Evlendirme memurlarına harcırah ödenir mi?

6245 sayılı Kanun, 657 sayılı Kanun, Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmelik, Evlendirme Yönetmeliği, Çevre Bakanlığı Görüşü, Sayıştay Kararları birlikte değerlendirildiğinde evlendirme memurlarına evlendirme görevleri nedeniyle harcırah ödenmesi mümkün görülmemektedir.

6245 sayılı Harcırah Kanunu'nun "muvakkat vazife harcırahı (yol masrafı ve yevmiye)" başlıklı 14'üncü maddesi aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır.

" Aşağıda gösterilen memur ve hizmetlilere muvakkat vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verilir ve hamal (cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgah veya vazife mahalli ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası masrafları da ayrıca tediye olunur:

1. Birinci maddede yazılı kurumlara ait bir vazifenin ifası maksadıyla muvakkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere;."

6245 sayılı Kanunun "memuriyet mahalli dışına gönderilenlerin gündeliği" başlıklı 39'uncu maddesine göre; resmi bir görevle memuriyet mahalli içinde bir yere gönderilenlere gündelik verilmez. Geçici bir görevle memuriyet mahalli dışındaki bir yere gönderilenlerden, buralarda ve yolda öğle (saat 13.00) ve akşam (saat 19.00) yemeği zamanlarından birini geçirenlere 1/3, ikisini geçirenlere 2/3 oranında ve geceyi de geçirenlere tam gündelik verilir.

6245 sayılı Kanunun "seyyar olarak vazife gören memur ve hizmetliler" başlıklı 49'uncu maddesine göre;

" Asli görevleri gereği memuriyet mahalli dışında ve belirli bir görev bölgesi (Merkez veya il kuruluşuna dahil birimlerde il sınırı, bölge şeklinde çalışan birimlerde bölge sınırı) içinde fiilen gezici olarak görev yapan memur ve hizmetlilere gündelik ve (Aşağıda unvanları sayılanlar hariç) yol masrafı ödenmez.

Bunlardan, Maliye ve Gümrük Bakanlığınca görev unvanları ile iş ve çalışma özellikleri uygun görülenlere; bu Bakanlıkça vize edilen cetvellere dayanılarak fiilen gezici görev yaptıkları günler için almakta oldukları aylık/kadro derecelerine göre müstehak oldukları yurtiçi gündeliklerinin üçte biri günlük tazminat olarak verilir.

Takip memuru, gezici sağlık memuru, ebe, orman muhafaza memuru, koruyucu, koruma memuru, posta dağıtıcısı, hat bakıcısı, tahsildar, gezici başöğretmen ve görev niteliklerinin bunlara benzerliği Maliye Bakanlığınca onaylanacak diğer memur ve hizmetlilerin yol masrafları mutat taşıt araçlarına fiilen ödedikleri miktarlar üzerinden karşılanır."

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "çalışma saatleri" başlıklı 99'uncu maddesine göre; memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir. Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir. Ancak bu kanuna, özel kanunlara, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine veya bunlara dayanılarak çıkarılacak yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir. Cumhurbaşkanı, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hallerde, hafta tatilini Cumartesi ve Pazardan başka günler olarak tespit edebilir.

657 sayılı Kanunun "günlük çalışma saatlerinin tespiti" başlıklı 100'üncü maddesine göre; günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Cumhurbaşkanınca, illerde valiler tarafından tespit olunur. Ancak engelliler için; engel durumu, hizmet gerekleri, iklim ve ulaşım şartları göz önünde bulundurulmak suretiyle günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile öğle dinlenme süreleri merkezde üst yönetici, taşrada mülki amirlerce farklı belirlenebilir. Memurların

yürüttükleri hizmetin özelliklerine göre, bu madde uyarınca tespit edilen çalışma saat ve süreleri ile görev yerlerine bağlı olmaksızın çalışabilmeleri mümkündür. Bu hususa ilişkin usul ve esaslar, Cumhurbaşkanınca belirlenir.

657 sayılı Kanunun "günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışma saat ve usulünün tespiti" başlıklı 101'inci maddesine göre; günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekilleri kurumlarınca düzenlenir.

657 sayılı Kanunun "fazla çalışma ücreti" başlıklı 178'inci maddesine göre; 99 ve 100 üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında; salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (bu hallerin devamı süresince), fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır. Yukarıda sayılan hallerde yaptırılacak fazla çalışmanın süresi ve saat başına ödenecek ücret Cumhurbaşkanı kararı ile belirlenir. Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir.

Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmelik hükümlerine göre; fazla çalışmanın ücretle karşılanabilmesi için memurun kadrosuna ait görevini normal günlük çalışma saatleri dışında fiilen yapması gereklidir. Çalışma saatleri içinde yürütülen nöbet hizmetleri fazla çalışma sayılmaz. Görevin kanun ile belirli bir süre içinde bitirilmesinin zorunlu bulunması, görevin gereği olarak çalışma saatlerini aşması zorunlu işlerde çalışılması durumlarında günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücretle karşılanır:

Evlendirme Yönetmeliği'nin "tören yerleri" başlıklı 26'ncı maddesine göre; evlenme törenlerinin ilgili makamlarca bu iş için tahsis edilmiş olan resmi salon veya yerlerde yapılması esastır. Ancak tarafların isteği üzerine; ikametgahlarda, özel bina veya salonlarda, tutuklu veya hükümlüler için cumhuriyet savcılığınca izin verilmesi üzerine ceza veya tutukevinde, hastalar için baştabibin veya müdürün izin vermesi üzerine hastanelerde evlenme yapılabilir.

Sayıştay Temyiz Kurulu bir kararında (Tarih: 25.01.2017, Sayı: 42666); "60 sayılı İlam'ın 1'inci maddesi ile Belediyede görevli evlendirme memurlarına nikah kıyma adı altında ödemede bulunulması nedeniyle .-TL'ye tazmin hükmü verilmiştir. Belediyece belirlenmiş olan ücretsiz nikah salonu haricinde yapılan evlendirme işlemleri için ücret tarifesi belirlenmesinde ve Belediye evlendirme salonları dışında yapılan nikah işlemleri için nikah memuru yolluğu tahsil edilmesinde mevzuata aykırı bir husus görülmemiştir. Bu bağlamda, İlama konu edilmiş olan gelirlerin de 5018 sayılı Kanun'un 72'nci maddesi uyarınca yetkisiz tahsilat olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. Fakat 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Mali Haklar" başlıklı 146'ncı maddesinde, "Bu Kanun'un birinci maddesinin birinci fıkrası kapsamına giren memurlar aylık, ücret, ödenek, hizmetle ilgili her çeşit ödeme ve bunların şekil ve şartları bakımından bu Kanun'daki hükümlere, aynı maddenin ikinci fıkrası kapsamına giren memurlar özel kanunlardaki hükümlere tabidir. Memurlara kanun, tüzük ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği görevler karşılığında bu Kanunla sağlanan haklar dışında ücret ödenemez. Hiçbir yarar sağlanamaz." denilmektedir. Buna göre, belediye personeline ilgili mevzuat hükümleri haricinde ödemede bulunulması mümkün değildir. Anılan hükümlere göre Belediye meclisince cumartesi, pazar günü veya mesai saatleri dışında kıyılacak nikahlar için gidilecek mesafe de göz önünde bulundurularak makul bir miktarda ücret tarifesi düzenlenmek suretiyle ücret alınabilir. Fakat alınan bu ücret belediye geliri olup evlendirme memurlarına dağıtılacağına veya evlendirme memurlarına mali hak sağlayacağına yönelik herhangi bir mevzuat hükmü bulunmamaktadır. Bu itibarla, sorumlu iddialarının reddedilerek 60 sayılı İlam'ın 1'inci maddesi ile verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE karar verilmiştir."

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü vermiş olduğu bir görüş yazısında (Tarih: 06.01.2022, Sayı: E-53773008-622.02-2586986); Sayıştay Temyiz Kurulunun 17.1.2018 tarihli ve 43982 tutanak nolu kararında evlendirme memurlarına ücret ödenemeyeceğine karar vermiştir. Mezkür Kararda, "Buna göre, Anayasanın ve 657 sayılı Kanunun söz konusu hükümleri gereği, herhangi bir kamu hizmeti ifa eden memurlara, ifa ettikleri hizmet karşılığı bir ödeme yapılmasının kanuna dayanması zorunludur. Hukuki dayanağı olmadan, Devlet memurlarına idarelerce herhangi bir ödeme yapılması veya menfaat sağlanması mümkün değildir. Dolayısıyla, evlendirme memurlarına 'evlendirme memuru ücreti' adı altında ücret ödenmesi Anayasaya ve 657 sayılı Kanuna aykırıdır." denilmiştir. Bu itibarla, Başkanlığınızda evlendirme memuru kadrosunda görev yapan personele fazla çalışma ücreti ödenemeyeceği değerlendirilmektedir denilmiştir.

Yukarıdaki mevzuat birlikte değerlendirildiğinde; evlendirme görevinin çalışma saatleri dışında icra edilmesini zorunlu kılan bir neden olmadığı gibi belde sınırları dışına çıkılmasını da engelleyici bir durumun bulunmadığı dikkate alındığında, evlendirme memurlarına evlendirme görevi nedeniyle gündelik ve yol masrafı ve fazla çalışma ücreti ödenemeyeceği, ancak mesai saatleri dışında yaptığı çalışma karşılığında her 8 saati 1 güne karşılık gelmek üzere izin verileceği değerlendirilmektedir.