Belediye İtfaiye Yönetmeliğine ilişkin önemli karar

Danıştay 2. Dairesi YD kararında şu hususlara vurgu yaptı

Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik'te gerek dava konusu Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nde görevde yükselme suretiyle yapılacak atamalarda başarı puanının esas alınacağı hüküm altına alınmıştır.

Liyakat ilkesi çerçevesinde başarı puanına göre atama yapılması esas iken, dava konusu düzenlemede görevde yükselme sınav ilanında atama yapılacak boş kadroların derecelerine yer verilmesi yönündeki düzenleme; sınava girmek için gerekli şartları taşıyan personel yönünden ilk etapta dereceler arasında başvuru sınırlamasına yol açacaktır. Bir başka deyişle personel, sınava katılma şartlarını taşımasına rağmen ilan edilen kadrolarda kendisine uygun kadro derecesi bulunmadığı için sınava başvuramayacaktır.

Öte yandan, sınavda başarılı olarak atanma hakkına sahip olacak personel de daha yüksek puana sahip olmasına rağmen kendisine uygun kadro derecesinde yeterli kadro sayısı bulunmadığı için atanma hakkı bulamayacak; yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak daha düşük başarı puanına sahip personel uygun kadro derecesi nedeniyle atanmaya hak kazanacaktır. Bu durum mevzuatta yer almayan kadro derecelerine karşılık kontenjan oluşturmak anlamına gelmektedir.

Kaldı ki; Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik hükümlerine göre; Belediyede memur personele ilişkin kadrolar meclis kararıyla "Ek-4 Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Kadro Kütükleri" cetvelinin (I) sayılı Belediye ve Belediye Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Memur Kadro Kütüğünde belirlenen kadro derecelerine uygun olarak ihdas edilecek; boş memur kadrolarında sınıf, unvan ve derece değişikliği ile boş memur kadrolarının iptali ve dolu kadrolarda derece değişikliği yine meclis kararı ile yapılacaktır. Yönetmeliğe göre itfaiye çavuşu kadroları için derece aralığı (1-9), itfaiye amiri kadroları için ise (1-5) olarak belirlenmiştir. İdare, kamu hizmetinin gereklerini yerine getirirken, insan kaynaklarının verimli kullanılması, teşkilatın ihtiyaçları, görev yapan personelin eğitim durumu ve buna bağlı olarak yükselebileceği kadro derecelerini de göz önünde bulundurularak dengeli bir kadro planlaması yapmak için kadro derecelerinin belirlenmesi ve değiştirilmesi hususunda yetkili kılınmıştır.

Bu durumda; dava konusu düzenlemede yer alan "derecesi" ibaresinin hem görevde yükselme sınavına başvuru aşamasında dereceler arasında başvuru sınırlamasına yol açacak olması hem de başarı puanına göre yapılması gereken atama işlemi esnasında kadro karşılığı kontenjan uygulamasına yol açacak olması; öte yandan İdarenin, 657 sayılı Kanun'la hüküm altına alınmış olan memurun derecesinin altında bir derecenin görevinde çalıştırılamayacağı kuralı ve kadro dereceleri ihdası ile derecelerde değişiklik hususunda yetkili kılınmış olması karşısında; ayrıca Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik'te, görevde yükselme suretiyle atama yapılacak kadro veya pozisyonların yazılı sınavlardan önce duyurulacağı hükmü karşısında düzenlemede hukuka ve üst hukuk normlarına uyarlık görülmemiştir.

NOT: Bu YD kararına karşı yapılan itiraz İDDK tarafından reddedilmiştir.

