5434' tabi malulen emeklilik ile engelli emeklilikte nasıl bir yol izlenmeli?

Soru: 29.12.2004 işe giriş tarihli 657 tabi memurum. Tekrarlayan hastalığım sonucu şizoaffektif bozukluk tanısı ile 2011 yılında %45 engelli raporu ve vergi indirimi almaya başladım. Ağustos 2023 ayında emeklilik talebinde bulundum, ancak bu talebim sgk tarafından reddedildi.

SORUM: Engelli emekliliği hakkına sahip miyim? Emeklilikte 18 yıl mı 20 yıl mı hizmetim olması gereklidir? Sgk teşhisimi ya da raporumu ya da dilekçemi yetersiz bulmuş olabilir mi? Not: sgk ya ekim 2023 tarihli yeni bir engelli raporu ibraz ettim. Nasıl bir yol izlemem gerekir? Çalışmalarınızda başarılar dilerim.

Detaylar/Değerlendirmeler:
2008 yılı Ekim ayından önce memur olarak göreve başlamış olanlar hakkında 5434 sayılı Kanun hükümleri ile birlikte ayrıca 5510 sayılı Kanun Geçici Madde 4 hükümleri uygulanır.
Memurluğa başlamadan önce malul sayılmayı gerektirir rahatsızlığı olanlar malullük nedeniyle emekli olamazlar. Bu durum hem 5434 e hem de 5510 a tabi memurlar için geçerlidir.
Memurluğa başladıktan sonra ortaya çıkan rahatsızlıklarına istinaden 2 şekilde emeklilik olma durumları bulunur.
Birincisi malullük nedeniyle emeklilik, ikincisi de engellilik nedeniyle emekliliktir.

5434 kapsamında malullük nedeniyle emeklilik;
Memurların sağlık kurulu raporu almaları için ister kendileri ister Kurumları tarafından yönlendirilmek suretiyle tam teşekküllü Devlet hastanelerinden sağlık kurulu raporu alabilirler. Bu sağlık kurulu raporlarının Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca incelenmesi neticesinde şayet MALUL OLDUĞUNA şeklinde bir karar verildiğinde memur malul sayılır.
Malul sayılan memuru Kurumu malulen emekliye sevk işlemini yapar ve emeklilik belgelerini Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderir. Memurun da en az 10 hizmet yılı varsa (sigortalı süreler, memurluk süreleri, esnaflık süreleri, borçlanılan süreler vb. dahil) Sosyal Güvenlik Kurumu bu memura malullük aylığını bağlar.
Ancak, bu rahatsızlığın kesinlikle göreve girmeden önce olmaması gerekir, var ise malullük aylığı bağlanması işlemi yapılmaz.

Engellilik nedeniyle emeklilik (5510 sayılı Kanun geçici madde 4 hükmü ile getirilmiş olan yeni düzenleme çerçevesinde değerlendirmekteyiz)
5434 sayılı Kanunda bulunmayan ve ilk defa 5510 sayılı Kanunla getirilmiş olan bir uygulamada, göreve başladıktan sonra çalışma gücü kaybı ortaya çıkan memurlara yönelik olmaktadır. Bu durum malullük nedeniyle emeklilik değildir.
5434 e tabi memurlardan göreve başladıktan sonra haklarında düzenlenen sağlık kurulu raporlarının Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca incelenmesi neticesinde memurun çalışma gücü kayıp oranının;
- % 50 ila % 59 arasında olduğu kararı verildiğinde memurun en az 5760 gün (16 yıl)
- % 40 ila % 49 arasında olduğu kararı verildiğinde de memurun en az 6480 gün (18 yıl)
Sosyal Güvenlik Kurumu kesintileri bulunan çalışmalarının olması halinde bu memura yaşlılık aylığı bağlanmaktadır. Yani malullük aylığı olmayıp, engelliliklerinden dolayı yaşlılık aylığı bağlanmaktadır.
Her iki durumda da sigortalılık süresinin başlangıcına bakılmaz, yaş koşulu aranmaz, çalışılmış olan hizmet sürelerine bakılır.

SGK Sağlık Kurulu Yetkisi:
SGK Sağlık Kurulu tıbbi konularda yetki veren ve sosyal güvenlikte malullük, engellilik, çalışma gücü kaybı oranı gibi sağlık konularında karar veren yetkili kuruldur. Dolayısıyla bu Kurulun vereceği kararlar kişilere aylık bağlanıp bağlanamayacağını belirler. Yani engelli (çalışma gücü kayıp oranına göre emeklilik) emekliliğine sahip olup olunamayacağı konusunda SGK Sağlık Kurulunun vereceği karar belirleyici olmaktadır.

Açıklamalarımız bağlamında durumunuzu değerlendirmemiz şöyle olacaktır:

1) 2004 tarihinde memur olarak göreve başladığınızı bildirmektesiniz. Bu durumda 5434 kapsamında olmaktasınız ve yukarıda yaptığınız değerlendirmelerde tamamıyla 5434 kapsamında olanlarla ilgili olmaktadır.
Dolayısıyla sizin malulen emekli olabilmeniz için SGK Sağlık Kurulunun rahatsızlığınıza istinaden "Malul" olduğunuz yönünde karar vermesi gerekir. Şayet rahatsızlığınız malul kapsamına girmezse "Malul değildir" kararı verir. Dolayısıyla 5434 kapsamında malul olup olmadığına karar verilmesinde ORAN dikkate alınmamaktadır.
Sonuç bağlamında, SGK Sağlık Kurulu sizin hakkınızda malul kararı verirse 10 yıl hizmetiniz malul aylığı bağlanmasına yeterli olur, malul kararı vermezse aşağıda belirttiğimiz durum devreye girer.

2) Rahatsızlık oranının dikkate alındığı durum çalışma gücü kaybı nedeniyle ortaya çıkan rahatsızlıklara yöneliktir. Yine bu konuda yetki SGK Sağlık Kurulundadır.
Malullük hükümlerinden yararlanamama durumunda çalışma gücü kaybı oranına göre SGK Sağlık Kurulu bir inceleme yapmamışsa bu konuda işlem yapılmasını Kurumunuz kanalı ile isteyebilirsiniz.
Bu durumda, SGK Sağlık Kurulu rahatsızlığınıza istinaden oranınızı;
% 50 ila % 59 arasında kararı verirse 5760 gün (16 yıl)
% 40 ila % 49 arasında kararı verirse 6480 gün (18 yıl)
Hizmetiniz olduğunda tarafınıza yaşlılık aylığı bağlanır. Memurluğa başlama tarihiniz esas alındığında hizmet olarak bu şartları taşıdığınızı anlamaktayız.
Değerlendirmelerimiz bu şekildedir.

Nasıl bir yol izlenilmesi konusu:
Anladığımız husus sizin malullük talebinizin SGK Sağlık Kurulu tarafından kabul edilmediğidir.
Dolayısıyla ikinci seçenek olan çalışma gücü kaybı oranınıza göre emekliliği kazanıp kazanamayacağınız yönüyle hareket etmeniz olacaktır.
Bunun için de öncelikli olarak Kurumunuzla irtibata geçmeniz gerektiğini söyleyebiliriz.
Kurumunuz kanalı ile hakkınızda düzenlenecek olan sağlık kurulu raporunun çalışma gücü kaybınıza göre incelenmesi açısından SGK Sağlık Kuruluna gönderilmesinin yeterli olacağını değerlendirmekteyiz.