HSYK kararlarına itiraz hakkı geliyor
Savcıların üzerinde demoklesin kılıcı gibi sallanan HSYK'ya denetim geliyor. Yüksek yargıda görev yapan hakimlere de disiplin cezası uygulanabilecek. Yargıtay ve Danıştay destek verdi.
YARGIDA DEVRİM YAPMA ZAMANI
ADALET Bakanlığı, AB'ye tam üyelik müzakereleri kapsamında Türkiye'nin ?Yargı ve Temel Haklar faslı' müzakerelerinin başlaması için 2008 yılı sonuna kadar hazırlamayı taahhüt ettiği Yargı Reformu Stratejik Taslağı'nı somutlaştırdı. 2013 yılına kadar yargıda yapılması öngörülen ve devrim niteliğinde düzenlemeler içeren stratejik planla ilgili Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay'ın da görüş sunduğu öğrenildi. Taslak hayata geçtiği takdirde kritik soruşturmalara imza attıkları için meslekten atılan savcılara geri dönüş yolunu açıyor.
RADİKAL DEĞİŞİKLİKLER
ADALET Bakanlığı Strateji Geliştirme Müdürlüğü'nün hazırladığı devrim niteliğinde düzenlemeler içeren Yargı Reformu Stratejisi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) kararlarına itiraz hakkı tanıyor. Yüksek yargı başkan ve üyelerine ise disiplin cezaları verilmesi yönünde düzenleme yapılacağı belirtilen planda, AB ile ilişkiler ve uluslar arası davaları takip etmek için önemli merkezlerde ?adli müşavirlikler' kurulması da öngörülüyor.
DESTEK DE VAR İTİRAZ DA
HSYK kararlarına itiraz yolunun açılmasına destek veren Yargıtay ve Danıştay, HSYK'ya TBMM'den temsilci gönderilmesine ise ?yargının siyasallaşacağı' iddiasıyla karşı çıktı. Taslağa ilk görüşü 4 Aralık 2008'de gönderen Askeri Yargıtay, planın detaylarına ilişkin görüşlerini açıklamazken, aslağının yüksek yargı temsilcilerinin katıldığı bir komisyonda oluşturulduktan sonra kamuoyunun görüşüne sunulması gerektiğini belirten kısa bir görüş sundu.
GERİ DÖNÜŞ YOLU AÇILACAK
TÜRKİYE'NİN 2013'e kadar yargıda yapacağı devrim niteliğindeki değişiklikler ile hazırladıkları iddianame nedeniyle meslekten ihraç edilen Şemdinli Savcısı Ferhat Sarıkaya ve Kenan Evren'e dava açan Sacit Kayasu gibi savcıların meslekten ihraç edilmeleri zorlaşacak. Ayrıca, haksız yere ihraç edildiği belirlenen hakim ve savcıların da mesleğe dönüş yolu açılacak.
Yüksek yargıçlara disiplin cezası geliyor
TASLAK NE DİYOR: Uygulamada, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay başkan ve üyeleri için herhangi bir disiplin hükmü ve cezası yok. Yeni düzenleme ile disiplin cezası getiriliyor.
Yargıtay Görüşü: İlgili yargı biriminin nitelik ve konumunu da gözetilerek o yargı kurumlarında oluşmuş bulunan etik yapının göz ardı edilmemesi uygun olacaktır.
Danıştay Görüşü: Ceza asla yürütme organınca verilmemesidir.
SiL BAŞTAN YAPILANDIRILIYOR
YARGITAY ve Danıştay'ın da olumlu baktığı bu düzenlemenin gerçekleşmesi Türkiye'de yargı bağımsızlığının sağlanması açısından önemli bir adım oluşturacak. star, Stratejik Plan'da yer alan bazı düzenlemeler ve bu düzenlemelere yüksek yargının sunduğu görüşleri sizler için özetledi. İşte yeni düzenlemeler ve yüksek yargının bunlara ilişkin görüşleri:
EŞİTLİK İLKESİ GEREĞİ
TASLAK NE DİYOR: Demokratik hukuk devletinde etkili bir itiraz yolunun bulunması, eşitlik ilkesi ve hak arama özgürlüğü yönünden büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle HSYK'nın yeniden yapılandırılması sürecinde itiraz yolunun etkin hale getirilmesi düşünülmektedir.