T.C.
DANIŞTAY
İKİNCİ DAİRE
Esas No: 2023/3213

İSTEMİN KONUSU:

Davacı tarafından;

1-Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğünün 26/05/2023 günlü, E-53773008-622.02-6518172 sayılı işlemi ile,

2-21/10/2013 günlü, 26326 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nin "Duyuru ve başvuru" başlıklı 21. maddesinde yer alan "derecesi" ibaresinin yürütmesinin durdurulması ve iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI:

Davacı tarafından;

Merkez İtfaiye Şube Müdürlüğü tarafından itfaiye teşkilatının kendi hiyerarşisinde amir personel ihtiyacı bulunduğundan bahisle görevde yükselme sınavı açılmasının talep edildiği,

İstanbul Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünün, Belediye kayıtlarına 17/01/2023 tarihinde ulaşan yazısı ile 2023 yılında itfaiye personeline yönelik olarak görevde yükselme sınavı açılmasının planlandığının ve buna ilişkin başvuru bilgilerinin 28/02/2023 tarihine kadar Valilik Makamına sunulması gerektiğinin bildirildiği,

Başkanlıklarınca 2023 yılı içinde 130 İtfaiye Çavuşu ve 30 İtfaiye Amiri kadrosu için görevde yükselme sınavı açılması uygun görülerek sınav işlemlerini yürütmek üzere Sınav Kurulu oluşturulmasının Başkanlık Makamının onayı ile uygun görüldüğü,

Bu doğrultuda kadroların unvanı, sayısı, genel ve özel başvuru şartlarının Başkanlık Tebliği ile hizmet birimlerine duyurulduğu, başvuruların 26/01/2023-31/01/2023 tarihleri arasında personelin kendi kullanıcı adı ve şifresi ile giriş yapabildiği İnsan Kaynaklan Yönetim Sistemi (İKYS) üzerinden altı gün boyunca alındığı, 01/02/2023 - 14/02/2023 tarihleri arasında değerlendirildiği, kabul/ret durumlarının 15/02/2023 tarihinde elektronik ortamda ilan edildiği, itirazların 15/02/2023 -21/02/2023 tarihleri arasında alınarak 22/02/2023 - 24/02/2023 tarihleri arasında sonuçlandırıldığı ve sınava girmeye hak kazanan 400 itfaiye Çavuşu, 1232 itfaiye Amiri olmak üzere toplam 1632 personelin başvuru listesinin, Bakanlık Makamına ulaştırılmak üzere İstanbul Valiliğine 28/02/2023 tarihinde sunulduğu,

Dava konusu 26/05/2023 günlü işlemle; "görevde yükselme sınavına ilişkin kadro tespitlerinin insan kaynakları birimi tarafından yapılması gerekir iken sınav kurulu tarafından yapıldığı, görevde yükselme sınav ilanının yasal süreci içinde yapılmadığı, başvuru için personele yeterli süre tanınmadığı, itfaiye personeline yönelik ilan edilen kadrolarda sadece kadro unvanı ve adedinin belirtildiği, mevzuatta belirtilen süreler içerisinde işlem tesis edilmediği, ilanda mevzuatta sayılan niteliklerin eksik olması nedeniyle sınav ilanının, mezkür Yönetmeliklere aykırılık teşkil ettiği gerekçeleriyle itfaiye personeline yönelik olarak görevde yükselme sınavı ilanının mer'i mevzuata uygun olmadığından itfaiye personeli için ilan edilen kadrolara yapılan başvuruların listelerden çıkarılması gerektiğinin bildirildiği,

Görevde yükselme sınavı açılmasının planlandığına ilişkin yazının resmi kayıtlarına 17/01/2023 tarihinde girdiği, bundan sonra sürecin mevzuata uygun olarak tamamlandığı,

Görevde yükselme ilanlarının tüm birimlerde ve her türlü vasıta ile duyurulduğu, yapılan başvuruların davalı idareye ulaştırıldığı, itfaiye personelinin görevde yükselme sınavından çıkarılmasına ilişkin dava konusu işlem neticesinde başvurusu alınan 1632 personelin mağdur edildiği, bu personelin ÖSYM tarafından belirlenen 17-24 Ağustos tarihleri arasından başvuru işlemini yapamayacak olması nedeniyle yapılacak olan görevde yükselme sınavına giremeyeceği,

