okulu Harita Mühendisliği bölümünden mezun olanların da kazanılmış haklarını korumaya yönelik olarak koordinatör üniversite sıfatıyla Gazi Üniversitesince diploma verilmesinin amaçlandığının anlaşıldığı,

Bu durumda, milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen FETÖ/PDY'ye aidiyeti, iltisakı veya bu örgütle irtibatı belirlenen askeri okulların kapatılması, olağanüstü hal kapsamında alınan bir tedbirin sonucu olup, 6235 sayılı Kanun, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği, dava konusu düzenleme ve anılan düzenleme uyarınca tesis edilen işlemlerin amacı ve kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde, dava konusu işlemler ile davacı Oda ve meslek mensupları arasında somut, güncel ve meşru bir menfaat ilişkisinin bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle, davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:

Davacı tarafından, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği'nin Odanın amaçlarını düzenleyen 7. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde, "Harita ve Kadastro Mühendisliği eğitiminin ve Harita ve Kadastro Mühendisliği öğrenciliğinin sorunlarını araştırıp incelemek" hükmüne yer verildiği, bu nedenle Odalarının harita ve kadastro mühendisliği eğitimi açısından mesleki bir menfaatinin bulunduğu, bu eğitimi alarak mezun olanların Odalarının üyesi olduğu ve mesleki faaliyetlerde bulunduğu, Harita Mühendisliği bölümü olmayan Gazi Üniversitesi tarafından diploma düzenlenmesi hususunun Odalarını doğrudan ilgilendirdiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI:

Davalı idareler tarafından, Danıştay Beşinci Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'NIN DÜŞÜNCESİ:

Temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:

31/07/2016 tarih ve 29787 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 669 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname'nin 104. maddesiyle, Harp Akademileri, askeri liseler ve astsubay hazırlama okulları kapatılmış, 105. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde de, 30 Ağustos itibarıyla mezun olacak askeri öğrencilerin subay ve astsubaylığa nasbının yapılmayacağı, bunlara üniversite sınavının yapıldığı tarihte aldıkları yerleştirme puanları dikkate alınarak Yükseköğretim Kurulunca belirlenecek durumlarına uygun fakülte ve yüksekokullarca diploma verileceği belirtilmiştir.

Söz konusu KHK hükmü uyarınca tesis edilen dava konusu 01/09/2016 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu kararında, kapatılan askeri yükseköğretim kurumlarından 2015-2016 eğitim öğretim döneminde mezun olan öğrencilerin diplomalarını düzenleyecek üniversiteler belirlenmiş; Kara Harp Okulundan mezun olan öğrencilerin diplomalarının ise Gazi Üniversitesi tarafından düzenlenmesine karar verilmiştir.

Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının ... tarih ve ... sayılı yazısı ile anılan Yükseköğretim Yürütme Kurulu kararı ilgili üniversitelere bildirilmiştir.

Bunun üzerine, Kara Harp Okulu Harita Mühendisliği bölümünden 2015-2016 eğitim öğretim döneminde mezun olan ... adına Gazi Üniversitesi tarafından diploma düzenlenmiştir.
..., söz konusu diploması ile davacı Odaya başvurmuş ve Oda kaydının yapılmasını istemiştir.

Söz konusu başvuru üzerine davacı Oda tarafından Gazi Üniversitesine yazılan ... tarih ve ... sayılı yazıda, Gazi Üniversitesi yükseköğretim programları arasında Harita Mühendisliği programının bulunmadığı belirtilerek konuya açıklık getirilmesi istenilmiştir.

Gazi Üniversitesi Rektörlüğünün davacı Odaya yönelik ... tarih ve ... sayılı yazısında, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının ... tarih ve ... sayılı yazısı ile Kara Harp Okulundan 2015-2016 eğitim öğretim döneminde mezun olan öğrencilerin diplomalarını düzenleme yükümlülüğü getirildiği belirtilmiştir.

Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, iptal davalarının, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacağı belirtildikten sonra, ilk inceleme konularının belirlendiği, 14. maddesinin 3. fıkrasının (c) bendinde dilekçenin ehliyet yönünden de inceleneceği, 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde ise, bu hususta kanuna aykırılık görülmesi halinde davanın reddedileceği hükme bağlanmıştır.

6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği Kanunu'nun 2. maddesinde, "Birliğin kuruluş amacı ile yapamayacağı faaliyetler ve işler aşağıda gösterilmiştir.

