Mesleğe kabul edilmeyen hakim/savcı adaylarının mali hakları hangi kadroya göre ödenir?

İlk derece: Bu statü sona erdirilmeden idarece maaş ve özlük haklarına dokunulamaz

Adalet Bakanlığı'nca hakim ve savcı adayı olarak atanan kişilerin staj sonunda Hakimler ve Savcılar Kurulu'nca verilecek karar uyarınca hakimlik ve savcılık mesleğine kabul edilmemesi halinde adaylığın kendiliğinden sona ermeyeceği, mesleğe kabul edilmeme kararının sadece kişinin hakim ve savcı statüsüne girmesine engel olacağı, adaylık statüsünün ise yetki ve usulde paralellik ilkesi gereği 2802 sayılı Yasa'nın 12. maddesi uyarınca hakim ve savcı adayı olarak atama yapan Makamca adaylığın sona erdirilmesine karar verilmesi halinde sona ereceği ve bu kararın sonucu olarak da ilgilinin maaş ve özlük haklarından yararlanma durumunun ortadan kalkacak olması karşısında adaylık statüsü sona erdirilmeden davacının maaş ve özlük haklarından yararlandırılmamasına yönelik tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırıdır.

Danıştay 5. Daire: Bu statü kabul edilmeme kararı neticesinde kendiliğinden sona erer

Hakim/savcı adaylığı döneminin, hakimliğe/savcılığa atanmak üzere tamamlanması gereken zorunlu bir dönem ve mesleğe hazırlanmak amacına yönelik geçici bir süre olduğu, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu'nda mesleğe kabul edilmeme sonrasında işlem tesis edilmesine yönelik bir düzenleme bulunmadığı, hakim/savcı adaylığı statüsünün, ilgililerin hakimlik/savcılık mesleğine kabulü üzerine atamasının yapılarak göreve başlaması ya da hakimlik/savcılık mesleğine kabul edilmemesi durumunda, kabul edilmeme kararının kesinleşmesi üzerine kendiliğinden sona erdiği, zira hakim/savcı adaylığı statüsünün mesleğe atanmaya yönelik bir statü niteliğinde olduğu, mesleğe kabulü yapılmayan adayların süresiz bir şekilde hakim/savcı adaylığı statüsünde bulundurulmasının bu unvanın niteliğiyle bağdaşmayacağı,

T.C.
DANIŞTAY
BEŞİNCİ DAİRE
Esas No: 2020/2622
Karar No: 2021/5051

İSTEMİN KONUSU:
Ankara Bölge İdare Mahkemesi 3. İdare Dava Dairesi'nin 15/11/2019 tarihli ve E:2019/1408; K:2019/1790 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava Konusu İstem:
Yozgat Cumhuriyet Savcı adayı olarak görev yapmakta iken Hakimler ve Savcılar Kurulu İkinci Dairesinin 18/07/2017 tarih ve 2017/1388 sayılı kararıyla mesleğe kabul edilmemesine karar verilen davacı tarafından, anılan karara yaptığı itirazın Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun 07/11/2018 tarih ve 2018/494 sayılı kararıyla reddi üzerine maaş ve özlük haklarından yararlandırılmamasına ilişkin Adalet Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünün 20/11/2018 tarih ve 83617103- E.5519/39241 sayılı işleminin iptali istenilmektedir.

İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Yozgat İdare Mahkemesince verilen 09/07/2019 tarihli ve E:2019/86, K:2019/386 sayılı kararda; Adalet Bakanlığı'nca hakim ve savcı adayı olarak atanan kişilerin staj sonunda Hakimler ve Savcılar Kurulu'nca verilecek karar uyarınca hakimlik ve savcılık mesleğine kabul edilmemesi halinde adaylığın kendiliğinden sona ermeyeceği, mesleğe kabul edilmeme kararının sadece kişinin hakim ve savcı statüsüne girmesine engel olacağı, adaylık statüsünün ise yetki ve usulde paralellik ilkesi gereği 2802 sayılı Yasa'nın 12. maddesi uyarınca hakim ve savcı adayı olarak atama yapan Makamca adaylığın sona erdirilmesine karar verilmesi halinde sona ereceği ve bu kararın sonucu olarak da ilgilinin maaş ve özlük haklarından yararlanma durumunun ortadan kalkacak olması karşısında adaylık statüsü sona erdirilmeden davacının maaş ve özlük haklarından yararlandırılmamasına yönelik tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi Kararının Özeti:
Ankara Bölge İdare Mahkemesi 3. İdare Dava Dairesi'nin 15/11/2019 tarih ve E:2019/1408; K:2019/1790 sayılı kararında; idare mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:
Davalı idare tarafından, hakim adaylığı statüsünün geçici nitelikte bulunduğu, mesleğe kabul edilmemesi üzerine söz konusu statünün kendiliğinden sona ereceği, bu nedenle davacının özlük haklarından yararlandırılmamasına ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:
657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer verilen kurallara uygun olarak memuriyete girmiş ve adaylık süreci tamamlanarak asaleti onaylanmış bir kişinin, Kanunun 98. maddesinde sayılan hususlar gerçekleşmedikçe memur statüsünde olduğu açık olup, hakimlik sınavını kazanarak anılan Kanunun 74. madde hükmü işletilmek suretiyle kurumlar arası nakil yoluyla hakim adaylığına başlayan kişinin artık memur adaylığı söz konusu olmayıp, hakim veya savcı mesleğine yönelik aday olup, bu sürecin hakimlik mesleğine kabul ile sonuçlanmaması sadece ve sadece buradaki hakim adaylığı sürecini sonlandıracağı, bu nedenle Devlet Memurları Kanununun 98. maddesinde yazılı hallerden biri bulunmaksızın davacının memuriyet görevinin sona erdirilmesi sonucunu doğuran dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılarak, temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Beşinci Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
19. Dönem Adli Yargı Cumhuriyet Savcı Adayı olan ve adaylık süresini ve eğitimini tamamlayan davacının, Hakimler ve Savcılar Kurulu İkinci Dairesi'nin 18/07/2017 tarih ve 2017/1388 sayılı kararıyla Milli Güvenlik Kurulu'nca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum ve gruplardan FETÖ/PDY ile iltisak veya irtibatı bulunduğu ve bu durumun 2802 sayılı Kanun'un 8/j maddesi kapsamında değerlendirilerek mesleğe kabul edilmediği, anılan karara karşı yapılan itirazın Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulu'nun 07/11/2018 tarih ve 2018/494 sayılı kararıyla reddedildiği, bu karar üzerine davacının maaş ve özlük haklarından yararlandırılmamasına ilişkin uyuşmazlık konusu 20/11/2018 tarih ve 83617103-E.5519/39241 sayılı işlemin iptali istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu'nun "Adaylık" başlıklı 7. maddesinde; "Adaylık dönemini geçirip aşağıdaki koşullara uygun olarak ehliyetini kanıtlamış olmadıkça, hiç kimse hakimlik ve savcılığa atanamaz.
...
Adaylar, Devlet Memurları Kanunundaki Genel İdare Hizmetleri Sınıfına dahil olup, hakimlik ve savcılığın sınıf ve derecelerine dahil değildirler ve haklarında, Devlet Memurları Kanununun bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır." hükmüne,
"Adaylık süresi içinde göreve son verme" başlıklı 12. maddesinde; "Adayın;
a) Adaylığa atanma niteliklerinden herhangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması,
b) Adaylığa alındıktan sonra bu niteliklerden herhangi birini yitirmesi, c) Adaylık süresi içindeki davranışlarında hakimlikle bağdaşmayacak tutumları, göreve devamsızlığı, bilgi ve iş yapma kabiliyeti bakımından yeterli olmadığının tespit edilmesi,
Hallerinde adaylığına Adalet Bakanlığınca son verilir.
