HSYK'da nasıl bir değişiklik yapılıyor?
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, son dönemdeki kararlarıyla hep gündemde olmuştur. Meslekten atma (Ferhat Sarıkaya), görevden el çektirme (Erzurum savcıları) bunlardan sadece bir kaç tanesidir. Kurulun şuanki üye seçimi şu şekildedir: HSYK, Yargıtay ve Danıştay üyelerini seçmekte; Yargıtay ve Danıştay üyeleri de HSYK üyelerini belirlemektedir. Yapılan yeni düzenlemenin kabul görmesi halinde HSYK'nın üye yapısı daha çoğulcu bir hale dönüşecek, örneğin 22 üyeli yeni Kurulun 10 üyesini hakim ve savcılar kendileri belirleyecektir. HSYK'da yapılan değişikliğin nasıl bir yapı oluşturacağını görmek için başlığa tıklayınız.
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, hakim ve savcıların en üst idari kuruludur. Bir hakim veya savcının nereye atanacağı, birinci sınıfa ayrılmaları, meslekten atılmalarına bu Kurul karar vermektedir. Ancak 12 bine yakın hakim ve savcı hakkında önemli kararlar alan bu Kurul, sadece 7 üyeden oluşmakta ve 7 üyenin 5'ini Yargıtay ve Danıştay seçmektedir.
HSYK, DANIŞTAY VE YARGITAY ÜYELERİNİ; YARGITAY VE DANIŞTAY ÜYELERİ DE HSYK'YI SEÇİYOR
Anayasanın 154. maddesine göre Yargıtay üyelerinin tümünü HSYK seçmektedir. 155. maddeye göre de Danıştay üyelerinin dörtte üçünü HSYK, dörtte birini ise Cumhurbaşkanı seçmektedir. Dolaysıyla bugünkü yapıda HSYK, Yargıtay ve Danıştay üyelerini; Danıştay ve Yargıtay üyeleri de HSYK'nın üyelerini seçmektedir.
Aşağıda, yapılmakta olan düzenlemenin eski ve yeni metinleri karşılaştırılmalı olarak verilmekte ve sonrasında yapılan değişikliğin ne getirdiği açıklanmaktadır.
HALİ HAZIRDAKİ DÜZENLEME
|
YENİ DÜZENLEME
|
III. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
MADDE 159. ? Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar. Kurulun Başkanı, Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir. Kurulun üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay Genel Kurulunun, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından, her üyelik için gösterecekleri üçer aday içinden Cumhurbaşkanınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilirler. Kurul, seçimle gelen asıl üyeleri arasından bir başkanvekili seçer. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu; adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar.Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin veya bir hâkimin veya savcının kadrosunun kaldırılması veya bir mahkemenin yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlar. Ayrıca Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir. Kurul kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamaz. Kurulun görevlerini yerine getirmesi, seçim ve çalışma usulleriyle itirazların Kurul bünyesinde incelenmesi esasları kanunla düzenlenir. Adalet Bakanlığının merkez kuruluşunda geçici veya sürekli olarak çalıştırılacak hâkim ve savcıların muvafakatlarını alarak atama yetkisi Adalet Bakanına aittir. Adalet Bakanı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun ilk toplantısında onaya sunulmak üzere, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde hizmetin aksamaması için hâkim ve savcıları geçici yetki ile görevlendirebilir. |
MADDE 159 ? Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı
ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar.
