Türkiye Kamu Sen ve KESK'in Hükümete Sunduğu Toplu Görüşme Teklif Metinleri

Önsöz

Kamu emekçilerinin 12 yıldır sürdürdüğü sendikal hak ve özgürlükler mücadelesi, önemli birikim ve deneyimleri bünyesinde taşımaktadır. Sendikalarını fiilen kuran kamu emekçileri, ücretleri ve çalışma koşullarının toplu sözleşmelerle belirlenmesini; sendikal hak ve özgürlüklerin bir bütün olarak güvence altına alınmasını talep ederlerken; demokratikleşme mücadelesinin de önemli bir dinamiği haline gelmiştir.

Verilen mücadele, siyasi iktidarın fiilen kurulan sendikaları tanımak zorunda kalmasına yol açmıştır. Ancak konfederasyonumuzun sendikal hak ve özgürlükleri bir bütün olarak değerlendirmesine ve kararlı bir tutum sergilemesine rağmen, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu çıkarılmıştır. Toplu sözleşme ve grev hakkına yer vermeyen, sendika üyeliğini darlaştıran, sendikaların iç işleyişine müdahale eden yasanın içeriği aynı zamanda kamu emekçilerinin yükselen mücadelesinin sınırlandırılması hedefini de taşımaktadır.

2002 yılında yasanın ilk defa uygulanmasıyla birlikte, toplu sözleşmeli, grevli sendikal hak ve özgürlükler talebimizin haklılığı bir kez daha ortaya çıkmıştır. Yasa hem temel hak ve özgürlükleri güvence altına almamaktadır, hem de iç çelişkileri nedeniyle uygulamada önemli zorluklara neden olmaktadır. Gelinen noktada 4688 sayılı yasanın birçok açıdan tıkandığı taraflarca da göz ardı edilemez bir durumdur.

4688 sayılı yasa, sendikal hak ve özgürlüklere ilişkin taleplerimizi karşılamadığı gibi ülkemizin onayladığı ILO sözleşmelerine de önemli ölçüde aykırılık teşkil etmektedir. ILO'nun çeşitli komite raporlarında bu durum açıkça ifade edilmektedir. Konfederasyonumuzun başvurusu üzerine ILO Örgütlenme Özgürlüğü Komitesi'nin Mart 2003 tarihli raporunda bu eksikliklere bir kez daha dikkat çekilmiştir. Komite raporunda ?hükümetten 4688 sayılı yasayı, memurların sendika karşıtı ayrımcılığa karşı etkin korunması için önlemleri de içeren ve 87,98 ve 151 sayılı sözleşmelerden doğan yükümlülüklerini yerine getirecek şekilde gerekli önlemleri alarak değiştirmesini talep etmektedir? demektedir.

Konfederasyonumuz 4688 Sayılı Yasa üzerinde yapılacak kısmi düzenlemelerin sorunu çözmekten uzak bir yaklaşım olacağını hükümet yetkililerine defalarca iletilmiştir. Son olarak ILO Genel Konferansı öncesinde hükümetin çağrısıyla yapılan toplantıda, mevcut yasayı veri olarak ele almadan, evrensel normlara uygun, sendikal hak ve özgürlükleri güvence altına alan bir anlayışla hareket edilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu toplantılarda yazılı ve sözlü olarak, ILO sözleşmelerine uygun bir düzenlemenin tarafların katılımıyla hazırlanması gerektiği ve sendikal taleplerimize ilişkin yönelimlerimiz ifade edilmiştir. Ana başlıkları itibariyle taleplerimiz şunlardır;

Yasanın, sendika ve konfederasyonların yönetim ve iç etkinliklerini düzenleme özgürlüğüne müdahale ettiğini ve bu nedenle çerçeve bir yasa hazırlanması gerektiği,
Yasanın, sendika ve konfederasyonları sadece görüş ifade etmekle sınırlandırdığını, oysa bağlayıcılık taşıyan toplu sözleşme sistemine geçilmesi gerektiği ve sendikaların da kendi işkollarında toplu sözleşme imzalayabilmeleri,
Gerek uyuşmazlıklarda gerekse toplu sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanan sorunlarda olsun grev hakkının değişik biçimlerinin güvence altına alınması gerektiği,
Çalışanların sendika üyeliğini yasaklayan ya da sınırlandıran hiçbir hükme yer verilmemesini ve emeklilerin de sendikal haklardan yararlanabilmesi,
Toplu sözleşmelerin konusunun mali hakları ve çalışma koşullarıyla bağlantılı bütün hususları, sendikal ve demokratik hakları kapsaması gerektiği,
Toplu sözleşmelerin uygulanmasını izlemekle yükümlü kurulların düzenlenmesi,
Yetki tespitinde üye aidat listelerinin esas alınmasını, konuyla ilgili bakanlık bünyesinde tarafların eşit katılımıyla komisyon oluşturulmasını, yetki ihtilafları çözülmeden toplu sözleşme görüşmelerine başlanılmamasını ve hatta sendikalara referanduma gitme olanağının tanınması,
Sendikal faaliyetler nedeniyle çalışanların ayrımcı uygulamalarla karşılaşmaması için tedbirler alınmasını ve aksi durumların cezai yaptırımlarla karşılanması.

Bir diğer yandan kamuda reform adı altında kamu emekçilerinin çalışma koşullarında olumsuz değişikliklere yol açabilecek düzenlemelerin hazırlıkları yapılmaktadır. Kamu emekçilerinin iş güvencesinin kaldırılmak istenmesi başta olmak üzere esnek istihdam koşullarında çalıştırılmaları, performansa bağlı ücret sisteminin getirilmesi, toplam kalite yönetimi uygulamalarının hayata geçirilmesi gibi hak kayıplarını gündeme getirecek düzenlemeler, AKP hükümetinin gerek hükümet programında gerekse acil eylem planında yer almaktadır. Kamu emekçilerinin kazanılmış haklarını ellerinden alma sonucu doğurabilecek bu belirlemelere karşın; kamu emekçilerinin toplu sözleşmeli, grevli sendikal hak ve özgürlüklerine değinilmemektedir. Dolayısıyla, AKP hükümetinin toplu sözleşmenin konusu olması gereken bir dizi konuda ön belirlemelerde bulunması, tek yanlı tasarrufları devam ettirme yönelimini göstermektedir. Konfederasyonumuz, kamu emekçilerinin başta iş güvencesi olmak üzere kazanılmış haklarının ellerinden alınmak istenmesine karşı kararlı bir duruş sergileyeceği gibi, ücretlerinin ve çalışma koşullarının toplu sözleşmelerle belirlenmesi talebinde ısrarını korumaya devam edecektir.

2003 Toplu Görüşme Sürecinde Taleplerimiz ve Temel Yönelimimiz

2003 yılı görüşme sürecine, 2002 yılı görüşme süreciyle uygulama ve sonuçları açısından işlevsizliği açığa çıkan 4688 sayılı yasanın gölgesinde girilmektedir. Konfederasyonumuz, 2004 görüşme sürecine de yasanın çizdiği çerçeveyle sınırlı kalmadan toplu sözleşme talepleriyle katılacaktır.

Toplu sözleşme taslağında, Yasanın çizdiği çerçeve aşılarak mali haklarımız ve çalışma koşullarımıza ilişkin taleplerimiz bir bütün olarak konulmaya çalışılmıştır. Ücret artışlarımız, sosyal yardımlar, izinler, çalışma saatleri, meslek hastalıkları, atamalar, nakiller, disiplin hükümleri, sendikal faaliyetler, katılım ve denetim mekanizmalarında yer alma gibi konularda bir dizi öneri getirmekteyiz.

