Madde madde kariyer öğretmenlik kararı

5204 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ve Devlet Memurları Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun hakkında Anayasa Mahkemesinin 2004/83 Esas, 2008/107 Karar sayılı ve 21.05.2008 tarihli kararı 18 Mart 2009 gün ve 27173 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

08.07.2004 gün ve 25516 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 30.6.2004 günlü, 5204 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ve Devlet Memurları Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun'un 1. ve 2. maddelerinin Anayasa'nın 2., 10., 11., 90. ve 128. maddelerine aykırılığı savıyla iptali ve yürürlüğünün durdurulması için açılan bu davada İptal Ve Yürürlüğün Durdurulması İstenen Maddeler Ve Gerekçeleri şunlardır.

1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu'nun 43. Maddesine Eklenen Fıkraların İncelenmesi

1- KARİYER ÖĞRETMENLİK DÜZENLEMESİ ANAYASAYA AYKIRI DEĞİL

Birinci Fıkra; ?Öğretmenlik mesleği; adaylık döneminden sonra öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen olmak üzere üç kariyer basamağına ayrılır. Adaylık dönemini başarıyla tamamlayanlar mesleğe öğretmen olarak atanır.? Hükmü; Anayasa'ya aykırı olmadığından ve iptal istemi reddedilmiştir.

2- "HİZMETİÇİ EĞİTİM" OBJEKTİF KISTALAR OLMADIĞI İÇİN ANAYASAYA AYKIRI

İkinci Fıkra; ?Kariyer basamaklarında yükselmede kıdem, eğitim (hizmet içi eğitim, lisansüstü eğitim), etkinlikler (bilimsel, kültürel, sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil (iş başarımı) puanları ile sınav sonuçları esas alınır. Değerlendirme 100 tam puan üzerinden yapılır. Değerlendirme puanının % 10'unu kıdem, % 20'sini eğitim, % 10'unu etkinlikler, % 10'unu sicil (iş başarımı) ve % 50'sini de sınav puanı oluşturur.?

Hükmü; kariyer basamaklarında yükselmedeki değerlendirme puanının % 20'lik eğitim kısmı içerisinde yer alan hizmet içi eğitime katılmada öğretmenin iradesinin belirleyici olmadığından bu durumun, hizmet içi eğitim almak üzere görevlendirilmiş öğretmenlerin, bu kapsama alınmayanlara göre kariyer basamaklarındaki değerlendirmede öne geçmelerine ve aynı hukuksal konuma sahip öğretmenler arasında eşitsizliğe yol açacağından; Hizmetiçi eğitime katılacakların saptanmasında bu eşitsizliği giderici objektif kriterlerin yasada yer almaması nedeniyle kuraldaki ?hizmet içi eğitim,? ibaresi Anayasa'nın 10. maddesine aykırı olması nedeniyle iptal edilmiştir.

3- "DEĞERLENDİRME PUANI" ANAYASAYA AYKIRI DEĞİL

Üçüncü Fıkra; ?Kariyer basamaklarında yükselecekler değerlendirme puanlarına göre başarı sıralamasına alınır. Değerlendirmeye alınmak için sınav tam puanının en az % 60'ını almış olmak şartı aranır.? Hükmü; Anayasa'ya aykırı olmadığından ve iptal istemi reddedilmiştir.

4- "SINAV ÖSYM'CE YAPILIR" HÜKMÜ ANAYASAYA AYKIRI DEĞİL

Dördüncü Fıkra;?Sınav yılda bir defa olmak üzere ÖSYM'ce yapılır.? Hükmü; Anayasa'ya aykırı olmadığından ve iptal istemi reddedilmiştir.

5- YÜKSEK LİSANS VE DOKTORA YAPANIN SINAVSIZ ATANMASI ANAYASAYA AKIRI DEĞİL

Beşinci Fıkra;?Alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans öğrenimini tamamlamış öğretmenlerden uzman öğretmenlik, doktora öğrenimini tamamlamış olan öğretmenlerden ise başöğretmenlik için sınav şartı aranmaz. Bu durumda olan öğretmenler kıdem, hizmet içi eğitim, etkinlikler (bilimsel, kültürel, sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil (iş başarımı) ölçütlerine göre değerlendirilir.?

Hükümlerinde yer alan ?hizmet içi eğitim,? ibaresi, ikinci fıkra için belirtilen gerekçelerle Anayasa'nın 10. maddesine aykırı olması nedeniyle iptal edilmiştir.