Yargıtay Görüşü: HSYK, bir mahkeme olmadığından ve yapılan işlemler idari nitelikte bulunduğundan, kararlarına karşı yargı yolunun açık olmasının sağlanması gerekmektedir.
Danıştay Görüşü: İdari yetki kullanan her makamın kararları yargı denetimine tabi olmalıdır.
HSYK'YA MECLİS DE ÜYE SEÇSİN
TASLAK NE DİYOR: Adalet Bakanı'na HSYK'ya üye atama yetkisi verilmemesi eksiklik. Yasama ve yürütme organına (Cumhurbaşkanı) hakim ve savcılar arasından üye seçimi konusunda görev ve yetki verilmesi planlanmaktadır.
Yargıtay Görüşü:Kurumsal olarak yargıyı ve birey olarak yargıcı siyasi iktidarın etkisi altına sokar. Bu da yargının siyasallaşmasını sağlar ve tarafsızlığını etkiler.
Danıştay Görüşü: Yürütme ve yasama organının HSYK seçimlerine doğrudan ya da dolaylı katılımı siyasi etki doğurur.
YEREL ÜYELER KURULA GİRSİN
TASLAK NE DİYOR: Kurul'un yapısı, hákim ve savcılar üzerinde yüksek mahkemelerin vesayetinin olduğu izlenimi oluşturmaktadır. Bu nedenlerle yerel mahkemelerdeki birinci sınıfa ayrılmış hakim ve savcılar da HSYK'da temsil edilmelidir.
Yargıtay Görüşü: Yargıtay ve Danıştay üyelerinin büyük bölümü yerel mahkemelerden seçildiğinden zaten temsil sağlanıyor.
Danıştay Görüşü: Birinci sınıfa ayrılmış hakim ve savcıların HSYK'da görev alması uygun görülmemektedir.
Hakim ve savcılara meslek örgütü hakkı
HAKİMLİK ve savcılık mesleğine mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, meslek disiplini ve ahlákını korumak maksadıyla tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde idarî ve malî özerkliği haiz Hákimler ve Savcılar Birliğinin kurulacaktır.
Askeri mahkemelerde rütbeli yer almayacak
ADİL yargılanma ve savunma hakkının tam olarak sağlanması açısından, askeri mahkemeler askerî hizmet alanları dışına çıkarılacak. Askeri Mahkemelerde hakim olmayan rütbeli askerler yer alamayacak.
Yüksek yargıdaki tetkik hakimlere yol görünüyor
TASLAK NE DİYOR: İstinaf mahkemelerinin faaliyete geçmesiyle birlikte yüksek mahkemelerin iş yükünün makul sayıya inmesinden sonra, yüksek mahkeme üyelerinden en az birisinin dosyayı okuyacağı ve inceleyeceği bir sistem kurulacaktır. Bu çerçevede Yargıtay ve Danıştay Kanunlarında gerekli değişiklikler yapılması planlanmaktadır. Böylece yüksek yargıda tetkik hakimlerin görev yapmasına son verilecek.
Uluslararası davalar için adli müşavirlik
BELİRLENEN yurt dışı temsilciliklerinde adlî müşavir görevlendirilmesi istinabe, tebligat, iade gibi konularda ilişkilerimizin yoğun olduğu ülkeler ile Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi ile ilişkilerin hukukî boyutuna yardımcı olmak üzere Brüksel ve Strazburg gibi merkezlerdeki temsilciliklerde ?adli müşavir' sıfıtayla Bakanlığımızdan hakimlerin görev yapması yönünde girişimde bulunulacak.
Not sistemi değişecek
Yüksek yargı mensuplarının yerel mahkemelerde görevli hakim ve savcılara not verme sisteminde değişiklik yapılacak.
LÜTFİ KAPLAN