Toplu sözleşme taslağında ana başlıkları itibariyle aşağıdaki hususlar yer almaktadır.

Mali Haklar

2004 yılından itibaren; kamu emekçilerinin ücret düzeyinin, en düşük kamu görevlisi aylığının asgari geçim haddinden aşağı olmamak üzere temel ücret olarak belirlenmesi. (Önerdiğimiz ücret sistemine göre bir kamu emekçisinin eline en az yoksulluk sınırının -Temmuz 2003 tarihi itibariyle 4 kişilik bir aile için net 1 milyar 469 milyon- üzerinde bir gelir geçmektedir).
Temel aylık dışında, ücretlerin belirlenmesinde, eğitim, kariyer, öğrenim durumu, çalışma şartları, unvanı, yetki ve sorumluluğu, kıdemi, riski, başarıları vb. gibi durumların dikkate alınması.
İkramiye ile genel veya işkolları açısından özgün tazminat türlerine ilişkin artışların sağlaması.
Sosyal yardım ve ödenekler ayni ve nakdi olarak değerlendirilmektedir; ve lojman, servis, sosyal tesislerden yararlanma ve yemekhane gibi kalemleri içermektedir. Kira, aile, yakacak yardımı gibi sosyal yardım kalemleri günün şartlarına uygun bir hale getirilmektedir. Mevcut durumda ise, bu yardım kalemleri oldukça düşük rakamlarla yer almaktadır.
Önerdiğimiz ücret sistemi, Hem aynı niteliklere sahip kamu emekçileri arasında hem de en alt ve en üst ücret gruplarındaki eşitsiz ve adaletsiz dağılımı, çözebilecek bir nitelik taşımaktadır.

Çalışma Koşulları ve Demokratik Haklar

Konfederasyonumuz mali haklar dışında çalışma koşullarının bütününe ilişkin de öneriler geliştirmektedir. Kamudaki istihdam açığı, hem kamu hizmetinin yürütümünde hem de çalışma koşullarında önemli sorunlara yol açmaktadır. Bu durum hem iş yükünün artması, fazla çalışma ve nöbetin olağan hale gelmesi sonucunu doğururken; kamu hizmetlerinin niteliğinin yükseltilmesinde de sorunlara yol açmaktadır. Yer değiştirme ve atamalarda siyasi tercihlerin son bulması, objektif kriterlerin belirlenmesi ihtiyacı devam etmektedir. Hizmet içi eğitim hakkı, izin sürelerindeki yetersizlik, istihdam açığının kapatılması ve yapılacak sınavlar, askerlik, işten ayrılma, gözetim altına alınma ve tutuklanma, disiplin uygulamalarına yönelik önemli şikayetler söz konusudur. Meslek hastalıkları ve iş kazasına karşı yeterli önlem ve yaptırım olmaması, insan sağlığını tehdit eden fiziki koşullarda çalışılmasından kaynaklanan sorunlar önemini korumaktadır.

Bu nedenle toplu sözleşme taslağında;
1) Gerek kamu hizmetlerinin niteliğini ve yaygınlığını artırma gerekse çalışma koşullarının düzenlenmesinde istihdam açığının kapatılması talebi ifade edilmektedir. İstihdam açığının tespitinde ve merkezi sınav yönetmeliğinin hazırlanmasında tarafların eşit katılımı öngörülmektedir.
2) Günlük 7, haftalık 35 saatlik çalışma süresi ile birlikte fazla çalışma ve nöbet usulü çalışma, alınacak ücreti de ayrıntılandırılarak ?istisna? olarak tanımlanıyor. Ayrıca izin sürelerinin artırılması talep edilmektedir.
3) Yıllık izinler ve mazeret izinlerinin artırılması talebiyle birlikte özellikle kamu emekçisi kadınların ücretli doğum izni sürelerinin doğum öncesi 8, doğum sonrası 16 haftaya çıkarılması ve erkek kamu emekçisine de 10 işgünü doğum izni verilmesi, en az 50 çalışanın bulunduğu işyerlerinde, 50'den az çalışanın bulunduğu yerler için merkezi yerlerde kreş ve çocuk bakım ünitelerinin kurulması da talepler arasında yer almaktadır.
4) Atama ve yer değiştirmeye yönelik olarak objektif ilkelere yer veriliyor ve tarafların eşit katılımı ve baro temsilcisinin katılımıyla komisyonlar oluşturulması talep edilmektedir.
5) Hizmet içi eğitimi her kamu emekçisi için bir hak olarak kabul eden konfederasyonumuz, bu konuyla ilgili oluşturulacak komisyonlarda tarafların eşit sayıda katılımını öngörülmektedir.
6) İş kazası ve meslek hastalıklarına yönelik olarak tarafların ve ilgili meslek örgütlerinin katılımıyla hazırlanacak bir tüzükle birlikte, bu konuya ilişkin etkin tedbirler alınması istenmektedir. Yine konuyla ilgili olarak Emekli Sandığı bünyesinde sigorta kurulması talep edilmektedir.
7) Emekli, dul ve yetim aylıklarının ve emeklilik ikramiyesinin artırılmasına yönelik talepler bulunmaktadır.

Konfederasyonumuzun işverene sunduğu taleplerdeki ana ilke sendikaların her konuda katılım ve denetiminin sağlanmasıdır. Çalışma yaşamını doğrudan ilgilendiren ya da çalışma koşullarında değişikliğe yol açan her türlü düzenleme ve uygulamanın tarafların eşit biçimde yer aldığı kurullarda değerlendirilmesi esas alınmaktadır. Bununla hedeflenen, konfederasyon veya sendikanın onayı olmadan kamu hizmetinin yürütümünde, istihdam biçimlerinde, çalışma esasları ve çalışma koşullarında herhangi bir değişiklik yapılamayacağıdır. Çalışanların gerek çalışma koşullarında gerekse kamu hizmetlerinin yürütümünde işyerlerinden başlayarak bütün aşamalarda sendikaları aracılığıyla söz, karar ve yetki sahibi olabilmesi hedeflenmektedir.

Bu nedenle katılım ve sendikal haklar konusunda da bir dizi talep geliştirilmiştir. Metinde, ortak danışma kurullarına, sürekli ya da geçici kurul veya komisyonlara, lojman, sosyal tesisler ve dayanışma sandıkları yönetimlerine, şuralara ve diğerlerine sendikaların katılımı istendi. Ayrıca sendikal faaliyetleri kolaylaştıracak kimi tedbirlerin de hayata geçmesi ile ilgili hükümlere yer verilmiştir.

Bütün bunların yanı sıra sendikal hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması, ortak çalışanlar ve ortak sendikalar yasası çalışmalarının taraflarla birlikte başlatılması, kamu emekçilerine yönelik siyaset yapma yasağının kaldırılması gibi demokratik hak ve özgürlükleri önünde engel oluşturan yasakların kaldırılması talebi de metinde yer almaktadır.

I. BÖLÜM
GİRİŞ
GÖRÜŞMENİN AMACI, KAPSAMI VE TANIMLAR
Amaç
MADDE 1- Bu toplu sözleşmenin amacı, Konfederasyon ve bağlı sendikalar ile Kamu İşveren Kurulu arasında, tarafların temsil hak ve yükümlülüklerini, tarafların hak ve yetkilerini, sendikal izinleri, çalışanların eğitimi, çalışma koşulları ve sürelerini, işe alma ve işten ayrılma usullerini, her türlü mali ? sosyal hak ve yardımları, izin, atanma, yer değiştirme ve yönetime katılma haklarını, disiplin hükümleri ile karşılıklı ödev ve sorumlulukları göstermektir.