Dava konusu Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nin 21. maddesinde yer alan "derecesi" ibaresinin hukuka aykırı olduğu; personelin, kadro derecesine karşılık kontenjan uygulaması nedeniyle daha sınav yapılmadan bir baraj ve/veya ön elemeye tabi tutulmasının hukuka ve düzenlemenin amacına aykırı olduğu; Genel Yönetmelik'te böyle bir şart bulunmadığı, İdarelerinin taraf olduğu dava örneklerinden de hareketle liyakat ve kariyer ilkeleri çerçevesinde sınav kurulu tarafından hazırlanan ilanda kadro derecesine yer verilmediği, bu yönde emsal kararlar bulunduğu,
Düzenlemenin 657 sayılı Kanun'da yer alan kariyer ilkesi ile Anayasa hükümlerine aykırı olduğu, iptali gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI: Davalı tarafından;

2023 yılında yapılması planlanan görevde yükselme ve unvan değişikliği sınavına yönelik bilgilendirmenin Bakanlığın 06/01/2023 günlü, 5466024 sayılı yazısı ile belediye ve bağlı idareler ile bunların üyesi oldukları mahalli idare birliklerine duyurulduğu,

Mevzuat hükümleri çerçevesinde her yıl yapılan görevde yükselme ve unvan değişikliği sınavına ilişkin sürelerin kesin olduğu, bu süreler çerçevesinde idarelerin, a) İlan yapılması (15 Ocak), b) Başvuruların alması (15 Ocak-31 Ocak), c) Listelerin duyurulması (15 Şubat), ç) itirazların alınarak sonuçlandırılması, d) Kesinleşen listeleri Valiliklere bildirmesi (Şubat ayı sonuna kadar) gerektiği, İstanbul Büyükşehir Belediyesince, görevde yükselme sınavına ilişkin kadroların tespitinin insan kaynaklan birimince yapılması gerekirken, sınav kurulu tarafından yapıldığı; görevde yükselme sınav ilanının yasal süreci içinde yapılmadığı, başvuru yapmak isteyen personele yeterli süre tanınmadığı; ilanda, atama yapılacak kadro derecelerinin de yer alması gerekirken, mevzuata aykırı olarak sadece kadro unvanı ve adedinin belirtildiği, bu durumun hukuka ve mevzuata aykırı olduğu,

Memurların terfilerinin derece yükselmesine dayandığı; 657 sayılı Kanun hükümleri incelendiğinde, kurumların başarı sıralamasına göre atama yaparken daha yüksek puan alan adayın açıkta kalmasının önüne geçmek için daha yüksek puan almış birini daha düşük dereceli bir kadroya atayabilme imkanına sahip olduğu, derece yükselmesi yapabilmek için boş kadro bulunmasının şart koşulduğu, personelin öğrenim durumuna göre yükselebileceği derece ve kademenin Kanun tarafından belirlendiği, memur için kariyer sınıflandırmasında hangi işte çalışırsa çalışsın sahip olduğu derecenin esas olduğu,

Belediye İtfaiye Yönetmeliği haricindeki diğer kurumların görevde yükselme ve unvan değişikliği yönetmeliklerinde de atama yapılacak boş kadroların sınıfı ve unvanının yanında derecesinin de ilanda gösterilmesi gereken hususlar arasında sayıldığı,

İptali istenilen düzenlemenin 657 sayılı Kanun hükümleri ve ilgili diğer mevzuat hükümleri ile uyumlu olduğu, davanın ve yürütmenin durdurulması isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:

Ara kararı ile davacı ve davalı taraftan; görevde yükselme sınavı yapılması sürecine ilişkin tüm bilgi ve belgeler, sınav yapılması kararına ilişkin 06/01/2023 tarihli Bakanlık yazısının davacı Belediye kayıtlarına ulaştığı tarihe ilişkin bilgi, sınav ilanı, sınav kurulu oluşturulmasına ilişkin Belediye Başkanlığı olur işlemi, görevde yükselme sınavına ilişkin kadro tespitlerinin hangi birim tarafından yapıldığı, sınav ilanının hangi birim tarafından duyurulduğuna ilişkin bilgi ve belgelerin istenilmesi; yürütmenin durdurulması isteminin ara karar cevabı olarak gönderilecek bilgi ve belgelerin incelenmesinden sonra karara bağlanması gerektiği düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince, davalı idarenin birinci savunmasının alınmasından veya yasal cevap verme süresinin geçmesinden sonra incelenmesine karar verilen yürütmenin durdurulması istemi, savunmanın geldiği görülmekle yeniden incelendi, gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY:

İstanbul Valiliği Çevre, Şehircilik ve iklim Değişikliği İl Müdürlüğü tarafından itfaiye personeline yönelik olarak görevde yükselme sınavı açılmasının planlandığı, buna ilişkin başvuru bilgilerinin 28/02/2023 tarihine kadar Valilik Makamına sunulması gerektiğinin bildirilmesi üzerine davacı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından 2023 yılı için 130 itfaiye çavuşu ve 30 itfaiye amiri kadrosu için görevde yükselme sınavı açılması ve sınav işlemlerini yürütmek üzere sınav kurulu oluşturulması için onay alınmıştır.

Hazırlanan sınav ilanı hizmet birimlerine duyurularak 26/01/2023-31/01/2023 tarihleri arasında sınav başvuruları alınmıştır. 01/02/2023-14/02/2023 tarihleri arasında başvurular değerlendirilerek kabul/ret durumları 15/02/2023 tarihinde ilan edilmiş; 15/02/2023-21/02/2023 tarihleri arasında alınan itirazlar 22/02/2023-24/02/2023 tarihleri arasında değerlendirilerek sınava girmeye hak kazanan 1632 personelin isminin bulunduğu liste 28/02/2023 tarihli yazı ile İstanbul Valiliğine bildirilmiştir.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü tarafından davacı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına gönderilen 14/03/2023 günlü, 5958736 sayılı yazı ile; Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikasının, itfaiye personeline yönelik görevde yükselme sınav ilanının yasal süresinde yapılmadığı ve ilandaki kadroların derecelerinin belirtilmediğine ilişkin 02/03/2023 tarihli yazısına cevap verebilmek için ilana ilişkin tüm bilgi ve belgeler istenilmiştir.

Anılan bilgi ve belgelerin incelenmesinden sonra, "... görevde yükselme sınavına ilişkin kadrolarının tespitini insan kaynakları birimi yapması gerekir iken sınav kurulu tarafından bu işlemlerin yapıldığı, görevde yükselme sınav ilanının yasal süreci içinde yapılmadığı, başvuru için başvuru yapmak isteyen personele yeterli süre tanınmadığı, itfaiye personeli için görevde yükselme sınavına için tespit edilen kadrolara yönelik mevzuatta belirtilen 'boş kadroların unvanı, adedi, derecesi ve aranacak şartlar' hükmüne uymaksızın sadece kadro unvanı ve adedinin belirtildiği anlaşıldığından mevzuatta belirtilen süreler içerisinde işlem tesis edilmemesi ve ilanlarda mevzuatta sayılan niteliklerin eksik olması nedeniyle sınav ilanı mezkür Yönetmeliklere aykırılık teşkil etmektedir.

Bu itibarla, itfaiye personeline yönelik olarak görevde yükselme sınavı ilanının mer'i mevzuata uygun olmadığından itfaiye personeli için ilan edilen kadrolara yapılan başvuruların listelerden çıkarılması hususunda,
Bilgilerini ve gereğini rica ederim." şeklinde dava konusu 26/05/2023 günlü, 6518172 sayılı işlem tesis edilmiştir.
Davacı Belediye, anılan işlem ile Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nin "Duyuru ve başvuru" başlıklı 21. maddesinde yer alan "derecesi" ibaresinin yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle İncelenmekte olan davayı açmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:

