5434'e tabi memurlar ile 5510'a tabi memurların emekli aylığı hesabındaki farklılıklar

Soru : Kolay gelsin. Doğum tarihim 24.11.1978. 01.11.1996 yılında özel sektörde sigortalı olarak işe başladım. 31/01/2018 tarihine kadar özel sektörde çalışmaya devam ettim. 18.04.2018 tarihinde devlet memuru olarak çalışmaya başladım. Açık Öğretim fakültesinde 2 yıllık bir bölümü bitirerek Tekniker ünvanını aldım. Şu anda tekniker olarak çalışmaya devam etmekteyim. Sorum; EYT li olarak emekli olabilir miyim. Emekli olduğum zaman emekli maaşım hesaplanırken memrlar.net sitesinde yer alan Emekli Sandığından Tekniker maaşı bağlanarak mı emekli olurum. Ya da 5510 a tabi olarak toplam çalışma yıllarımda yatırılan primler hesaplanarak ortalama maaş mı hesaplanır.

Detaylar/Değerlendirmeler:

EYT Konusu: Sitemizde zaman zaman yapmış olduğumuz değerlendirmelerde EYT kapsamına girilebilmesi için mutlaka 8 Eylül 1999 tarihinden önce işçi, esnaf, memur olarak çalışmaya başlanılmış olma ve çalışma gün ve yılına bakılmaksızın 1 gün, 2 gün vb. günler olarak SGK primleri tam olarak ödenmiş olmak gerektiğini belirtmiş bulunmaktayız.
Bu konuda son olarak https://www.memurlar.net/haber/1079791/
Adresimizde değerlendirmelerimiz mevcut olup ziyaret edebilirsiniz.

Emekli aylığı konusu; 1 Ekim 2008 tarihinden önce memurluk hizmeti olmayan ve bu tarihten sonra memur olanların aylık bağlama sisteminde ortalama kazançları esas alınmaktadır.

5434 ve 5510 sayılı Kanunlardaki sistemlere göre aylık tutarları nasıl hesaplanmaktadır?

5434 e tabi olan memurlardan çalışma hayatları içerisinde yüksek ek gösterge uygulanması gereken unvanlarda en az 6 ay, makam tazminatı için de en az 2 yıl bulunmaları emeklilikte aylık açısından ve ikramiye açısından avantajlı duruma getirmektedir. Yani, emekliliğe yakın veya çalışma hayatları içerisinde diyelim 25 yıl içerisinde memur, şef, şube müdürü olan kişi son 2 yıl Daire Başkanı olup emekli olduğunda Daire Başkanı için öngörülen EK GÖSTERGE, MAKAM VE GÖREV TAZMİNATI GÖSTERGESİNE hak kazanmış olur. Aynı şekilde 25 yıl içinde Kariyer Uzmanı, Daire Başkanı olan kişi son 2 yıl içinde de Genel Müdür olduğunda Genel Müdür için öngörülen EK GÖSTERGE, MAKAM VE TEMSİL TAZMİNATI GÖSTERGESİNE hak kazanmış olur.

Ancak, belirttiğimiz bu durum 5510 a tabi memurlar için geçerli olmamaktadır

5510'a tabi memurların çalışma hayatları içerisinde prime esas kazançları yani bulunmuş oldukları görevler itibariyle yüksek görev aylığı alınan görevler olunması halinde bu durum SGK kesintilerine yansıyacak, dolayısıyla da aylık bağlama oranını artırmış olacaktır.
Yukarıda belirttiğimiz örnekten hareketle, 25 yıl içerisinde memur, şef, şube müdürü olan kişi son 2 yıl Daire Başkanı olsa da Daire Başkanı üzerinden emekli aylıkları hesaplanmayacak, bu çalışmaları içerisinde almış oldukları görev aylıkları dolayısıyla prime esas kazançları emekli aylıklarını belirleyici olacaktır.

Ayrıca, 5510'a tabi memurlar için manuel olarak hesaplama yapılması mümkün olmamaktadır.
Zira, 5510'a tabi memurların yaşlılık aylığı, engellilikten dolayı yaşlılık aylığı, malullük aylığı gibi yapılacak hesaplamalarda memurun tüm çalışma hayatı süresince SGK prime esas kazançları, ortalama aylık kazançları, yıllık enflasyon, gelişme hızı, güncelleme katsayısı vb. gibi bilinmesi gereken verilere ihtiyaç olmakta, özellikle yıllardır çalışma hayatı içerisindeki prime esas kazançların tarafımızca veya ziyaretçilerimizce bilinmesi mümkün olmadığından bu konularda bir hesaplama yapmamız da mümkün olmamaktadır. Tahmini bir hesaplama yapılması da zaten net bir bilgiyi içermeyecek ve yanıltıcı bilgi ve hesaplamalara yol açabilecektir. Esasen, kişilerin çalışma hayatları içerisindeki toplam kazançları da farklı olabilmektedir. Bu nedenle de kişi bazında bir hesaplama yapılması da mümkün olamamaktadır. SGK prime esas kazançların SGK sistemlerinde olduğu bilindiğinden aylık konusunda net bilginin de SGK tarafından öğrenilmesi gerektiğini belirtebiliriz.

Ancak, özetle şunu belirtmek isteriz. Her durumda 5510 a tabi memurların görev aylıklarının tamamı prime esas kazançlarda dikkate alınmış olsa da 5510 sistemindeki emekli aylığı bağlanması hesabının 5434 sistemindeki emekli aylığı bağlanması hesabıyla kıyaslanmaz. Şöyle ki; yukarıda da değindiğimiz gibi 5434'e tabi aylık hesabında tüm çalışma süresindeki primlerin ortalamasının etkisi yoktur, memurluk süresi içerisinde bulunduğu ve en yüksek aylık bağlamaya imkan veren konumu esas alınmaktadır. 5510 da ise bunun tamamıyla aksine tüm çalışma süresi içerisinde almış olduğu görev aylıkları ve prime esas kazanç tutarları memurun emekli aylığını belirlemede büyük etkendir. Yüksek maaş alınma ile düşük maaş alınma bağlanacak olan aylığı etkilemektedir. Bu bakımdan 5510 a tabi olanların prime esas kazançları ne kadar yüksekse o kadar yüksek, ne kadar az ise o kadar da az emekli aylığı alması kaçınılmaz olmaktadır.

Ayrıca, hesaplama şeklinde dönemsel olarak (2000 yılına kadar ayrı, 2000-2008 arası ayrı, 2008 sonrası ayrı şekilde) aylıklar hesaplanır ve son olarak da AYLIK= Ortalama Aylık Kazanç x Aylık Bağlama Oranı formulü ile hesaplanan bir aylık sistemine dahil olurlar. Bu durumdakilerin görev ünvanları, ek göstergeleri, vb. gibi görevde iken uygulanan görev aylığı kalemleri emekli aylıklarında dikkate alınmaz. Çalışma dönemlerindeki görev maaşları bağlanacak olan aylık tutarını belirlemeye katkı sağlar. Bu durum, 5510 sayılı Kanun Geçici Madde 2 hükmü gereğidir.

Bu nedenle, bu konuda net bir hesaplamayı SGK dan öğrenilmesi gerektiğini tavsiye edebiliriz. Sonuç bağlamında, 5510'a tabi tüm memurların kesin olarak ASGARİ ÜCRET SEVİYESİNDE emekli aylıklarının olacağı konusunda doğrudur demenin yanıltıcı ve yanlış bir bilgi olacağını da değerlendirmekteyiz.

Yine, 5510 a tabi memurlar için emekli ikramiye tutarları aynı emsali 5434 e tabi memurlar için hesaplanan emekli ikramiye tutarları ile aynı olmaktadır.

Özetle;

5434 kapsamında olan memurlar ile 5510 kapsamındaki memurların prime esas kazançlarının farklı olması, aylık bağlanma sisteminde uygulanan kriterlerin farklı olması, yani 5434 kapsamında olanlar için derece, kademe, ek gösterge, taban aylığı, kıdem aylığı, emeklilik tazminatı, varsa makam, görev veya temsil tazminatı gibi unsurların emekli aylığının hesabında kullanılması gibi durumlar 5434 kapsamındakileri avantajlı hale getirmektedir. Ayrıca, çalışma hayatında kısa süreli de olsa yüksek aylık bağlanmasını sağlayan unvanının esas alınması da büyük etken olmaktadır.

Oysa, 5510 kapsamında tüm çalışma hayatı içerisindeki ortalama aylık kazançları aylık bağlamada kullanılmakta, bu durum ise yüksek ek göstergede olsa pek bir avantaj sağlamamaktadır. Sadece ortalama aylık kazancının yükseltilmesine katkı sağlamaktadır.

5434 kapsamındakiler için aylık bağlama sisteminde hizmet toplamı 25 yıl olanlara % 75 i, 25 yıldan az olanlara her tam yıl için % 1 eksiği, fazla olanlara da her tam yıl için % 1 fazlası üzerinden bağlanmaktadır. (5434 sk/Madde 41)

5510 kapsamındakiler için ise prim ödeme gün sayısının her 360 günü için %2 olarak uygulanmaktadır. 25 yıl hizmet x 2 = %50, 35 yıl hizmet x 2 = % 70 şeklinde olmaktadır. (5510 sk/Madde 29)

Açıklamalarımız bağlamında sizin için değerlendirmemiz şöyledir;

1978 yılında özel sektörde çalışmaya başladığınızı belirtmektesiniz. Bu çalışma şayet SGK primleri tam ödenmiş bir çalışma ise veya 8 Eylül 1999 tarihinden önce SGK primleri tam olarak ödenmiş olarak çalışmaya başlamış iseniz EYT kapsamında yaş şartı aranmadan 25 hizmet yılınızı (işçilik, memurluk, varsa borçlanılan süreler dahil) tamamlamanız halinde emekli olabileceğinizi söyleyebiliriz.

1 Ekim 2008 tarihinden önce memurluk hizmetinizin olmadığını anlamaktayız. Dolayısıyla bu tarihten sonra memurluğa başlamış olmanız nedeniyle 5434 değil 5510 sayılı Kanuna göre emekli aylığınız Ortalama Aylık Kazanç x Aylık Bağlama Oranı formülü ile hesaplanması gerektiğini söyleyebiliriz.

Sitemizde (https://www.memurlar.net/hesaplama/emekli-maas/) yer alan maaş hesabı 5434 kapsamında olan memurların emekli aylıklarının hesabına yönelik olup, 5510 kapsamındaki memurları ilgilendirmemektedir. 5510 kapsamındaki memurlar sadece emekli ikramiyesi hesabını yapabilirler.

Esasen, SGK nun https://e.sgk.gov.tr/ adresinde 5434 kapsamında olan memurlar için maaş hesaplama bölümü ile 4 a ve 4 b sigortalıları için maaş hesaplama bölümü bulunmaktadır. Buraya 5510 kapsamında memur olanlar için de ayrı bir hesaplama bölümünün yer almasının daha uygun olacağını değerlendirmekteyiz.