İlkeler
MADDE 2- Bu toplu görüşmenin uygulanmasında;
a) Taraflar işyerlerinde çalışma ortamının oluşturulmasında, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Avrupa Sosyal Şartı, Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmeleri ve yetkili organ kararları esaslarını asgari norm olarak kabul ederler.
b) İşveren sendikaya zarar verecek davranışlarda bulunamaz.

Taraflar
MADDE 3- Kamu çalışanlarının 2003-2004 dönemi için yapacağı Toplu Görüşmenin tarafları:
Kamu İşveren Kurulu, Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) ve bağlı sendikalardır.

Yararlanma
MADDE 4- Toplu görüşme sonunda kabul edilen sözleşme metninde yer alan haklardan yalnızca sendikalara üye olanlar yararlanır.
Toplu sözleşme metni dışında kalan kamu çalışanlarından herhangi birine, gerek kişisel gerekse gruplar halinde bu metnin getirdiği hak ve menfaatlerin dışında veya üzerinde hiçbir hak ve menfaat tanınamaz.
Tanımlar
MADDE 5-
a) Konfederasyon: KESK'i, (Kamu Emekçileri Sendikası Konfederasyonu kısaca KESK olarak geçecektir.)
b) Sendika: KESK'e bağlı sendikaların her birini,
c) Kamu çalışanı: Kamu kurum ve kuruluşları ile bağlı ortaklıklarında işçi statüsü dışında bir kadro veya pozisyonda çalışan kamu çalışanını,
d) Kamu işvereni: Kamu kurum ve kuruluşlarını,
e) Kamu işveren kurulu:

Devlet Bakanı
Başbakanlık Müsteşarı
Maliye Bakanlığı Müsteşarı
Hazine Müsteşarı
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı
Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanı
Devlet Personel Başkanı
Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürü
Kamu İşveren Sendikası Temsilcileri
f) Görüşme: Toplu görüşmeyi,
g) Kamu işveren vekili: Kurumların ve bağlı kuruluşların 4688 sayılı yasanın 15. maddesine göre sendikaya üye olamayan en üst idari amirlerini,
h) Üye: Konfederasyona bağlı sendikaların üyelerini,
ı) Sözleşme metni: Toplu görüşme sonucunda varılan anlaşmayı gösteren belgeyi, tanımlamaktadır.

II. BÖLÜM
MALİ VE SOSYAL HAKLAR

Aylık
MADDE 6-
Aylık: Temel aylık, kıdem aylığı, görev aylığı ve öğrenim tazminatından oluşur.
Asgari geçim standardı tespit komisyonu: 4 kişilik bir aile için asgari geçim standardını tespit etmek amacıyla konfederasyon temsilcileri ile kamu işveren kurulu ve DİE temsilcilerinin eşit sayıda katılımıyla oluşturulan komisyondur.
Temel ücret: Asgari geçim standardı tespit komisyonu tarafından belirlenen insanca yaşanır bir ücreti ifade eder. Bu tutar 4 kişilik bir aile için Temmuz 2003 tarihi itibariyle (Gıda+İçki, Tütün+ Ev Eşyası+ Sağlık+ Kültür+ Eğitim+ Otel, Lokanta, Pastane+ Çeşitli Mal ve Hizmet Alımı için) net 873 milyon TL, kira, aile ve çocuk yardımı ile birlikte net 1 milyar 469 milyon TL'dir. Bu ücret en düşük dereceli çalışan için öngörülen ücrettir.
Katsayı: Temel ücretin 500 gösterge rakamına bölünmesi sonucu elde edilir.
Temel aylık : Kamu çalışanının kademe ve derecesine göre gösterge tablosundan bulunan rakamın, katsayı ile çarpımı sonucu elde edilen tutardır.
Görev aylığı: Göreve ilk kez başlayan ya da bulunduğu görevden bir üst göreve yükselen kamu çalışanı için 50 gösterge rakamının katsayı ile çarpımı sonucunda bulunan tutardır.
Kıdem aylığı : Her yıl için 10 gösterge rakamının katsayı ile çarpımından oluşur.
Öğrenim tazminatı: Kamu çalışanının en son mezun olduğu öğrenim kurumu dikkate alınarak, aşağıda belirtilen gösterge rakamlarının temel ücret katsayısı ile çarpımından oluşur.
Profesör 100
Doçent 85
Yrd. Doçent 75
Doktora 65
Lisansüstü Eğitimi bitirenler 55
Lisans Eğitimini bitirenler 45
Ön Lisans Eğitimini bitirenler 35
4 yıllık Meslek Lisesi 4 yıllık eğitim veren Lise ve dengi okul mezunları 30
Lise mezunları 25
Diğerleri 20
Yan ödeme tazminatı (iş riski, iş güçlüğü, temininde güçlük ve mali sorumluluk tazminatı):
Yan ödeme tazminatının hangi kaleminden hangi kamu çalışanının yararlanacağı ile ilgili hazırlanacak Bakanlar Kurulu kararı, Konfederasyon önerisiyle belirlenir. Bu tazminat yapılan işin niteliğine ve göreve göre kamu çalışanının aylığının %10'undan az , %30'undan fazla olamaz.

Kira yardımı
MADDE 7-
Kira yardımı 2004 yılı için 171 milyon 500 bin TL'dir.
Kira yardımı hiç bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve borç için haczedilemez.
Kamuya ait lojmanlar rasyonel bir şekilde kullanılacak ve mevcut lojmanlardan tüm kamu çalışanlarının yararlanması sağlanacak biçimde düzenlenerek, ?Görev Tahsisli? olarak lojman tahsisi uygulanması kaldırılır. Lojmanda kalan kamu çalışanı elektrik, su vb. giderleri kendisi karşılayacaktır.

Aile yardımı ödeneği
MADDE 8- Kamu çalışanının çalışmayan eşine 60 gösterge rakamının temel ücret katsayısı ile çarpımından oluşan aile yardımı ödeneği verilir. Kamu çalışanının her çocuğu için yaş sınırı ve cinsiyet farkı gözetmeksizin (18 yaşını geçen ve çalışmayan erkek çocukları ve 25 yaşını geçmiş çalışmayan kız çocukları dahil) aşağıda belirtilen gösterge rakamının temel ücret katsayısı ile çarpımından oluşan miktar kadar aile yardımı ödeneği verilir.
Doğumdan Yüksek Öğrenime kadar 30
Yükseköğretimde bulunanlar 36
Engelli çocuk için 48
Çocukların aile yardımı ödeneği çalışmaya başlayınca veya evlenince sona erer. Öğrenimini bırakan çocukların aile yardımı ödeneği öğrenimini bıraktığı durumdaki gösterge rakamı üzerinden aile yardımı ödeneğini kaybedinceye kadar devam eder.
Kamu çalışanının geçimini sağladığı üvey çocukları ve mahkeme kararı ile evlat edindiği çocukları için de yukarıda belirtilen miktarlarda aile yardımı ödeneği verilir.
Her ikisi de kamu çalışanı olan eşlerden bildirimde bulunan eşe çocukları için aile yardımı ödeneği verilir.
Boşanma durumunda mahkeme kararı ile çocuğun verildiği eşe aile yardımı ödeneği verilir. Aile yardımı ödenekleri hiç bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve borç için haczedilemez.