Haklarındaki soruşturma veya kovuşturma nedeniyle adaylıklarına son verilenlerden takipsizlik kararı veya son soruşturmanın açılmasına yer olmadığına dair karar veya beraat hükmü verilenler, Kanunda belirtilen niteliklere sahip olmaları koşuluyla yeniden adaylığa alınabilirler." hükmüne, "Atama" başlıklı 13. maddesinde ise; "Meslek öncesi eğitim sonunda yapılan yazılı ve sözlü sınav neticesinde başarılı olan ve mani hali olmayan, erkekler için askerliğini yaptığını veya askerlikle ilişiği olmadığını belgeleyen adayların mesleğe kabullerine Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilir." hükmüne; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun, "Memurluğun sona ermesi" başlıklı 98. maddesinde ise; "Devlet memurlarının
a) Bu kanun hükümlerine göre memurluktan çıkarılması;
b) Memurluğa alınma şartlarından her hangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması veya memurlukları sırasında bu şartlardan her hangi birini kaybetmesi;
c) Memurluktan çekilmesi;
ç) İstek, yaş haddi, malullük sebeplerinden biri ile emekliye ayrılması; d) Ölümü;
Hallerinde memurluğu sona erer." hükmüne; "Deyimler" başlıklı 147.
Maddesinde ise, "Bu Kanunda geçen;
A) Aylık: Bu Kanuna tabi kurumlarda görevlendirilen memurlara hizmetlerinin karşılığında, kadroya dayanılarak ay itibariyle ödenen parayı, ... İfade eder" hükmüne yer verilmiştir.
Öte yandan 6087 sayılı Hakimler ve Savcılar Kurulu Kanununun, "Yeniden İnceleme, İtiraz ve Yargı Yolu" başlıklı 33. maddesinde, " ... (2) Dairelerin kararlarına karşı, Başkan veya ilgililer, tebliğ tarihinden itibaren on gün içinde, kararı veren daireden yeniden inceleme talebinde bulunabilir. (3) Dairelerin yeniden inceleme talebi üzerine verdiği kararlara karşı, Başkan veya ilgililer tebliğ tarihinden itibaren on gün içinde, Genel Kurula itiraz edebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir..." hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda anılan mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden, hakim/savcı adaylığı dönemi, hakim ve savcılığa atanmak üzere tamamlanması gereken zorunlu bir dönem olup; bu dönemin ilgililerin mesleğe hazırlanması amacına yönelik geçici bir süre olduğu açıktır.
Yukarıda aktarılan 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu'nun "Adaylık süresi içinde göreve son verme" başlıklı 12. maddesinde; göreve son verilmesini gerektirir durumlar açıkça belirtilmiş olup, bunlar arasında mesleğe kabul edilmeme sonrası işlem tesis edilmesine yönelik bir düzenleme yer almamaktadır.
Hakim/savcı adaylığı statüsünün ilgililerin hakim/savcılık mesleğine kabulü üzerine atamasının yapılarak göreve başlaması ya da hakim/savcılık mesleğine kabul edilmemesi durumunda kabul edilmeme kararının kesinleşmesi üzerine kendiliğinden sona erdiği, zira hakim/ savcı adaylığı statüsünün mesleğe atanmaya yönelik bir statü niteliğinde olduğu, Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından mesleğe kabulü yapılmayan adayların süresiz bir şekilde hakim/savcı adaylığı statüsünde bulundurulmasının, bu unvanın niteliğiyle bağdaşmayacağı da açıktır.
Bu durumda, davacının mesleğe kabul edilmemesine ilişkin karara karşı yaptığı itirazın Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun 07/11/2018 gün ve 2018/494 sayılı kararıyla reddedildiği, böylece davacının mesleğe kabul edilmemesi işleminin kesinleştiği, davacının adaylık statüsünün, mesleğe kabul edilmemesine ilişkin kararın kesinleşmesi üzerine kendiliğinden sona ereceği dolayısıyla kadrosu ile ilişkisinin kesildiği açık olup; bu nedenle kamu görevi sona eren davacıya bu hususun ve bu hususun sonucu olan maaş ve özlük haklarından yararlandırılmayacağına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge Mahkemesi kararının bozulması gerekmektedir.

KARAR SONUCU
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne;
2. Dava konusu işlemin iptali yolundaki Yozgat İdare Mahkemesinin
09/07/2019 tarihli ve E:2019/86, K:2019/386 sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Ankara Bölge İdare Mahkemesi 3. İdare Dava Dairesi'nin 15/11/2019 tarihli, E:2019/1408; K:2019/1790 sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın Ankara Bölge İdare Mahkemesi 3. İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 30/12//2021 tarihinde oyçokluğuyla kesin olarak karar verildi.

KARŞI OY
Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde belirtilen nedenlerin hiçbirine uymadığından, istemin reddi ile temyize konu Ankara Bölge İdare Mahkemesi 3. İdare Dava Dairesi'nin 15/11/2019 günlü, E:2019/1408; K:2019/1790 sayılı kararının onanmasına karar verilmesi gerektiği oyuyla çoğunluk kararına katılmıyorum.