2577 sayılı idari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Yürütmenin durdurulması" başlıklı 27. maddesinin 1. fıkrasında, Danıştay'da veya idari mahkemelerde dava açılmasının dava edilen idari işlemin yürütülmesini durdurmayacağı; 2. fıkrasında, Danıştay veya idari mahkemelerin, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, davalı idarenin savunması alındıktan veya savunma süresi geçtikten sonra gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebileceği hüküm altına alınmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Yönetmelikler" başlıklı 124. maddesinde; "Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler." hükmü yer almaktadır.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "İtfaiye" başlıklı 52. maddesinde, "İtfaiye teşkilatının çalışma usül ve esasları, çalışanların görev ve yetkileri, memurluğa alınması için taşımaları gereken nitelikler, alacakları meslek içi eğitim, görevde yükselme, meslekten çıkarılma, giyecekleri kıyafet ve savunma amaçlı olarak kullanacakları aletler ile itfaiye teşkilatında hizmet gereklerine göre oluşturulacak birimler, İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. Belediye bu yönetmeliğe aykırı olmamak üzere ek düzenlemeler yapabilir...." hükmüne yer verilmiştir.

Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik'le; il özel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelere ait memur kadrolarının Yönetmelik kapsamında olduğu; görevde yükselme suretiyle atama yapılacak kadro veya pozisyonların yazılı sınavlardan önce duyurulacağı; görevde yükselme suretiyle ilan edilen boş kadro veya pozisyon sayısı kadar atama yapılmasında başarı puanının esas alınacağı; Belediyeler ve bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmeler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlardaki personel için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bu Yönetmeliğe aykırı olmamak üzere yönetmelikle düzenleme yapılacağı belirlenmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu ile anılan Genel Yönetmelik hükümlerine dayanılarak hazırlanan ve 02/07/2020 günlü, 31173 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmelik'in "Zabıta ve itfaiye personeli" başlıklı 20. maddesinde, "Zabıta ve itfaiye personelinin görevde yükselme işlemleri, ilgili mevzuat hükümlerine göre yürütülür...." hükmü yer almaktadır.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun yukarıda yer verilen 52. maddesine dayanılarak çıkarılan ve 21/10/2006 günlü, 26326 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nin "Duyuru ve başvuru" başlıklı 21. maddesinde, "(1) İdarenin insan kaynakları birimi tarafından; görevde yükselme suretiyle atama yapılacak boş kadroların unvanı, adedi, derecesi ve aranacak şartlar, her yılın 15 Ocak tarihine kadar duyurulur. İlgililerin müracaatları 1 Şubat tarihine kadar alınır. Duyuruda yazılı sınava ilişkin olarak Bakanlıkça EK-17'de belirlenen konu başlıklarına yer verilir. ... (6) İdarelerin personel işlerinden sorumlu birimlerine yapılan başvurular incelenerek, aranan şartları taşıyanlar kurumlarınca 15 Şubat tarihine kadar resmi internet sitelerinde ilan edilir. Görevde yükselme sınavına katılma şartlarını taşımayanlara durumu gerekçesi ile bildirilir. Söz konusu listeye ilişkin olarak ilan tarihinden itibaren beş iş günü içinde ilgili yerel yönetimin personel işlerinden sorumlu birimine itiraz edilebilir. İtirazlar beş iş günü içinde ilgili birimlerce sonuçlandırılır. (7) Bu Yönetmelik kapsamında bulunan personelin görevde yükselme suretiyle atamalarının yapılması amacıyla, ilgili belediyeler her yılın Şubat ayı sonuna kadar yazılı sınava tabi tutmak istedikleri personelin niteliklerini ve sayısını ilgili valiliklere bildirir. Valiliklere gelen listeler birleştirilerek tek liste halinde en geç 15 Mart tarihine kadar Bakanlığa gönderilir. (8) Yazılı sınavlara katılacakların listesi Bakanlık tarafından sınavı yapacak kuruma bildirilir." hükmü; "Başarı sıralaması" başlıklı 25. maddesinde," (1) Görevde yükselme sınavı için ilan edilen boş kadro sayısı kadar atama yapılmasında başarı puanı esas alınır." hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Dava konusu Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nin "Duyuru ve başvuru" başlıklı 21. maddesinde yer alan "derecesi" ibaresi yönünden yapılan incelemede;

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 3. maddesinde, "sınıflandırma!' , "kariyer" ve "liyakat' ilkeleri bu Kanun'un temel ilkeleri olarak belirlenmiş; kariyer ilkesi, Devlet memurlarına yaptıkları hizmetler için lüzumlu bilgilere ve yetişme şartlarına uygun şekilde, sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkanı sağlamak; liyakat ilkesi ise, Devlet kamu hizmetleri görevlerine girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi, görevin sona erdirilmesini yeterlilik sistemine dayandırmak ve sistemin eşit imkanlarla uygulanmasında Devlet memurlarını güvenliğe sahip kılmak olarak tanımlanmıştır.