Yiyecek yardımı
MADDE 9- Kamu çalışanının 7 saat çalışma yapılan işyerlerinde öğle yemeği ve vardiyalı çalışılan yerlerde akşam yemekleri katkı bedeli alınmadan verilir.
50 ve daha çok sayıda çalışanının bulunduğu işyerlerinde mutfak kurularak yemek servisi yapılır.
Çalışan sayısı mutfak kurmaya yeterli olmayan kurum kuruluşlarının fiziki ve coğrafi koşulları dikkate alınarak ortak mutfak düzenlenir ve yemek servisi yapılır.
Ortak mutfak kurmanın da mümkün olmadığı hallerde kamu çalışanına öğle yemeği, akşam yemeği çıkarılması gereken hallerde de akşam yemeği için yine temel ücret katsayısının 2 sayısı ile çarpımı sonucunda bulunan rakam kadar yiyecek yardımı yapılır.

Evlenme yardımı ödeneği
MADDE 10- Kamu hizmetinde iken evlenen ya da bakmakla yükümlü olduğu çocuğu evlenen kamu çalışanına iki aylığı tutarında evlenme yardımı yapılır. Yardım, kamu çalışanına evlendiği ya da çocuğunun evlendiği tarihten sonraki ilk maaşı ile birlikte ödenir.
Evlenme yardımı ödeneği hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ve ödeme emri aranmaksızın saymanlarca derhal ödenir.
Mesleğe başlama yardımı ödeneği
MADDE 11- Mesleğe yeni giren kamu çalışanına, iş yaşamı boyunca bir defa mahsus olmak üzere, işe girişini takiben alacağı ilk aylıkla birlikte donatım yardımı yapılır. Yardım, kamu çalışanının aylığının iki katıdır.

Doğum yardımı ödeneği
MADDE 12- Kamu çalışanlarından çocuğu dünyaya gelenlere temel ücret tutarı kadar doğum yardımı ödenir.
Ana ve babanın her ikisi de kamu çalışanı ise bu yardımdan doğum yapan kadın yararlanır. Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği yapılan doğum yardımı daha yüksek ise, doğum yardımından yüksek düzeyde doğum yardımı alan eş yararlanır.
Doğum yardımı ödeneği hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ve ödeme emri aranmaksızın saymanlarca derhal ödenir.

Doğal afet yardımı
MADDE 13- Kamu çalışanının görev yaptığı yerde doğal afet olması ve doğal afetten kamu çalışanının zarar görmesi hallerinde, temel ücretin iki katı tutarında doğal afet yardımı ödeneği verilir.
Doğal afetin sonuçları ortadan kalkıncaya kadar kendi aylığının %50'si kadar fazladan ödeme yapılır.
Doğal Afet yardımı ödeneğİ hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ve ödeme emri aranmaksızın saymanlarca derhal ödenir.

Ölüm yardımı
MADDE 14- Kamu çalışanının, kamu çalışanı olmayan eşi, çocuğu veya bakmakla yükümlü olduğu anne ve babasının ölümü halinde, temel ücret tutarında; kamu çalışanının kendisinin ölümü halinde, sağlığında bildiri ile gösterdiği kimseye, eğer bildirim vermemişse eşine, çocuklarına bunlarda yoksa anne baba veya kardeşlerine temel ücret tutarının 3 katı kadar ölüm yardımı ödeneği verilir. Ayrıca, cenaze giderleri işveren tarafından beyana uygun olarak ödenir.
Ölüm yardımı ödeneği hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ve ödeme emri aranmaksızın saymanlarca derhal ödenir.

Giyecek yardımı
MADDE 15- Kamu çalışanlarına yılda iki kez (yazlık ve kışlık) ayni olarak giyecek yardımı yapılır. Mesleğe yeni başlayan kamu çalışanına bir defaya mahsus olmak üzere, giyecek yardımı bir yıllık peşin yapılır.
Çalışma koşullarına göre kıyafet giymek zorunda olan kamu çalışanlarının ne şekilde giyecek yardımından yararlanacağı konusu, 657 sayılı Devlet Memurları Yasası'nın 211. maddesi gereğince günün koşulları dikkate alınarak, Maliye Bakanlığı, Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığı ve Konfederasyon temsilcilerinden oluşan bir kurul tarafından hazırlanacak Giyecek Yönetmeliği ile belirlenir. Bu yönetmelik toplugörüşmelerin sonuçlanmasından itibaren bir ay içinde çıkarılır.

İkramiye
MADDE 16- İkramiye almayan kamu çalışanına 1. ve 7. aylarda olmak üzere bir yılda iki ikramiye ödenir. Bir ikramiye tutarı, kamu çalışanının bir aylığı kadardır.

Servis hizmetleri
MADDE 17- Kamu işvereni, kamu çalışanının işe gidiş ve gelişlerini sağlamakla görevlidir. Kamu çalışanına işyerine ulaşım için ücretsiz servis hizmeti sağlanır. Ücretsiz servis hizmeti sağlanmayan yerlerde işveren kamu çalışanının belediye otobüslerinden ücretsiz yararlanmasını sağlar. Servis tahsis edilmeyen ya da belediye araçlarından ücretsiz yararlanma olanağı sağlanmayan yerlerde kamu çalışanına bulunduğu yerdeki ulaşım araçları bedelleri kadar yol ücreti ödenir.

Kreş hizmetleri
MADDE 18- 0-6 yaş grubu çocuklar için en az 50 çalışanın bulunduğu işyerlerinde ve 50'den az çalışanın bulunduğu işyerleri için çalışma alanına yakın ortak bebek bakım üniteleri ve kreşler açılır. Bu hizmet SHÇEK ve Belediyeler bünyesinde verilir. Kreşler ücretsiz ve SHÇEK yönetmeliğine uygun düzenlenir. Gece çalışması olan ve vardiyalı işyerlerindeki kreşler 24 saat açık olacak biçimde düzenlenir.

Sosyal tesislerden yararlanma
MADDE 19- Misafirhane, dinlenme tesisi, lokal, kamp ve eğitim tesislerinden tüm kamu çalışanları kadro, derece ve unvanına bakılmaksızın yararlanır. Misafirhanelerde öncelik geçici görev ile giden çalışana aittir. Geçici görevle misafirhanede kalan kamu çalışanlarından ücret alınmaz. Dinlenme tesisleri ve kamplar yaygınlaştırılır ve öncelikli olarak düşük aylıklı kamu çalışanları yararlandırılır. Dinlenme tesislerinden kamu çalışanının tamamının yaralandırılması amacıyla iki yıl üst üste dinlenme tesisinden yararlanma kadro ve unvan dikkate alınmaksızın her çalışan için yasaklanır.

Dinlenme yardımı
MADDE 20- Kamu çalışanlarına, sağlıklı bir dinlenme olanağı sağlanması için, yılda bir defa tatile çıktığı ayın maaşıyla birlikte, aldığı aylığa eşit tutarda dinlenme yardımı ödenir.