6- "EN AZ ÇALIŞMA VE KIDEM SÜRESİ" KANUNDA YER ALMALI, YÖNETMELİKLE DÜZENLENEMEZ

Altıncı Fıkra; ?Öğretmenlik kariyer basamaklarında yükseleceklerin gireceği sınav, sınava katılacaklarda aranacak en az çalışma süresi, hizmet içi eğitim veya lisansüstü eğitim nitelikleri, her bir değerlendirme ölçütüne ilişkin hususlar ve puan değerleri, alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans veya doktora öğrenimini tamamlamış olanlardan uzman öğretmenlik veya başöğretmenlik için aranacak kıdem, hizmet içi eğitim, etkinlikler (bilimsel, kültürel, sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil (iş başarımı) şartları ve puan değerleri, branşlar temelindeki uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik sayıları, yükselmeye ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususlar Maliye Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşleri alınarak Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.?

Hükümlerinde yönetmeliğe bırakılan ?sınava katılacaklarda aranacak en az çalışma süresi?, ?alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans veya doktora öğrenimini tamamlamış olanlardan uzman öğretmenlik veya başöğretmenlik için aranacak kıdem,?, ?branşlar temelindeki uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik sayıları,? ve ?ile diğer hususlar? ibareleri kariyer basamaklarında yükselme hakkından yararlanabilmeye ilişkindir.

Anayasa'nın 7. maddesine göre Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez. Anayasa'nın 124. maddesinin birinci fıkrasına göre, yönetmelikler, kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkarılabilir.

Yasayla düzenleme, konunun tüm ayrıntılarının yasayla belirlenmesini değil, temel ilkelerin, ölçü ve sınırların yasada gösterilip uzmanlık ve teknik konulara yönelik ayrıntıların düzenlenmesinin yürütme organına bırakılmasını ifade eder. Yasada, yönetmelikle düzenlenecek konuların çerçevesinin, Anayasa yargısı bağlamında denetime olanak verecek biçimde düzenlenmiş olması gerekir. Kuraldaki ?sınava katılacaklarda aranacak en az çalışma süresi?, ?alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans veya doktora öğrenimini tamamlamış olanlardan uzman öğretmenlik veya başöğretmenlik için aranacak kıdem,?, ?branşlar temelindeki uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik sayıları,? ve ?ile diğer hususlar? ibarelerinin belirlenmesinde belirtilen çerçeveye yer verilmediği açıktır. Bu nedenlerle altıncı fıkradaki ? ? sınava katılacaklarda aranacak en az çalışma süresi, ??, ?? alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans veya doktora öğrenimini tamamlamış olanlardan uzman öğretmenlik veya başöğretmenlik için aranacak kıdem, ??, ? ? branşlar temelindeki uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik sayıları, ??, ?? ile diğer hususlar ?? ibareleri Anayasa'ya aykırı olduğundan iptal edilmiştir.

7- "YÜZDE 10 VE 20 OLARAK BELİRLENEN KONTENJAN MİKTARLARI" ANAYASAYA AYKIRI

Yedinci Fıkra; ?Toplam serbest öğretmen kadro sayısı içinde, başöğretmen oranı % 10, uzman öğretmen oranı % 20'dir. Bakanlar Kurulu bu oranları bir katına kadar yükseltmeye yetkilidir.?

Hükümlerinde kariyer basamaklarında yükselme koşullarının tümünü sağlasa bile, % 20 ve % 10'luk sınırlama nedeniyle bütün öğretmenler yükselme olanağına sahip olamayacaklardır. Bakanlar Kurulu'na tanınan bu oranları bir katına kadar yükseltme yetkisinin kullanılmasında da aynı sonuçla karşılaşılabilecektir.

Anılan oranlar dolduğunda geride kalan öğretmenler, boşalma olana kadar yüzde yüz başarı elde etseler bile, uzman ve/veya başöğretmen hakkını elde edemeyeceklerdir. Bu durum ise yığılmalara, tıkanmalara ve çalışma hayatında olumsuzluklara neden olabilecektir. Öngörülen kontenjanlardaki yüzdelere giren son kişilerle aynı değerlendirme puanına sahip olanların kontenjan dışında kalmaları hali hukuk devleti ve eşitlik ilkeleriyle bağdaşmamaktadır.

Bu nedenlerle 7.fıkranın tamamı Anayasaya aykırı olması nedeniyle iptal edilmiştir.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 152. Maddesine Eklenen Fıkranın İncelenmesi

?14.7.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 152 nci maddesinin "II- Tazminatlar" kısmının "B- Eğitim, Öğretim Tazminatı" bölümünün birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

Birinci fıkrada sayılanlardan ayrıca;

a) Başöğretmen unvanını kazanmış olanlara % 40'ına,

b) Uzman öğretmen unvanını kazanmış olanlara % 20'sine,?

