Çalışmadan hizmet tamamlama uygulaması 5434'e tabi memurlar için halen uygulanıyor mu?

Detaylar/Değerlendirmeler:

İsteğe bağlı iştirakçilik, yani memur iken istifa edip ayrılmış olan ve yine memurlukla ilişiğinin devam etmesini isteyenlerin kullandığı bir sistemdir. Bu sistemden yararlanacaklar 5434'e tabi memurlardır. 5434'e tabi olup da, 10 yıllık hizmetini doldurduktan sonra istifa edenler, herhangi bir yerde çalışmamak ve primlerini kendileri yatırmak kaydıyla, memurluk hizmetleri üzerinden emekli olabilmektedir. Bu konu 5434 sayılı Kanun Madde 12 hükmünde yer almaktadır.

Bu şekildeki uygulama kamuoyunda oluşan adıyla çalışmadan emeklilik, kanunda yer alan ifadesiyle de İsteğe bağlı iştirakçilik sistemidir.
İsteğe bağlı iştirakçilik genel olarak memurluk statüsünden emekli olmak için aranılan hizmet süresini çalışmadan, ancak SGK prim tutarlarının tamamını kişiler tarafından SGK na yatırmak suretiyle bir anlamda hizmet satın almak ve bu şekilde emeklilik için gerekli olan hizmet süresini tamamlamaktır.
İsteğe bağlı iştirakçilikten kazanılan hizmet süresi intibak işlemlerini, dolayısıyla ek gösterge kazanımını olumlu etkilemez:
-İsteğe bağlı iştirakçilik süresinde hizmet kazanılan süreler kazanılmış hak aylık derecesinde ve kıdem aylıklarında değerlendirilmez. Örnek olarak, 4. derece 2. kademede ve 1600 ek göstergeli görevde iken ayrılıp isteğe bağlı iştirakçilik süresinde de 1. derece 3. Kademe 3600 ek göstergeye gelindiğini farz edelim, bu durumda 1. derecenin ek göstergesi uygulanmaz.
İsteğe bağlı iştirakçilikten kazanılan hizmet süresi emeklilik ikramiyesi hizmet süresinde değerlendirilmez.
-İsteğe bağlı iştirakçilik süresi memurların emeklilik ikramiyesi hesabında dikkate alınmaz. Sadece memurluk hizmet süresinin tam yıllarına ödenir. Örnek; 8 Eylül 1999 tarihinden sonra 16 yıl memurluk hizmeti bulunan ve isteğe bağlı iştirakçilik sisteminden yararlanmak isteyen kadın memur, 25 hizmet yılını tamamlayana kadar prim öder, ancak bu ödediği 9 yıllık süre için emekli olunduğunda emekli ikramiyesi ödenmez, sadece 16 tam hizmet yılına emekli ikramiyesi ödenir.
- Memurların emekli aylık ve emekli ikramiyeleri de hem hizmet hem yaş olarak emeklilik şartlarını kazanıp aylık bağlandığı tarihte ödenir, daha önce ödenmez.

İsteğe bağlı iştirakçilik sisteminin faydaları, zararları

Bugün için isteğe bağlı iştirakçilik kapsamından yararlanmayı düşünenlerin genelde 8 Eylül 1999 tarihi ile 1 Ekim 2008 tarihi arasında memur olarak göreve başlayanlar olduğunu değerlendirmekteyiz. Zira bu kapsamda olanlar 5434 kapsamındadırlar ve kadın ve erkek 25 yıl hizmet ve kadın 58, erkek memur da 60 yaşını doldurduklarında emekli olabilmektedirler.
8 Eylül 1999 tarihinden önce göreve başlamış olanlar için ise bugün itibariyle değerlendirildiğinde genel olarak yaş şartı aranmadan sadece hizmete bağlı emeklilik hakkını kazanmış kişiler olacağından, bu tercihi yapmalarına gerek olmadığını da değerlendirmekteyiz.
Öncelikli olarak isteğe bağlı iştirakçilik sisteminden yararlanmak her zaman için kişilerin kendi tercihleridir. Bu sistemden yararlanacak kişilerin öncelikli olarak emeklilik hizmet sürelerini kısa sürede tamamlayacak olanların tercih edecekleri bir sistem olduğunu belirtmek isteriz. Bunun yanı sıra emeklilik yaşının doldurulacağı tarihin de yakın bir tarih olması, yani yaş olarak emekli aylığını kazanacakları sürenin de az bir zaman kalmış kişilerin tercih etmeleri gereken bir husus olduğunu değerlendirmekteyiz. Ancak yine de belirttiğimiz gibi bu sistemin her zaman için kişilerin özel durumlarını düzelten/kolaylaştıran bir sistem olduğunu da belirtebiliriz.
Özetle, 5434 kapsamında olanlar için isteğe bağlı iştirakçilik uygulaması halen yürürlüktedir. Bu sistemin önemli avantajı hiçbir şekilde zorunlu çalışma olmadan emeklilik için gereken hizmet süresini tamamlayacak kadar süreyi Sosyal Güvenlik Kurumundan hizmet satın alma durumudur ve emeklilik yaşını uzunca (genel olarak kadın ise 58, erkek ise 60 yaş) bir süre zorunlu çalışmadan beklemeye fayda sağlamaktadır. Yani bireysel emeklilik sistemi benzer bir sistem gibi düşünülebilir.