Harcırah
MADDE 21- Kamu çalışanlarının geçici görev nedeniyle bulundukları il dışında görevlendirilmeleri halinde 2004 yılı için gündelik 39.000.000 TL. harcırah verilir. Bu bedele, konaklama ve yol gideri ayrıca ilave edilir. Kamu çalışanı sürekli ve geçici görevlendirmelerde hiçbir şekilde yolluksuz olarak görevlendirilemez. Refakatli olarak Rehabilite ve Eğitim Merkezleri'ne sevk edilen fiziksel engelli çocuklar ve bunların refakatçısına refakat ettiği günler için yolluk ödenir. Organ nakillerinde donörlere yol masrafı ve yol gündeliği ile tetkik ve tahliller için geçen süre için gündelik ödenir. Kemoterapi, diyaliz hastaları ile sağlık kurulu raporu ile toplu taşım araçları ile hastaneye gidip gelmeleri mümkün ve sağlıklı olamadığı tespit edilen hastaların ikamet yerleri ile tedavi gördükleri kurum arasındaki taksi ücretleri ödenir.
Kamu çalışanının geçimini sağladığı üvey çocukları ile mahkeme kararı gereğince evlat edindiği çocuklar Harcırah Yasası'nın 3. maddesinin (g) bendi uyarınca aile ferdi sayılarak harcırah almaya hak kazanırlar.
Harcırah yasasının yer değiştirme masrafını düzenleyen 45. maddesindeki oranlar kendisi için yurtiçi gündeliğinin otuz katı, Harcıraha müstehak aile fertlerinin her biri için yurtiçi gündeliğinin yirmi katı. Her kilometre ve deniz mili başına yalnız kendisi için yurtiçi gündeliğinin %10'u olarak belirlenir.
2004 Mali Yılı Bütçesi'nde harcırahlar konusunda kamu emekçileri arasında ayrımcılık yaratacak herhangi bir hüküm bulundurulamaz, herhangibi bir hükümle harcırahlar sınırlandırılamaz.

III. BÖLÜM
MESLEK HASTALIKLARI, İŞ KAZASI VE İŞ GÜVENLİĞİ

MADDE 22- Meslek hastalıkları, iş kazası ve iş güvenliği ile ilgili olarak yapılacak düzenlemeler ve alınacak tedbirler aşağıdaki gibidir

a) İş Kazası ve Meslek Hastalığı Kurulu : Konfederasyon ve sendikaların yanı sıra konuyla ilgili meslek örgütlerinin ve işveren temsilcilerinin eşit katılımıyla oluşturulur.
b) Meslek Hastalıkları, İş Kazası ve İş Güvenliği Tüzüğü: İş Kazası ve Meslek Hastalığı Kurulu tarafından meslek hastalıkları, iş kazaları ve iş güvenliği ile ilgili konuları tespit etmek amacıyla hazırlanır.
c) İş Güvenliği ile İlgili Tedbirler: İşyerlerinde iş güvenliği ile ilgili önlemlerin alınması amacıyla işveren vekili ve sendika temsilcilerinin eşit katılımıyla ?iş güvenliği kurulları? oluşturulur.
d) Meslek Hastalıkları ve İş Kazası Sigortası: Emekli Sandığı bünyesinde meslek hastalıkları ve iş kazaları sigortası kurulur. Bu sigortanın primi işveren tarafından ödenir.
Konuyla ilgili yasa tasarısı, tarafların yanı sıra TTB ve Barolar Birliği katılımıyla oluşturulacak bir kurul tarafından hazırlanır.
e) Hasar ve Zararlar: İş nedeniyle meydana gelen hasar ve zararlar işveren devlet tarafından karşılanır.
f) Teşkilat: Meslek hastalıklarının tespitinin yapılması ve gerekli tedavi imkanlarının yaratılması amacıyla Emekli Sandığı bünyesinde bir başkanlık oluşturulur. Bu başkanlık çalışmalarını konfederasyon, sendika ve ilgili meslek örgütleriyle eşgüdümlü sürdürür. Ülke düzeyinde ?meslek hastalıkları hastaneleri? oluşturulur. Üniversitelerin ilgili anabilim dallarında ?meslek hastalıkları kürsüsü? kurulur.

Fiili hizmet zammı
MADDE 23- Meslek hastalıklarının tanımlarının yeniden yapılarak, iş güvenliği ve iş sağlığı açısından meslek grupları ve fiili hizmet zammı oranları; Konfederasyon, sendika ve ilgili meslek örgütlerinin eşit katılımıyla ilgili yasa, tüzük ve yönetmeliklerce belirlenir.

Tedavi yardımı
MADDE 24- 657 sayılı Devlet Memurları Yasası'nın 209. maddesi ve bu madde gereğince çıkarılan Devlet Memurları Cenaze ve Tedavi Giderleri Yönetmeliği geçerlidir. Bu madde hükümlerine aykırı uygulamalara son verilir.
Ancak, 657 sayılı yasanın 209. maddesinin ilaç bedellerini düzenleyen, 5. fıkrası yürürlükten kaldırılır. Kamu çalışanı yatarak ve ayakta tedavide kullandığı ilaçlar için hiçbir bedel ödemez. Kamu çalışanının maaşından hiçbir şekilde ilaç katkı payı kesintisi yapılamaz.
Tedavi yardımından kamu çalışanının geçimini sağladığı üvey çocukları ile mahkeme kararı gereğince evlat edinilen çocukları da yararlanır. Çocukların tedavi yardımından yararlanmasında yaş sınırı yoktur. Kamu çalışanının -yaş ve cinsiyet farkı gözetmeksizin- geçimini sağladığı her çocuğu tedavi yardımından faydalanır. Tedavi yardımları hakkında her yıl çıkarılan Bütçe Uygulama Talimatlarının hazırlanması çalışmalarına KESK temsilcisi de katılır. Kamu çalışanı meslek hastalıklarına karşı koruyucu aşı ve diğer tedavilerden ücretsiz olarak yararlanır.
Çalışanların tedavi gördüğü Üniversite ve Vakıf hastanelerindeki tedavilerinde fark adı altında bedel alınması şeklindeki hukuk dışı uygulamaya son verilir.
Kamu çalışanı yılda en az bir kere zorunlu sağlık taramasından ücretsiz olarak geçirilir.

Sağlık nedenleri ile çalışma koşulları
MADDE 25- Sağlık durumunun sürekli yapması gereken iş için elverişsiz olduğunu raporla belgeleyen ve talepte bulunan kamu çalışanının, sağlık durumu kadro derece ve ünvanı göz önüne alınarak ilgili kamu çalışanın istediği uygun birime ataması yapılır.

İşyeri hekimliği
MADDE 26- Çalışan sayısı 50'nin üzerinde olan işyerlerinde işveren, kurum tabibi ve hemşire bulundurur.

EMEKLİLİK HAKLARI

Emeklilik süreleri

MADDE 27- Kadın çalışanların 20 hizmet yılı, erkek çalışanların 25 hizmet yılı dolduğunda yazılı talepleri halinde yaşına bakılmaksızın emekli olma hakları vardır.

Sağlık nedenleriyle görevini yürütemeyeceklerden durumu sağlık kurulu raporu ile tespit edilenler emekliye ayrılırlar. Ölüm halinde emekli ikramiyesi ve maaş hak edişinde 10 hizmet yılı şartı aranmaksızın hizmeti oranında emekli işlemleri yapılır.

Emeklilik isteğe tabidir. Kamu çalışanı hiçbir şekilde, kendi isteğinin dışında emekli olmaya zorlanamaz. Bu konuda bir defa mahsus olmak üzere vb. şekillerde yasal düzenleme yapılamaz.

a) Emekli aylığı: Görevdeki aylığı kadardır.

b) Emekli aylığı alt sınırı: (Ek Madde: 19) 14. derecenin 2. kademesi ibaresinin 8. derecenin, 1. kademesi olarak değiştirilmiştir.

c) Dul ve yetim aylıkları: (EMSK Madde: 68) 68. maddenin değiştirilerek ek bir madde getirilmesi ve ?maaşa müstahak yetimi bulunmayan eşe %80'i, yetimi bulunan eşe %60'ı, bir yetim için %40'ı, birden fazla yetim bulunması halinde dul eşe %50, diğer %50 miktarda yetimlere eşit oranda paylaştırılır. İştirakçi durumunda olan veya emekli, malullük ve vazife malullüğü maaşı alan eşe de %50 oranında aylık bağlanır.? şeklinde düzenlenmesi.

d- Emekli ikramiyesi: Her tam fiili hizmet yılı için aylık bağlanmasına esas tutarın bir aylığının % 50 fazlası oranında emekli ikramiyesi ödenir. Verilecek ikramiye hesabında hizmet yılı sınırı konulamaz.

Konut edindirme yardımı ile çalışanların tasarrufa teşvik fonu
MADDE 28 - Konut edindirme yardımı hesabının tasfiyesi tamamlanarak, 2004 yılının ilk üç ayı içinde kamu çalışanına nakden ve bir defada reel kayıplar giderilerek ödenir.
Çalışanların Tasarrufa Teşvik Fonu'nda biriken paralarının anapara ödemelerinde karşılaşan sorunlar işveren tarafından çözülür. Nemaları 2004 yılının ilk üç ayı içinde kamu çalışanına nakden ve bir defada reel kayıplar giderilerek ödenir.

Yakacak yardımı
MADDE 29 - Tüm kamu çalışanlarına, Eylül ya da Ekim aylarında, temel ücret katsayısının 600 ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda yakacak yardımı yapılır.

IV. BÖLÜM
ÇALIŞMA ESASLARI İZİNLER VE ATAMALAR

Kadro ve branş dışı çalıştırmama

MADDE 30- Kamu çalışanları kadroları ve branşları dışında bir işte çalıştırılamaz. Hiçbir bir biçimde angarya çalışma yaptırılamaz.

Engelli kamu çalışanlarının çalışma koşulları
MADDE 31- Çalışma koşullarında ve binaların fiziksel yapılarında, engelli kamu çalışanlarının durumu dikkate alınır. Engelli kamu çalışanının çalışma koşullarını olumsuz etkileyen fiziksel koşullar gözden geçirilerek yeniden yapılandırılır.

Çalışma süreleri
MADDE 32 - Kamu çalışanının günlük çalışma süresi 7 saat, haftalık çalışma süresi 35 saat olarak belirlenir. İşin niteliği gereği gece çalışması yapanlar ya da resmi tatillerde çalışanlar için çalışma saati 6 saati geçemez. Günde 1 saat ara dinlenmesi verilir. 8 Mart, 1 Mayıs ve 1 Eylül resmi tatil kabul edilir.

Fazla çalışma
MADDE 33 - Süreli ve istisnai durumlar dışında kamu çalışanları günlük 7 saat ve haftalık 35 saatten fazla çalıştırılamaz. Asıl iş, kadrolu çalışanlarla ve günlük mesai akışı içinde yürütülür. Kamu çalışanı yetersizliği durumunda fazla çalışma ya da nöbet uygulaması yerine kamu çalışanı istihdamı tercih edilir.
Kamu çalışanına günde 2 saatten fazla, fazla çalışma yaptırılamaz fazla çalışma yapması halinde her çalışma saati için aylığının 1/70'i oranında ücret ödenir. Fazla çalışma ücreti fazla çalışmanın fiili karşılığı olup, hiçbir şekilde peşin olarak ödenmez. Kurumlar fazla çalışma ücreti ödemeden kamu çalışanı çalıştıramaz. Fazla çalışma karşılığı kamu çalışanı talep etmediği taktirde izin olamaz. Fazla çalışma ücreti, resmi tatiller, hafta sonları ve idari tatillerde her çalışma saat için aylığının 1/35'i kadardır. Kamu çalışanı, talep ettiği taktirde fazla çalışma ücreti yerine, fazla çalıştığı süre için yukarıda belirlenen koşullara göre tespit edilen oranlarda izin kullanabilir. Kamu kurum ve kuruluşlarının kendi iç mevzuatı çerçevesinde kamu çalışanlarına tanınan haklar saklıdır.
24 saat hizmet verilen kuruluşlarda vardiya yöntemi ile çalışma yaptırılabilir. Nöbet yöntemi ile çalışma yaptırılmaması esastır. İstisnai hallerde nöbetler 16 saat süre ile yaptırılabilir. Çalışanın fazla çalıştığı süre için de ayrıca ücret alma hakkı vardır. 16 saatlik nöbetlerde her çalışma saati için aylığının 3/140'ı, hafta sonu ve tatillerde 1/35'i ödenir.
Gece nöbet gereken işyerinde bu işler için ayrı kadro tahsisi yapılır.
Gece ve hafta sonu nöbeti yaptırılan kamu çalışanı ertesi gün ve gece izinli sayılır. İşveren vekili gece nöbeti için her türlü güvenlik, sağlık ve seri haberleşme önlemini alır, servis olanağı sağlar.
Nöbet ve fazla çalışma çizelgeleri, işveren temsilcisi ve sendika işyeri temsilcisi tarafından hazırlanır ve imzalanır. Nöbet ve fazla çalışma çizelgeleri en az bir hafta önceden işyerinde ilan edilmek zorundadır.
Nöbete ya da fazla çalışmaya kalan kamu çalışanı arasında görevi nedeni ile ayrım yapılamaz. Tümüne hak ettiği ücret ödenir.
Nöbete kalan kamu çalışanının nöbetini geçirebileceği uygun bir oda hazırlanmak zorundadır.
Hamile kadınlara nöbet tutturulamaz, fazla çalışma yaptırılamaz. Doğum sonrası 2 yıla kadar nöbete bırakılamaz, fazla çalışma yaptırılamaz.

Yıllık ve mazeret izinleri
MADDE 34 - Kamu çalışanlarına hizmet sürelerine bakılmaksızın 30 iş günü yıllık izin verilir. Yıllık izni bulunmayan ancak mazeretine dayalı olarak izne ihtiyacı olan kamu çalışanına yılda 10 iş günü mazeret izni verilir. İhtiyacın devamı halinde 10 iş günü daha izin verilir.
Kamu çalışanları, izin almaksızın görev yaptıkları kurum ve hizmet birimlerinin bulunduğu görev mahallinin dışına çıkabilirler.
Çalışanın eş, çocuk ve bakmakla yükümlü olduğu diğer aile fertlerinin bakıma ihtiyacının olduğunun sağlık kurulu raporu ile belgelenmesi üzerine istendiğinde ücretsiz izin verilir.
Çalışanların aile bireylerinin sağlık merkezinde yatarak tedavi görmesi yada sağlık kuruluşunca ikamet ettikleri mahalden başka bir yerdeki sağlık merkezine sevk edilmesi halinde tedavi süresince refakat izni verilir ve sevkle ilgili tüm giderler karşılanır. (konaklama, yol, yevmiye)

Evlenme izni
MADDE 35 ? Kamu çalışanlarından evlenenlere 10, çocukları ve kardeşleri evlenenlere 5 iş günü ücretli izin verilir.

Doğum izni
MADDE 36 - Çalışan hamile kadına doğum öncesi 8 hafta doğum sonrası 16 hafta olmak üzere toplam 24 hafta ücretli doğum izni kullandırılır. Doğum izinlerinde ekonomik, sosyal ve özlük haklarda hak kaybına uğranılmaz. Ücretli ve ücretsiz doğum izinlerinden dönen kadınlar statü kaybına uğramazlar; işyeri ve çalışma koşullarında aleyhte veya rızası dışında değişiklik yapılamaz. Doğum halinde babaya 10 iş günü izin verilir. Bu izin sezeryanla doğum veya erken doğum halinde ücretli olarak 15 iş gününe çıkarılır. Doğum izni sürelerinin bitiminden itibaren anne ve babanın isterlerse dönüşümlü olarak da kullanabilecekleri 1 yıl ücretli izin hakkı vardır.
Hamilelik ve emzirme dönemi boyunca kadınlar, nöbet, vardiya, mesai gibi fazla çalışmaya tabi tutulamazlar. Ayrıca bu dönemlerde radyasyon, kimyasal madde, hastalık riski taşıyan ortamlara, fiziksel güç gerektiren ve iş yoğunluğu olan yerlerde çalıştırılamazlar.
Çocuk sağlık sorunu yaşadığında anne veya baba teşhis ve tedavi süresince izinli sayılır. Bu izin süresince hak kaybına uğramazlar, keyfi uygulamalara tabi tutulamazlar.

Ölüm izni
MADDE 37- Çalışanın eş, çocukları ile anne, baba, kardeşlerinin (sıhri hısımlık dahil) ölümü halinde 10 iş günü ücretli izin verilir. Cenaze il dışında ise bu izne yol süresi ilave edilir.

Eğitim izni
MADDE 38- Çalışanın bir üst öğrenim kurumuna devam etmesi halinde lisans için 4 yıla, yüksek lisans için 2 yıla, doktora için 5 yıla kadar ücretsiz izin verilebilir. Öğrenim dalı yapılan işin branşı olması durumunda öğrenim izni aylıklı olur, ancak kurum, kamu çalışanının talep edeceği mahalde öğrenim süresi kadar zorunlu hizmet talep edebilir.

Doğal afet izni
MADDE 39- Doğal afet durumlarında kamu çalışanları, sendikaların ve mülki amirlerin birlikte belirleyeceği yöntemle ve sürede izinli sayılırlar.

Geçici görevlendirilenlerin ve izinli sayılanların durumu
MADDE 40- Geçici görev verilenler ile hizmet içi eğitime çağrılanların, buralarda geçirdikleri süreler bu hizmetleri gördükleri hizmet bölgelerinde geçmiş sayılır.

Hizmet içi eğitim
MADDE 41- Her kamu çalışanının yaptığı işle ilgili bilimsel-teknolojik ve benzeri gelişmeleri öğrenme amacıyla hizmet içi eğitim isteme ile kadro ve eğitim durumlarına göre ihtiyaç duyulan görevler için görevde yükselme ve yöneticilik eğitimlerine katılma hakkı vardır. Hizmet içi eğitime alınacak kamu çalışanları saptanırken siyasi ayrımcılık yapılamaz. Söz konusu eğitime katılacakların belirlenmesinde, öğrenim durumları, memuriyette geçen toplam hizmet süreleri, kurumda geçen hizmet süreleri kıstas alınır.
Bu eğitimin niteliği, süresi, yeri, hizmet içi eğitimin yapılacağı alanların belirlenmesi ve kullanılacak ölçütlerin somutlaştırılması tarafların eşit olarak katıldığı bir komisyonca kararlaştırılır.
Mesleğinde yetkinleşmek ve bilimsel gelişmeleri takip edebilmek amacıyla, kamu çalışanlarının katıldığı bilimsel konferans, sempozyum,panel gibi toplantılarda geçen süreler ücretli izinden ve hizmet içi eğitimden sayılır, masraflar işveren tarafından karşılanır. Bu şekilde yıl içinde yurt dışı için iki kez, yurtiçi için beş kez masrafları karşılanmak suretiyle kamu çalışanının katılım hakkı vardır. Kadınların hizmet içi eğitimden yararlanması, kendilerini mesleki açıdan geliştirmeleri, yetkinleşmeleri için teşvik, destek programları kadınların talepleri göz önünde bulundurularak hazırlanır ve uygulanır.

İşe alınma ve sınavlar
MADDE 42- Hizmet kollarında ihtiyaç duyulan çalışan sayısı, kurumlardan gelen bilgileri de dikkate alarak tarafların eşit sayıda yer alacakları bir kurulda belirlenir. Belirlemede bölgesel kadro eksiklikleri de tespit edilir. Tespit edilen kadro açığı esas alınarak merkezi sınav açılır. Sınava katılma şartları gibi hususların belirleneceği merkezi sınav yönetmeliği tarafların eşit katılımıyla hazırlanır. Kamu görevine ilk defa atanacaklar ÖSYM tarafından yapılacak DMS'nda başarı göstermeleri gerekir. Bunun dışında herhangi bir yazılı ya da sözlü sınav yapılamaz. Sınava başvurularda cinslerarası oranlar dikkate alınarak, atamalarda olumlu ayrımcılık uygulanır. Atama yapılacak boş kadrolara uygun başvuru sayısı alınacak çalışan sayısından az ise sınav yapılmadan atama yapılır. Bölgesel istihdam açığının yoğun olduğu hallerde, özendirici tedbirler alınır.

İşten ayrılma
MADDE 43- İşten ayrılma aşağıdaki şekillerde olur;
a) Çekilme: Çalışanlar işyeri yöneticisine yazılı başvuruda bulunarak işinden çekilebilir, üzerindeki zimmeti işyeri yöneticisine teslim eder.
b) Özür belgelendirmeden, izin alınmadan, işveren temsilcisine bilgi verilmeden kesintisiz on beş, bir yılda aralıklı olarak toplam otuz gün göreve gelmeyen kamu çalışanına gerekli ve yeterli savunma hakkı verilir. Göreve devamsızlığın haklı gerekçeleri bulunmadığı durumda ilgili, görevden çekilme isteminde bulunmuş sayılır.

Yeniden göreve dönme
MADDE 44- Yeniden göreve dönme aşağıdaki şekillerde olur;

İşten ayrılanlardan;
Çekilme isteğinde bulunarak ayrılanlarla önceden belgelendirme olanağı bulamadıkları özürleri nedeniyle çekilmiş sayılanlardan sorumluluğunu taşıdıkları kuruluş ile eklentilerini, araç, gereç, defter, dosya ve belgeleri, taşınır ya da taşınmaz malları teslim edenler, ayrılışlarından 3 ay sonra,

Özürsüz ya da belgelendirilmiş özürleri olmadan, sorumluluğunu taşıdıkları kuruluş ile eklentilerini, araç, gereç, defter, dosya ve belgeleri, taşınır ya da taşınmaz malları teslim etmeden çekilmiş sayılanlar, çekilmiş sayıldıkları günden 1 yıl sonra,

Emekliler, altmış beş yaşını doldurmadıkları, atanma ve görevde kalma koşullarını yitirmedikleri sürece başvurmaları halinde 3 ay içinde yeniden işe alınırlar.

Askerlik
MADDE 45- Askerlik görevini yapmak üzere kamu görevinden ayrılanların askerlikleri bittikten sonra önceki görev yerinde ve görevde işe başlaması sağlanır. Askerlik süresinin kamu çalışanının emeklilik süresine sayılması amacıyla Emekli Sandığı'na karşı yapılan askerlik borçlanması ödemeleri işverence karşılanır.

Gözetim altına alınma ve tutuklanma
MADDE 46- Kamu çalışanı gözetim altına alındığında ve tutukluluk süresince ücretli izinli sayılırlar. Gözetim altı ve tutukluluk süresi sonunda eski görevlerine dönerler. Aynı suçtan Disiplin Kurulu'nca soruşturma açılmış ise gözetim altı ve tutukluluk süresi sonuna kadar soruşturma durdurulur. Bu süre sonunda görevine başlamış yada soruşturmaya konu fiilin hizmete devamı engel olmadığı durumlarda suçu ortadan kalkar. Hükümlülük halinde, (yüz kızartıcı suçlar hariç) hükümlülükte geçen süre Mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren ücretsiz izinli sayılır. Hükümlülük süresinin bitiminden itibaren 1 yıl içinde talepte bulununlar görevlerine başlatılırlar.