Anılan Kanun'un 45. maddesinde, hiç bir memurun sınıfının dışında ve sınıfının içindeki derecesinin altında bir derecenin görevinde çalıştırılamayacağı hükme bağlandıktan sonra 36. maddesinin ortak hükümler bölümünün (A) bendinde, memurların öğrenim durumlarına göre, memuriyete başlangıç dereceleri ve yükselebilecekleri azami dereceler; 68. maddesinde ise derece yükselmesinin usul ve şartları belirlenmiştir.

Davacı Belediye tarafından; sınav ilanında atama yapılacak boş kadroların derecelerinin belirlenmesinin personelin, kadro derecesine karşılık kontenjan uygulaması nedeniyle daha sınav yapılmadan bir baraj ve/veya ön elemeye tabi tutulması sonucuna yol açtığı ve kariyer ilkesine aykırı olduğu iddia edilmektedir.

İdareler, kendi mevzuatları çerçevesinde verilen görevlerin, yani kamu hizmetinin eksiksiz ve düzenli, doğru ve kesintisiz şekilde yürütülmesini temin için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmesinde ise ifa edilen kamu hizmetinin gerekleri, insan kaynaklarının verimli kullanılması, teşkilatın ihtiyaçları, çalışma alanı ve benzeri faktörler dikkate alınarak, aynı zamanda da görev yapan personelin nitelikleri ve özlük haklan göz önünde bulundurularak dengeli bir kadro planlaması yapılması gerekmektedir.

Yukarıda bahsedildiği üzere 657 sayılı Kanun, Devlet memurlarına sınıflan içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkanı sağlanmasını, sınıflar içinde ilerleme ve yükselme istemlerinin liyakat sistemine dayandırılmasını öngörmektedir. Kariyer ve liyakat ilkelerinin temelinde, objektif kurallar çerçevesinde işin ehline verilmesi ve hak etme kavramı yatmakta olup, kamu hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirilmesinin tek güvencesinin de, hizmetin yetişmiş, ehil kamu görevlilerince yerine getirilmesinden geçeceği de tabiidir.

Görevde yükselme; şartları taşıyan kamu görevlisinin, mevzuatında öngörülen görevde yükselme eğitimini tamamlayarak ve eğitim sonunda yapılan sınavlarda başarılı olarak bir üst göreve atanmasını ifade eder. Gerek Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik'te gerek dava konusu Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nde görevde yükselme suretiyle yapılacak atamalarda başarı puanının esas alınacağı hüküm altına alınmıştır.

Liyakat ilkesi çerçevesinde başarı puanına göre atama yapılması esas iken, dava konusu düzenlemede görevde yükselme sınav ilanında atama yapılacak boş kadroların derecelerine yer verilmesi yönündeki düzenleme; sınava girmek için gerekli şartları taşıyan personel yönünden ilk etapta dereceler arasında başvuru sınırlamasına yol açacaktır. Bir başka deyişle personel, sınava katılma şartlarını taşımasına rağmen ilan edilen kadrolarda kendisine uygun kadro derecesi bulunmadığı için sınava başvuramayacaktır.

Öte yandan, sınavda başarılı olarak atanma hakkına sahip olacak personel de daha yüksek puana sahip olmasına rağmen kendisine uygun kadro derecesinde yeterli kadro sayısı bulunmadığı için atanma hakkı bulamayacak; yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak daha düşük başarı puanına sahip personel uygun kadro derecesi nedeniyle atanmaya hak kazanacaktır. Bu durum mevzuatta yer almayan kadro derecelerine karşılık kontenjan oluşturmak anlamına gelmektedir.