Birliğin kuruluş amacı:

a) Bütün mühendis ve mimarları ihtisas kollarına ayırmak ve her kol için bir oda kurulmasına karar vermek;

Bu suretle aynı ihtisasa mensup meslek mensuplarını bir Odanın bünyesinde toplamak; merkezde idare heyeti, haysiyet divanı ve murakıplar gibi görevlilere yetecek kadar üyesi bulunmayan Odanın merkezini, Umumi Heyetin belirleyeceği yerde açmak;

b) Mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak;

c) Meslek ve menfaatleriyle ilgili işlerde resmi makamlarla işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve tekliflerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı normları, fenni şartnameleri incelemek ve bunlar hakkındaki görüş ve düşünceleri ilgililere bildirmektir.
Birlik ve organları, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamazlar." hükmü yer almaktadır.

TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ana Yönetmeliği'nin "Odanın amaçları" başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde "Harita ve Kadastro Mühendisliği eğitiminin ve Harita ve Kadastro Mühendisliği öğrenciliğinin sorunlarını araştırıp incelemek, diğer çağdaş ülkelerde uygulanan modellerden de yararlanarak öneriler geliştirmek, geliştirilen modellerin gerçekleştirilmesi için girişimlerde bulunmak, bu konularda öğretim üyeleri ve öğrencilerle oluşturulacak komisyonlarla etkinlikler düzenlemek" davacı Odanın amaçları arasında sayılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Anayasa'nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti, eylem ve işlemleri hukuka uygun, insan haklarına dayanan, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda eşitliği gözeten, adaletli bir hukuk düzeni kurup sürdürmekle kendisini yükümlü sayan, hukuk güvenliğini sağlayan, bütün etkinliklerinde hukuka ve Anayasa'ya uyan, işlem ve eylemleri bağımsız yargı denetimine bağlı olan devlettir. Anayasa'da, Türkiye Cumhuriyeti'nin demokratik hukuk devleti niteliği vurgulanırken, devletin tüm eylem ve işlemlerinin yargı denetimine bağlı olması amaçlanmıştır. Yargı denetimi, hukuk devletinin "olmazsa olmaz" koşuludur.
Hukuk devletinde idarenin eylem ve işlemlerinin hukuka uygunluğunun ve sonuçta idarenin hukuka bağlılığının yargısal denetimi iptal davaları yoluyla sağlanmaktadır.

Bir iptal davasının açılabilmesi ve idari yargı mercilerinin bu davayı ön koşullar yönünden kabul edebilmesi için 2577 sayılı Kanun'un 14. maddesi uyarınca dava dilekçeleri "ehliyet" yönünden de incelenmektedir. Dolayısıyla, iptal davası açılabilmesinin ön koşullarından biri davacının objektif ve subjektif dava ehliyetinin olmasıdır.
Danıştayın istikrar bulan kararlarına göre, davacının subjektif dava açma ehliyetinin bulunduğunun kabulü için idari kararın davacının meşru, şahsi ve güncel bir menfaatini ihlal etmesi gerekmektedir.

İptal davalarındaki subjektif ehliyet koşulu, doğrudan doğruya hukuk devletinin yapılandırılmasına ve sürdürülmesine ilişkin bir husus olup kişisel menfaat ihlali kavramının, idari işlemlerin hukuka uygunluğunun iptal davası yoluyla denetlenmesini engellemeyecek bir biçimde anlaşılması gerekmektedir.

Dava konusu 01/09/2016 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu kararında, Kara Harp Okulu Harita Mühendisliği bölümünden 2015-2016 eğitim öğretim döneminde mezun olan öğrencilerin diplomalarının Gazi Üniversitesi tarafından düzenlenmesine karar verilmiştir.

Bu durumda, Harita Mühendisliği bölümü olmayan Gazi Üniversitesi tarafından diploma düzenlenmesinin hukuka aykırı olduğu iddiası ile açılan bu davada, Harita Mühendisliği öğrencilerinin eğitimleri ve sorunlarını araştırıp incelemek ve/veya gerekli girişimlerde bulunmak gibi amaçları olan davacı Odanın somut, güncel ve meşru bir menfaat ilişkisinin bulunduğu sonucuna varılmaktadır.

Bu itibarla, davanın ehliyet yönünden reddi yolundaki Daire kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;

2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle ehliyet yönünden reddine ilişkin Danıştay Beşinci Dairesinin temyize konu 12/11/2020 tarih ve E:2019/196, K:2021/5058 sayılı kararının BOZULMASINA,

3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,

4. Kesin olarak, 29/12/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

X- Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; Danıştay Beşinci Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun olduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararın onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyorum.