Türkiye'nin İlk İklim Kanunu Teklifi TBMM'de

AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan Türkiye'nin ilk "İklim Kanunu Teklifi", TBMM Başkanlığına sunuldu. Yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadeleyi amaçlayan teklif, iklim değişikliği ile mücadelede esas olan sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerini, planlama ve uygulama araçlarını, gelirleri, izin ve denetim ile bunlara ilişkin yasal ve kurumsal çerçevenin usul ve esaslarını kapsıyor.

Teklifte Yer Alan Tanımlar

Teklifte, "Adil geçiş", "Birincil piyasa", "Denkleştirme", "Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)", "Gömülü sera gazı emisyonları" ile "Gönüllü karbon piyasaları", "İklim adaleti" gibi tanımlar yer alıyor.

İklim Değişikliğiyle Mücadele İlkeleri

İklim değişikliğiyle mücadelede genel ilkelerin belirlendiği teklife göre, Türkiye'nin ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ve göreceli kabiliyetler ilkesi dikkate alınarak, eşitlik, iklim adaleti, ihtiyatlılık, katılım, entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık, adil geçiş ve ilerleme yaklaşımları esas alınacak.

• Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler, kamu yararı gözetilerek alınacak tedbirlere ve düzenlemelere süresinde uymakla ve bunları uygulamakla yükümlü olacak.
• Ulusal Katkı Beyanında, net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda ülkenin kalkınma öncelikleri ve özel koşulları göz önünde bulundurulacak.

İklim Değişikliği Başkanlığı

Sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerine ilişkin ilerlemeler yıllık bazda İklim Değişikliği Başkanlığınca izlenecek. Gerekli görülen tedbirlerin alınması amacıyla görev alanı dahilinde; kurumlar arası koordinasyonu sağlamak, faaliyetleri ve standartları belirlemek, gelişmeleri izlemek, karbon fiyatlandırmasına ilişkin piyasaya dayalı mekanizmaları düzenlemekle İklim Değişikliği Başkanlığı yetkili olacak.

• Kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler; kendi yetki ve sorumlulukları çerçevesinde plan ve projeler yapacak, yaptıracak, uygulayacak, destekleyecek ve işbirliği yapacak.
• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, İklim Değişikliği Başkanlığı; düzenlemenin uygulanmasına yönelik olarak gerekli gördüğü bilgi, belge ve veriyi; kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerden doğrudan istemeye yetkili olacak.
• Başkanlık; kendi iş ve işlemleri için ihtiyaç duyduğu verileri de öncelikli olarak Ulusal Coğrafi Bilgi Platformundan temin edecek.

İklim Değişikliğiyle Mücadele Faaliyetleri

Teklifle, iklim değişikliğiyle mücadele faaliyetleri belirleniyor. Buna göre, sera gazı emisyonları, Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon hedefi ve İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayımlanan veya güncellenen strateji ve eylem planları doğrultusunda azaltılacak.

• Ulusal Katkı Beyanında sektörel bazda belirtilen sera gazı emisyonlarının azaltım faaliyetleri, ilgili kurum ve kuruluşlara mevzuatla verilen görev ve sorumluluklar dahilinde gerçekleştirilecek.
• Ulusal Katkı Beyanında yer alan sektörel politikaların uygulanması ve hedeflere ulaşılması amacıyla ortaya çıkan ihtiyaçlar doğrultusunda ilgili kurum ve kuruluşların mevcut görev ve sorumlulukları gözden geçirilecek.
• İlgili kamu kurum ve kuruluşları, orta ve uzun dönemli hedeflerini içeren planlama araçlarını sera gazı emisyonlarının azaltım faaliyetleri çerçevesinde uyarlamak, hazırlamak, uygulamak, izlemek ve güncellemekle yükümlü olacak.

İklim Değişikliğine Uyum Faaliyetleri

Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon hedefi ve İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayımlanan veya güncellenen strateji ve eylem planları doğrultusunda; ilgili kurum ve kuruluşlarca iklim değişikliği ile ilişkili mevcut veya olası kayıp ve zararları önlemeye, riskleri en aza indirmeye veya fırsatlardan yararlanmaya yönelik uyum faaliyetleri gerçekleştirilecek.

• Ayrıca Ulusal Katkı Beyanında yer alan iklim değişikliğine uyum faaliyetleri, kurum ve kuruluşlara mevzuatla verilen görev ve sorumlulukları dahilinde gerçekleştirilecek.
• Ulusal Katkı Beyanında yer alan sektörel politikaların uygulanması ve hedeflere ulaşılması amacıyla ortaya çıkan ihtiyaçlar doğrultusunda ilgili kurum ve kuruluşların mevcut görev ve sorumlulukları gözden geçirilecek.
• İlgili kamu kurum ve kuruluşları, ulusal ve yerel ölçekte iklim değişikliğine uyumla ilgili planlama araçları ile etkilenebilirlik ve risk analizlerini hazırlamak, hazırlatmak, hazırlanan bu araçları ve analizleri yatırım ve planlama faaliyetlerinde göz önünde bulundurmak ve bunları uygulamakla yükümlü olacak.

Planlama ve Uygulama

Kurum ve kuruluşlarca hazırlanan plan, program, strateji, eylem planı ve sair politika belgelerinde; yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi kapsamında iklim değişikliği ile mücadeleye yönelik İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayımlanan strateji ve eylem planları ile belirlenen esaslar dikkate alınacak.

• İklim değişikliği strateji ve eylem planları; sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi amacıyla İklim Değişikliği Başkanlığı koordinasyonunda hazırlanacak.
• İlin şartlarına uygun olarak strateji, eylem ve uygulama alanlarını belirlemek için her ilde vali başkanlığında İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak.
• Yerel iklim değişikliği eylem planları; sera gazı emisyonlarının azaltımı amacıyla her ilin bütüncül bir planı olacak şekilde hazırlanacak veya hazırlatılacak.

Finansal Araçlara İlişkin Esaslar

Kurum ve kuruluşlarca iklim değişikliği ile mücadele amacıyla yapılacak faaliyetler için iklim finansmanı teşviki kaynaklarının geliştirilmesi esas olacak. Döngüsel ekonomi hedefleri çerçevesinde ürünlerin yeniden kullanımı gibi çalışmalar yapılacak.

• İklim Değişikliği Başkanlığı, ulusal raporlar hazırlayacak; finansal kaynakları iklim değişikliği yatırımlarına yönlendirmeyi kolaylaştırmak üzere teşvik mekanizmaları geliştirecek.
• Türkiye Gümrük Bölgesinde ithal edilen malların gömülü sera gazı emisyonlarını ele almak için Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kurulabilecek.

Teknoloji Araçlarına İlişkin Esaslar

İlgili kurum ve kuruluşlarca hazırlanan planlama araçlarında teknolojik öz yeterlilik kapasitesinin artırılması öncelikli hedef olarak belirlenecek. Başkanlık; karbon yakalama teknolojileri gibi yeni teknolojik gelişmelerin takibi için işbirliği yapabilecek.

• Kamuoyu farkındalığının artırılması için eğitim faaliyetleri gerçekleştirilecek.
• Tüm eğitim düzeylerinde müfredatların güncellenmesi çalışmaları yapılacak.

Gelirler ve Yaptırımlar

Teklifte düzenleme kapsamında elde edilecek özel gelirlerin bütçeleştirilmesine ilişkin hükümler düzenleniyor. Bu gelirler karşılığı tutarların tamamı İklim Değişikliği Başkanlığı bütçesinde özel ödenek olarak öngörülecek.

• Döner sermaye işletmesinin faaliyet alanları Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Hazine Bakanlığının uygun görüşüyle düzenlenecek.
• Yeşil dönüşüm desteklerinin kullanımı hüküm altına alınıyor.

"İklim Değişikliği ile Mücadele İçin Uygun Mekanizmalar Oluşturulacak"

Karbon Piyasası Kurulu kararları doğrultusunda yeşil dönüşüm desteklerinin kullanımı teşvik edilecek. Kurumlar bu destekleri kullanarak risk algısını azaltmaya yönelik sigortacılık araçlarını geliştirebilecekler.

• Yeşil dönüşüm desteklerinin kullanımında yıllara sari taahhütler stok tutarı sınırlı olacak.
• Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul Çevre Bakanlığı tarafından belirlenecek.