Kaldı ki; Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik hükümlerine göre; Belediyede memur personele ilişkin kadrolar meclis kararıyla "Ek-4 Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Kadro Kütükleri" cetvelinin (I) sayılı Belediye ve Belediye Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Memur Kadro Kütüğünde belirlenen kadro derecelerine uygun olarak ihdas edilecek; boş memur kadrolarında sınıf, unvan ve derece değişikliği ile boş memur kadrolarının iptali ve dolu kadrolarda derece değişikliği yine meclis kararı ile yapılacaktır. Yönetmeliğe göre itfaiye çavuşu kadroları için derece aralığı (1-9), itfaiye amiri kadroları için ise (1-5) olarak belirlenmiştir. İdare, kamu hizmetinin gereklerini yerine getirirken, insan kaynaklarının verimli kullanılması, teşkilatın ihtiyaçları, görev yapan personelin eğitim durumu ve buna bağlı olarak yükselebileceği kadro derecelerini de göz önünde bulundurularak dengeli bir kadro planlaması yapmak için kadro derecelerinin belirlenmesi ve değiştirilmesi hususunda yetkili kılınmıştır.

Bu durumda; dava konusu düzenlemede yer alan "derecesi" ibaresinin hem görevde yükselme sınavına başvuru aşamasında dereceler arasında başvuru sınırlamasına yol açacak olması hem de başarı puanına göre yapılması gereken atama işlemi esnasında kadro karşılığı kontenjan uygulamasına yol açacak olması; öte yandan İdarenin, 657 sayılı Kanun'la hüküm altına alınmış olan memurun derecesinin altında bir derecenin görevinde çalıştırılamayacağı kuralı ve kadro dereceleri ihdası ile derecelerde değişiklik hususunda yetkili kılınmış olması karşısında; ayrıca Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik'te, görevde yükselme suretiyle atama yapılacak kadro veya pozisyonların yazılı sınavlardan önce duyurulacağı hükmü karşısında düzenlemede hukuka ve üst hukuk normlarına uyarlık görülmemiştir.

Dava konusu düzenlemenin hukuka aykırılığının saptanmasına rağmen icrailiğinin devam etmesi, tüm işlem ve eylemlerinin hukuka uygun olduğu karinesine dayanan hukuk devleti ilkesine aykırı bir durum yaratacak, ilgililer nezdinde güven zedelenmesine yol açacak ve telafisi güç zarara neden olacaktır.

Dava konusu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğünün 26/05/2023 günlü, E-53773008-622.02-6518172 sayılı işlemi yönünden yapılan incelemede;
Her ne kadar Belediye İtfaiye Yönetmeliği'nin 21. maddesinde yer alan dava konusu "derecesi" ibaresinin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiş ise de; anılan işlemde belirtildiği üzere görevde yükselme sınavına ilişkin kadroların tespitinin insan kaynakları birimi tarafından yapılması gerekir iken, sınav kurulu tarafından yapılmış olması, görevde yükselme sınav ilanının yasal süreci içinde yapılmamış olması, başvuru için başvuru yapmak isteyen personele yeterli süre tanınmamış olması hususları göz önünde bulundurulduğunda, dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:

Açıklanan nedenlerle;

1. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 6352 sayılı Kanun ile değişik 27. maddesinin 2. fıkrasında öngörülen koşulların birlikte gerçekleştiği anlaşıldığından; Belediye itfaiye Yönetmeliği'nin "Duyuru ve başvuru" başlıklı 21. maddesinde yer alan "derecesi" ibaresinin YÜRÜTÜLMESİNİN DURDURULMASINA;

2. Dava konusu 26/05/2023 günlü, E-53773008-622.02-6518172 sayılı işlemin YÜRÜTMESİNİN DURDURULMASI İSTEMİNİN REDDİNE,

3. Bu kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi (7) gün içinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna itiraz yolu açık olmak üzere, 26/12/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.