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu yirmiiki asıl ve oniki yedek üyeden oluşur; üç daire halinde çalışır. Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir. Kurulun, dört asıl üyesi, nitelikleri kanunda belirtilen; yükseköğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca, üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca, bir asıl ve bir yedek üyesi Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca kendi üyeleri arasından, yedi asıl ve dört yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasından adlî yargı hâkim ve savcılarınca, üç asıl ve iki yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idarî yargı hâkim ve savcıları arasından idarî yargı hâkim ve savcılarınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilir. Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde yapılır. Cumhurbaşkanı tarafından seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalmayı takip eden altmış gün içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır. Diğer üyeliklerin boşalması halinde, asıl üyenin yedeği tarafından kalan süre tamamlanır. Yargıtay, Danıştay ve Türkiye Adalet Akademisi genel kurullarından seçilecek Kurul üyeliği için her üyenin, birinci sınıf adlî ve idarî yargı hâkim ve savcıları arasından seçilecek Kurul üyeliği için her hâkim ve savcının; oy kullanacağı seçimlerde, en fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilir. Bu seçimler her dönem için bir defada ve gizli oyla yapılır. Kurulun, Adalet Bakanı ile Adalet Bakanlığı Müsteşarı dışındaki asıl üyeleri, görevlerinin devamı süresince; kanunda belirlenenler dışında başka bir görev alamazlar veya Kurul tarafından başka bir göreve atanamaz ve seçilemezler. Kurulun yönetimi ve temsili Kurul Başkanına aittir. Kurul Başkanı dairelerin çalışmalarına katılamaz. Kurul, kendi üyeleri arasından daire başkanlarını ve daire başkanlarından birini de başkanvekili olarak seçer. Başkan, yetkilerinden bir kısmını başkanvekiline devredebilir. Kurul, adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar; Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlar; ayrıca, Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir. Hâkim ve savcıların görevlerini; kanun, tüzük, yönetmeliklere ve genelgelere (hâkimler için idarî nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetleme; görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadığını araştırma ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma işlemleri, ilgili dairenin teklifi ve Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Başkanının oluru ile Kurul müfettişlerine yaptırılır. Soruşturma ve inceleme işlemleri, hakkında soruşturma ve inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya savcı eliyle de yaptırılabilir. Kurulun meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamaz. Kurula bağlı Genel Sekreterlik kurulur. Genel Sekreter, birinci sınıf hâkim ve savcılardan Kurulun teklif ettiği üç aday arasından Kurul Başkanı tarafından atanır. Kurul müfettişleri ile Kurulda geçici veya sürekli olarak çalıştırılacak hâkim ve savcıları, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Kurula aittir. Adalet Bakanlığının merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarında geçici veya sürekli olarak çalıştırılacak hâkim ve savcılar ile adalet müfettişlerini ve hâkim ve savcı mesleğinden olan iç denetçileri, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Adalet Bakanına aittir. Kurul üyelerinin seçimi, dairelerin oluşumu ve işbölümü, Kurulun ve dairelerin görevleri, toplantı ve karar yeter sayıları, çalışma usul ve esasları, dairelerin karar ve işlemlerine karşı yapılacak itirazlar ve bunların incelenmesi usulü ile Genel Sekreterliğin kuruluş ve görevleri kanunla düzenlenir.? |
HSYK'NIN ÜYE YAPISI
1- Şuanki yapı: HSYK şuan Yargıtay'ın seçtiği 3 ve Danıştay'ın seçtiği 2 üye ile Adalet Bakanı ve Müsteşardan oluşmaktadır. Yargıtay ve Danıştay her bir üye için 3 kişi aday göstermekte, Cumhurbaşkanı da bu 3 kişiden birini üye olarak atamaktadır.
2- Yeni değişiklikle HSYK'nin yapısı:
- Adalet Bakanı ve Müsteşarı,
- 4 üye Cumhurbaşkanınca (Hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar
arasından)
- 3 üye Yargıtay tarafından
- 2 üye Danıştay tarafından,
- 1 üye Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca
- 7 üye adli yargı hakim ve savcılarınca
- 3 üye idari yargı hakim ve savcılarınca seçilecektir.
Kurulun üye sayısı 7'den 22 üye çıkarılmakta ve 3 daire ile çalışması öngörülmektedir.
ÜYE YAPISI DAHA GENİŞ KATILIMLI BİR YAPIYA DÖNÜŞTÜRÜLMEKTEDİR
Kurulun üye yapısı, yukarıdaki detaylandırılmadan da görüleceği üzere, daha geniş katılımlı bir yapıya dönüştürülmektedir. 22 üyeli yeni yapıda 10 üyeyi hakim ve savcıların kendileri belirleyecektir. Değişikliğin bu yönü oldukça önemlidir.
MESLEKTEN ÇIKARMA CEZASI İÇİN YARGI YOLUNA BAŞVURULABİLECEK
Hali hazırdaki düzenlemede, HSYK'nın meslekten attığı hakim ve savcılar haklarını mahkemelerde arayamamaktadır. Yeni düzenlemede, meslekten çıkarılan hakim ve savcılara argı yoluna başvurma imkanı getirilmektedir.