Vatandaşlığa 'anaerkil' kıstas
Anayasa Mahkemesi, Türk anadan doğan herkesin, herhangi bir başvuruya gerek olmaksızın, dünyaya geldiği andan itibaren Türk vatandaşlığı kazandığına hükmetti
ANKARA - Anayasa Mahkemesi, Türk anadan doğanların, herhangi başvuruya gerek bulunmaksızın Türk vatandaşlığı kazandığına hükmetti. Yüksek Mahkeme, 2009 tarihli Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun yürürlüğe girmesinden önce Türk anadan doğan çocukların da doğdukları andan itibaren Türk vatandaşlığını kazanmış kabul edileceklerini kaydetti.
Türk anne ve yabancı babadan evlilik birliği içinde 1969 yılında doğan bir kişi, Türk vatandaşı olduğunun tespiti için yaptığı başvuru reddedilince karşı dava açtı. Soruna ilişkin karar oluşturmakta zorlanan yerel mahkeme davacının Türk vatandaşı sayılmamasıyla ilgili dosyayı Anayasa Mahkemesi'ne taşıdı. Yerel mahkemenin başvurusunu kabul ederek esastan görüşen Yüksek Mahkeme de davacının Türk vatandaşı sayılmamasının Anayasa'ya aykırı olduğuna hükmetti. Anayasa Mahkemesi davaya ilişkin gerekçeli kararını da dün açıkladı. Mahkemenin gerekçeli kararı şöyle:
Eski yasa yürürlükten kaldırıldı: İtiraz konusu kuralla, 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun yürürlük tarihi olan 22.5.1964'ten, 2383 sayılı Yasa'nın yürürlük tarihi olan 17.2.1981'e kadarki dönemde Türk anadan doğmasına rağmen Türk vatandaşlığını kazanamayan küçüklerin; ana, baba ya da yasal temsilcileri başvurmadıkları takdirde, ergin olmalarından başlamak üzere üç yıllık süre içinde müracaat etmeleri durumunda, seçme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanabilecekleri düzenlenmiştir. Söz konusu kuralın yer aldığı 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu, 29.5.2009 günlü, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu'nun 47. maddesinin birinci fıkrası ile yürürlükten kaldırılmış olup söz konusu Yasa 12.6.2009 günlü ve 27256 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Soy bağıyla kendiliğinden kazanılır: 5901 sayılı Yasa'nın ?Doğumla kazanılan vatandaşlık' kenar başlıklı 6. maddesinde, doğumla kazanılan Türk vatandaşlığının, soy bağı veya doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılacağı ve doğum anından itibaren hüküm ifade edeceği, ?Soybağı' kenar başlıklı 7. maddesinin (1) numaralı fıkrasında ise Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuğun Türk vatandaşı olduğu kuralı yer almaktadır. Bu kurallar gereğince evlilik birliği içinde Türk anadan doğanlar, bu konuda herhangi başvuruya gerek bulunmaksızın doğumla Türk vatandaşlığını kazanmaktadırlar.
Zaman sınırı bulunmuyor: Ayrıca kuralın uygulanmasına ilişkin zaman sınırlaması da bulunmadığından yasa yürürlüğe girmeden önce doğmuş olan Türk ananın çocukları da doğdukları andan itibaren Türk vatandaşlığını kazanmış kabul edileceklerdir. Buna göre itiraz konusu kuralın davada uygulanma niteliği bulunmadığından, konusu kalmayan istem hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekir.?