KDK'dan kamuda çalışan iş güvenliği uzmanları için kritik karar

Kamu Denetçiliği Kurumu, Akdeniz Belediyesinde İş Güvenliği Uzmanlığı görevi sona eren personel için önemli bir karar verdi. Akdeniz Üniversitesi, dışardan bir firmayla anlaştığı gerekçesiyle, kurum bünyesinde çalışan personelin İş Güvenliği Uzmanlığı görevini sıona erdirmişti.

Kamu Denetçiliği Kurumu yaptığı incelemede, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun (Kanun) 6'ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve 13. 6331 sayılı Kanun'a dayanılarak hazırlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği'nin (Yönetmelik) 5'inci maddesindeki hüküm bağlamında kamu kurumlarının iş güvenliği uzmanı görevlendirirken kurum bünyesinde personele öncelik vermesi gerektiğine dikkat çekmiştir.

İşte KDK'nın İş Güvenliği Uzmanlığına dair kritik kararı

IV. KAMU DENETÇİSİ CELİLE ÖZLEM TUNÇAK'IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ
8. Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde başvuru konusuna ilişkin "Tavsiye Karar Önerisi" Kamu Başdenetçisine sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
9. Başvuran özetle; Akdeniz Belediye Başkanlığı tarafından, ... Ortak Sağlık ve Güvenlik firması ile sözleşme imzalanmış olması gerekçe gösterilerek İş Güvenliği Uzmanlığı görevinin sonlandırıldığını ifade etmiş ve söz konusu görevini sonlandıran birel idari işlemin kaldırılmasını ve görev yaptırılmayan döneme ilişkin parasal hakların tarafına ödenmesini talep etmiştir (§ 1).

10. İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerde özetle (§ 2); 08.02.2024 tarihinde ...... Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi Ltd. Şti. ile Belediye arasında imzalanan İş sağlığı ve güvenliği hizmet teminine ait İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmet Sözleşmesi'nin "Tarafların Yükümlülükleri" başlıklı 4'üncü maddesinde düzenlenen, "6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda belirtilen İş Güvenliği Uzmanlığı, İşyeri hekimliği ve diğer sağlık personeli hizmetlerini sunmak." hükmü çerçevesinde alınan hizmetin ilgili firmaya yapılan ödeme içerisinde olmasının mükerrer ödeme ile kamu zararına neden olduğu, ayrıca İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği çerçevesinde başvuran ile İdare arasında usulüne uygun olarak imzalanmış bir sözleşme bulunmaması nedeniyle yapılan görevlendirmenin yok hükmünde olduğu, Belediyede başvurandan başka İş Güvenliği Uzmanlığı Sertifikasına sahip personelin bulunduğu, söz konusu görevin başvuranın şahsına özgü bir görev olmadığı, başvuranın görevlendirmesinin yetkide paralellik ilkesi gereği Başkanlık Olur'u ile sona erdirildiği belirtilmiştir.

11. Başvuru kapsamında sunulan bilgi ve belgelerin incelenmesinden anlaşıldığı üzere; Akdeniz Belediye Başkanlığı bünyesinde Park ve Bahçeler Müdürü kadrosunda bulunan başvuran, C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Sertifikasına sahip olduğundan 07.07.2022 tarihinde Belediye Başkanının oluru ile 30 saat/ay süreli İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı olarak görevlendirilmiştir. 08.02.2024 tarihinde ise yüklenici olarak ...... Ortak Sağlık ve Güvenlik firması ile Belediye arasında İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi imzalanmıştır. Bahsi geçen Sözleşme hükümleri çerçevesinde söz konusu firmanın, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini yüklenilen işin bedeli dahilinde veriyor olması gerekçe gösterilerek 11.06.2024 tarihinde Belediye Başkanının oluru ile başvuranın İş Güvenliği Uzmanlığı görevinin sonlandırılmasına karar verilmiştir.

12. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun (Kanun) 6'ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, işverenin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, iş yeri hekimi ve on ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde ayrıca diğer sağlık personeli görevlendirebileceği, ancak çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması halinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebileceği düzenlenmiştir.

13. 6331 sayılı Kanun'a dayanılarak hazırlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği'nin (Yönetmelik) 5'inci maddesinde de işverenin, işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, çalışanların ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla; çalışanları arasından ilgili yönetmeliklerde belirtilen nitelikleri haiz bir veya birden fazla işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendireceği, fakat işyerinde gerekli niteliklere haiz personel bulunmaması halinde söz konusu hizmetlerin tamamını veya bir kısmını, OSGB ya da ÇASMER'lerden hizmet alarak yerine getirebileceği düzenlenmiştir.

14. Kanun'da yer alan maddenin lafzından, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek için gerekli niteliklere sahip çalışanı bulunması durumunda işverenin, öncelikli olarak bu kişiler arasından görevlendirme yapması gerektiği, çalışanları arasında gerekli nitelikte personel bulunmaması halinde ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alabileceği açıkça anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, işverenin ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alabilmesi için çalışanları arasında söz konusu hizmeti yürütebilecek nitelikte personel bulunmaması gerekmektedir.

15. Diğer yandan Kanun'un 6'ncı maddesinde "... bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir." ve Yönetmelik'in 5'inci maddesinde "... sayılan yükümlülüklerinin tamamını veya bir kısmını, OSGB ya da ÇASMER'lerden hizmet alarak yerine getirebilir." denilerek işverenin hizmetin tamamını dışarıdan alabileceği gibi ayrıca söz konusu hizmetin bir kısmını kendi bünyesinde kurabileceği, diğer kısmını ise iş yeri dışından Bakanlıkça yetkilendirilmiş birimlerden alabileceği de açıkça düzenlenmiştir.

