SGK Bildirimlerini Zamanında Yerine Getirmeyen Memura Para Cezasının Rücu Edilmesi

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun "Kamu zararı" başlıklı 71'inci maddesinin birinci fıkrasında, kamu zararı, kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması şeklinde tanımlanmış olup, Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in "Kamu zararının belirlenmesi" başlıklı 6'ncı maddesinde ise, kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek mali külfet getirilmesi kamu zararı olarak değerlendirilmiştir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Kişisel sorumluluk ve zarar" başlıklı 12'nci maddesinde,

"Devlet memurları, görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet malım korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar. Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır..." denilmektedir.

Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmelik'in;

"Tanımlar" başlıklı 3'üncü maddesinde, "İhmal sonucu zarar, memurların sorumlu oldukları işlere gerekli özeni göstermemeleri veya işleri savsaklamaları sebebiyle idare veya kişilerin zarara uğraması halidir.",

"Amirlerin sorumlulukları" başlıklı 9'uncu maddesinde, "Memurlarca verilen zararların miktarının tespiti ve ilgililerden bu yönetmelik veya genel hükümlere göre tahsili konusunda yapılacak işlemlerin zamanında ve eksiksiz yürütülmesinden, zararı veren memurların görevli bulundukları kurum ve kuruluşların o mahaldeki amirleri müteselsilen sorumludurlar.",

"Zararların takibi ve yapılacak diğer işlemler" başlıklı 10'uncu maddesinde ise, "Zararı veren memurun amirleri, zararın vuku bulduğu tarihi izleyen 3 gün içinde zararın konusu ile memurun sorumluluğunu belirten tüm bilgi ve belgeleri, o kurum ve kuruluşun en üst yöneticisine iletirler. En üst yöneticiler bilgi ve belgelerin kendilerine intikal ettiği tarihi izleyen 10 gün içinde bu yönetmeliğin "Zararın ve miktarın tespiti" başlıklı 7'inci maddesinde belirtilen usul ve esaslar uyarınca zarar miktarını tespit ettirirler.

... Ayrıca zarar veren memurdan ödemeyi kabul edip etmediği hususunda yazılı beyanda bulunması istenir...
...

İdareye verdikleri zararı ödemeyi kabul etmeyen memurlar hakkında genel hükümlere göre takibat yapılmak ve dava açılmak üzere zarara ait bütün bilgi ve belgeler kurum ve kuruluşun en üst yöneticilerince konuyla ilgili mercilere gönderilir.",
hükümleri yer almaktadır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun "Kurumca verilecek idari para cezaları" başlıklı 102'nci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde, "85'inci maddenin beşinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri belirtilen süre içinde yerine getirmeyenlere aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.", (g) bendinde, "... 90'ıncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyenlere aylık asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır..." hükümleri yer almakta olup, aynı maddenin beşinci fıkrasında ise, idari para cezalarının, Kuruma itiraz edilmeden ve yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde peşin ödenmesi halinde, bu tutarın dörtte üçünün tahsil edileceği hüküm altına alınmıştır.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerine göre, Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır. Aynı şekilde, memurların mevzuat ve görev tanımı gereği yapması gereken iş ve işlemlerle ilgili bildirimleri zamanında yapmamaları durumunda bir zarar meydana gelirse, bu zararın yükümlülüklerini yerine getirmeyen personelden tahsil edilmesi gerekmektedir.

Sayıştay 6. Daire, 16/925, T. 14.12.2023 tarihli kararında; Sosyal Güvenlik Kurumuna 5510 sayılı Kanun'un 85 ve 90'ıncı maddelerinde hüküm altına alınan gerekli bildirimlerin zamanında yapılmaması veya gerekli bildirgelerin zamanında verilmemesinden ötürü Belediyeye idari para cezasının uygulandığı, uygulanan idari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde indirimli bir şekilde bütçeden ödendiği ve ödenen bu tutarın bildirim görevini zamanında yerine getirmeyen ilgili personele rücu edilmediği anlaşılmıştır.

Açıklanan gerekçelerle, Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılması gereken bildirim yükümlülüklerinin yerine getirilmemesine bağlı olarak uygulanan idari para cezasının sorumluluğu bulunan personele rücu edilmemesi sonucunda toplam ... TL tutarında kamu zararına neden olunmuştur.

Dolayısı ile devlet memurlarının kanunlarla kendilerine yüklenen sorumluluk ve ödevleri süresinde yerine getirmelerine bağlı olarak kurumları hakkında uygulanan idare yaptırımların bu sorumlulukları yerine getirmeyen memurlara kamu zararı olarak icra edilmesi ve zararın bunlar tarafından ödenmesi gündeme gelebilecektir. Sonuç olarak memurların yapılan işlemin niteliğine göre bu hususlara dikkat etmeleri önem arz etmektedir.