Hükümleriyle kariyer basamaklarında yükselmede başarılı olanlara mali katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Getirilen mali olanak, öğretmenlerin bu sistemdeki performanslarını artırmada teşvik niteliği taşımakta olup, öğretmenler için bir hak kaybına neden olmamaktadır. Ayrıca kuralla, farklı kariyer basamaklarındaki kişilere farklı ücret verilmesi sonucu doğmasında eşitlik ilkesine de aykırılık söz konusu değildir.

Bu nedenle kural, Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine aykırı olmadığından iptal istemi reddedilmiştir.

Ayrıca 1. maddesiyle 1739 sayılı Yasa'nın 43. maddesinin sonuna eklenen altıncı fıkranın, iptal edilen ibareleri nedeniyle uygulanma olanağı kalmayan kalan bölümünün de 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 29. maddesinin ikinci fıkrası gereğince iptal edilmiştir.

İptal edilen fıkra ve ibarelerinin doğuracağı hukuksal boşluk kamu yararını ihlal edici nitelikte görüldüğünden, Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü fıkrasıyla 2949 sayılı Yasa'nın 53. maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları gereğince iptal hükümleri 18 Mart 2009 gün ve 27173 sayılı resmi gazetede yayınlandığından bu tarihten başlayarak Bir Yıl Sonra Yürürlüğe Girmesine, 21.5.2008 gününde karar verilmiştir.

Anayasa Mahkemesi kısaca;

1- Hizmet içi eğitim puanla değerlendirilemeyecektir.

Hizmet içi eğitime katılmada öğretmenin iradesinin belirleyici olmadığından; hizmet içi eğitim almak üzere görevlendirilmiş öğretmenlerin, bu kapsama alınmayanlara göre kariyer basamaklarındaki değerlendirmede öne geçmelerine ve aynı hukuksal konuma sahip öğretmenler arasında eşitsizliğe yol açacağından hizmet içi eğitimin puanla değerlendirilmesini iptal etmiştir.

2-Sınava katılmak, Uzman ve Başöğretmen olmak için gerekli süreler kanunda yer almalıdır.

Sınava katılacaklarda aranacak en az çalışma süresi, alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans veya doktora öğrenimini tamamlamış olanlardan uzman öğretmenlik veya başöğretmenlik için aranacak kıdem, branşlar temelindeki uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik sayılarının kanunda belirlenmediği için bu hükümleri iptal etmiştir.

3- Uzman ve Başöğretmenlik kadroları için kontenjan ayrılamaz kriterleri geçen herkes uzman veya başöğretmen olmalıdır

Uzman ve Başöğretmenlik kadrolarına ayrılan kontenjanlar nedeniyle öğretmenler kariyer basamaklarında yükselme koşullarının tümünü sağlasa bile, % 20 ve % 10'luk sınırlama nedeniyle bütün öğretmenler yükselme olanağına sahip olamayacaklarından uzman ve/veya başöğretmen hakkını elde edemeyeceklerdir. Bu durum ise yığılmalara, tıkanmalara ve çalışma hayatında olumsuzluklara neden olabilecektir. Bu nedenle kontenjanlar iptal edilmiştir.

Esasında öğretmen camiasının istediği de bu durumdur. Öğretmenler ve Eğitim Sendikaları belirlenen kriterleri geçen herkesin uzman ve başöğretmen olabilmesinin yolunun açılmasını istemektedir.

Anayasa Mahkemesi Uzman Öğretmenlik, Başöğretmenlik sistemini kökten iptal edecek bir karar vermemiştir. Uzman ve Başöğretmenlerin belirlenme kriterlerinin yerinde olmadığını tespit etmiştir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi bu bir yıl içerisinde, Anayasa Mahkemesinin kararında belirttiği; Hizmetiçi eğitimin puanla değerlendirilemeyeceği, sınava başvuru süresinin yönetmelikle belirlenemeyeceği ve uzman öğretmenlik ile başöğretmenlik kadrolarına kontenjan ayrılamayacağı hakkındaki tespitlerini gözeterek yeni bir düzenleme yapabilecektir.

Mevcut Uzman Ve Başöğretmenlerin Durumu Ne Olacaktır.

Yasanın 2.maddesindeki mali hükümler iptal olmadığından bu durumdaki öğretmenlerin hak sahibi olduğu uzman ve başöğretmenlik kadroları ve bunların karşılığında aldıkları tazminatlar devam edecektir. Detaylı açıklama için tıklayınız.

Ahmet Kandemir
Öğretmenler Bölüm Sorumlusu