16. Somut olayda 07.07.2022 tarihinde iş güvenliği uzmanı olarak görevlendirilen başvuranın görevlendirmesi 11.06.2024 tarihinde sona erdirilmiştir. Başvuranın görevinin sonlandırılması sonrasında başkaca bir İş Güvenliği Uzman Sertifikalı personelin görevlendirilmesinin yapılmadığı, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek için ...... Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi Ltd. Şti. ile sözleşme imzalandığı, söz konusu Sözleşme'nin iş güvenliği uzmanlığı, işyeri hekimliği ve diğer sağlık personeli hizmetlerini kapsadığı, diğer bir deyişle İdarenin söz konusu hizmetin tamamını dışarıdan aldığı anlaşılmıştır.

17. Somut olayda İdare, bünyesinde iki tane "A", bir tane "B", dört tane de "C" İş Güvenliği Uzmanlığı sertifikalı personelinin bulunduğunu, Belediyede 4857 sayılı Kanun'a tabi 57 işçi personel bulunduğundan 6331 sayılı Kanun'a göre istihdam zorunluğu olan İş Güvenliği Uzmanının bir kişi olduğunu ifade etmiştir. Dolayısıyla, İdarenin söz konusu sertifikalara sahip personellerinden istekli olanlar arasından iş güvenliği uzmanı istihdam etmesi, iş yeri hekimi için ise OSGB ya da ÇASMER'lerden hizmet alması gerekirken İdare tarafından hizmetin tamamının dışarıdan alması işleminde hukuka uyarlık bulunmadığı değerlendirilmiştir.

18. Öte yandan, Kanun'un 5'inci maddesinin yedinci fıkrası kapsamında, işveren iş yerinde görev yapan işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli ile hizmet alınan OSGB'lerin Kanun'a göre geçerli yetki belgesi ile görevlendirilmesinden sorumlu olup Yönetmelik'in 14'üncü maddesi uyarınca Sözleşme ve görevlendirme belgelerinin usulüne uygun olarak düzenlenmesi ve İSG-KATİP sistemi üzerinden ilgililer tarafından onaylanması gerekmektedir. Dolayısıyla somut olayda İdare her ne kadar başvuranın görevlendirmesinin yok hükmünde olduğunu ileri sürmüşse de mevzuat kapsamında söz konusu görevlendirmeye ilişkin yükümlülükler işveren İdareye aittir.

19. Dosya kapsamı, ilgili mevzuat ve yukarıda izah edilen hususlar çerçevesinde Kurumumuzca yapılan değerlendirmede; muhatap Belediyede iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek için mevzuatta belirlenen gerekli niteliklere sahip personelin bulunduğu ve İş Güvenliği Uzmanlığı için bu kişilerden istekli olanlara öncelik sağlanması gerektiği, diğer yandan hizmetin geri kalan kısmı için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alınabileceği anlaşılmış olup İdarenin, başvuranın İş Güvenliği Uzmanlığı görevlendirmesini sonlandıran idari işlemine gerekçe olarak ...... Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi Ltd. Şti. ile yapılan sözleşmeyi göstermesi nedeniyle söz konusu idari işlemin sebep unsuru yönünden hukuka uygun olmadığı tespit edildiğinden idari işlemin kaldırılması hususunda tavsiyede bulunulması gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
20. İyi yönetim ilkelerine, Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6'ncı maddesinde yer verilmiştir. Anılan madde hükmü uyarınca, inceleme ve araştırma kapsamında ilgili idarenin iyi yönetim ilkelerine uygun işlem ve eylem ile tutum veya davranışta bulunup bulunmadığı hususları da Kurum tarafından gözetilmektedir.
21. Bu kapsamda yapılan değerlendirme neticesinde; İdarenin, başvuru sahibine verdiği cevapta idari işleme karşı hangi sürede hangi mercie başvurabileceğini göstermediği bu nedenle de "karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi" ilkesine uymadığı tespit edildiğinden idarenin bahse konu ilkeye uygun davranması önerilmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
22. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu'nun 17'nci maddesinin sekizinci fıkrasına göre, Kamu Denetçiliği Kurumuna dava açma süresi içinde yapılan başvuru işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurmakta olup anılan Kanun'un 21'inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, tavsiye kararı üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis edilmez veya eylemde bulunulmaz ise durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır.
23. Buna göre ilgili idarenin eylem ve işlemlerine karşı (varsa) dava açma süresinden arta kalan sürede Mersin İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE,
Belediyede iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek için mevzuatta belirlenen gerekli niteliklere sahip personelin bulunması nedeniyle İş Güvenliği Uzmanlığı için bu kişilerden istekli olanlara öncelik sağlanması ve bu sebeple İdarenin, başvuranın İş Güvenliği Uzmanlığı görevlendirmesini sonlandıran idari işleminin sebep unsuru bakımından hukuka uygun olmadığı tespit edildiğinden idari işlemin kaldırılması hususunda AKDENİZ BELEDİYE BAŞKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu'nun 20'nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, AKDENİZ BELEDİYE BAŞKANLIĞI tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın, BAŞVURANA ve AKDENİZ BELEDİYE BAŞKANLIĞINA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Şeref MALKOÇ
Kamu Başdenetçisi