Yer değiştirmede ilkeler
MADDE 47- Kamu çalışanının görev yerlerinin değiştirilmesinde uyulacak ilkeler: Çalışanın talebi, özendirme, gönüllülük, branşa uygunluk, eş, sağlık ve öğrenim durumu, hizmet yılının dikkate alınması, fiziksel engellerinin göz önünde bulundurulması, meslek hastalığına yol açabilecek işlerde çalışılmamasıdır.
a) Eş durumu
Hiçbir kamu çalışanı kendi isteği dışında yeri değiştirilerek eşinden ayrılamaz. Kamu çalışanlarından herhangi birisi (cinsiyet durumuna bakılmaksızın) isteği üzerine en geç bir ay içerisinde eşinin yanına atanır. Eşinden ayrılan kamu çalışanının görev yeri, isteği halinde bir ay içerisinde değiştirilir.
b) Sakat, fiziksel engelli ve hasta kamu çalışanlarının atanma ve yer değiştirmesi
Sakat, fiziksel engeli bulunan ve hasta kamu çalışanı Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)'nün belirlediği standartlara uygun iş ve yerlere atanırlar ve yer değiştirirler. Çocuk okutan kamu çalışanlarının atanma ve yer değiştirmeleri Bakmakla yükümlü oldukları çocukları için, bulundukları yerde okul bulunmayan ya da bu çocukları parasız yatılı okutulmayan kamu çalışanları kendi istekleri de dikkate alınarak bu koşullara uygun yerlere atanırlar. Eş ve çocukları doktor gözetiminde olanların atanma ve yer değiştirmeleri Sağlık kurulu raporuna göre, eşleri ve çocukları sürekli ya da belirli aralıklarla doktor gözetiminde bulunmak zorunda olan kamu çalışanları durumlarına uygun yerlere atanırlar. Öğrenim görenler için yer değiştirme bir üst öğrenim kurumuna ya da lisansüstü öğrenime devam eden kamu çalışanları normal öğrenim süresince, durumlarına uygun yerlere atanırlar. Bunlardan öğrenimini bitirenler öğrenimlerine denk kadroya yükseltilirler ve istemeleri halinde önceki görev yerlerine dönerler.
c) Karşılıklı yer değiştirme
Aynı koşulları ve hizmet niteliklerini taşıyan kamu çalışanlarının karşılıklı yer değiştirme istemleri kurullarınca en geç 1 ay içinde yerine getirilir.

Yukarıda belirtilen ilkelere aykırı olarak 1990'dan bu yana istem dışı olarak yapılan bütün atama ve yer değiştirmeler için mağdur olan kamu çalışanının talebi halinde çalışanın eski görev yerine dönmesi sağlanır.

Atama ve yer değiştirme komisyonları
MADDE 48- Atama koşullarını belirlemek, atamaları gerçekleştirmek ve atama ile ilgili itirazları inceleyip karara bağlamak üzere kamu işverenin merkez örgütünde bir Merkez Atama ve Yer Değiştirme Komisyonu, illerde de İl Atama ve Yer Değiştirme Komisyonları oluşturulur. Merkez Atama ve Yer Değiştirme Komisyonu 3'ü işveren veya işveren vekili, 3'ü sendika yetkilisi, 1'i Türkiye Barolar Birliği'nin atayacağı Avukat olmak üzere 7 kişiden oluşur. Bölge, İl Atama ve yer Değiştirme Komisyonları 2'si işveren vekili, 2'si sendika yetkilisi, 1'i yerel baronun atayacağı Avukat olmak üzere 5 kişiden oluşur.
Atamalarda, kamu çalışanı kadınların başvurusu halinde yüzde 30 oranında olumlu ayrımcılık uygulanır.

VI. BÖLÜM
DİSİPLİN HÜKÜMLERİ

MADDE 49-

a) Disiplin kurulunun oluşumu
Disiplin ve yüksek disiplin kurullarında, işveren temsilcisi kadar sendika temsilcisi de görev alır. Ayrıca merkez disiplin kurullarında TBB'nin, il disiplin kurullarında ise il barosunun belirleyeceği bir avukat da görev alır.
Kurul başkanı kurulca belirlenir.
Disiplin cezaları yalnızca disiplin ve yüksek disiplin kurullarınca verilir.
b) İlk inceleme görevi
Çalışan hakkında yapılacak ilk inceleme, ilgili disiplin kurulunun belirleyeceği kişiler tarafından yapılır. Sendikanın temsilcileri bu incelemede hazır bulunur. Hazırlanan dosya, en kısa zamanda ilgili disiplin kuruluna gönderilir, bu kurul disiplin hükümleri çerçevesinde gerekli işlemi yapar.
c) Savunma hakkı
Kamu çalışanlarına, hangi eylemleri işlemekle suçlandıkları açıkça, somut olarak, kişi, yer, zaman ve olay belirtilmeden ve yazılı olarak bildirilmeden, savunma için kendilerine en az 15 gün süre tanınmadan ceza verilemez.
Çalışanın ilk inceleme aşamasında avukattan yararlanma hakkı vardır.

d) Disiplin cezalarına karşı başvuru (itiraz) ve kararların uygulanması
Kamu çalışanına uyarı ve kınama cezalarına karşı idari yargı yoluna başvurma hakkı tanınır.
Verilen disiplin cezaları, yargı yoluna başvurulması halinde, ilgili mahkemenin kararının kesinleşmesinden sonra uygulanır.
Disiplin kurulu kararına, ilgili kişi ya da üyesi bulunduğu Sendika itiraz edebilir.
e) Disiplin cezalarının silinmesi
Görevine son verme dışındaki disiplin cezaları, uygulandıkları günden itibaren bir yıl sonra silinir.
f) Hukuk yardımı
Kamu çalışanları görevleri sırasında ve görevlerinden dolayı (yüz kızartıcı suçlar hariç) bir suç isnadı ile yargılanmaları halinde işverence hukuk yardımı yapılır.
Bu yardım baroların belirlediği avukatlık ücretleri ile diğer dava giderlerini kapsar.

VII. BÖLÜM
KATILMA VE SENDİKAL HAKLAR

MADDE 50-Çalışma hayatını doğrudan ilgilendiren ya da çalışma koşullarında değişikliğe yol açan yasa tasarıları, düzenleme ve uygulamalar tarafların eşit bir biçimde yer aldıkları kurullarda değerlendirilir. Konfederasyon ve/veya sendikaların onayı olmadan kamu hizmetinin yürütümünde, istihdam biçimlerinde, çalışma esasları ve çalışma koşullarında herhangi bir değişiklik yapılamaz. Yürürlükte olan düzenleme ve uygulamaların değiştirilmesine ilişkin konfederasyon ve/veya sendikaların önerileri göz önünde bulundurulur.
a) Ortak danışma kurullarına katılma
657 sayılı Devlet Memurları Yasası'na göre oluşturulan Yüksek Danışma Kurulu'na hizmet kollarında yetkili sendikalardan birer kişi ile yetkili konfederasyondan bir kişi katılır. Sendika ve konfederasyonu temsilen katılanları kendi örgütleri belirler. Taşra birimlerinde oluşturulacak kurum danışma kurullarında da yetkili sendika temsilcisi aynı oranda katılır.
b) Sürekli ve geçici kurul ya da komisyonlara katılma
Kurumların merkezi ve yerel birimlerinde oluşan ve bundan sonra oluşacak sürekli ya da geçici kurul ve komisyonlara taraflar eşit sayıda katılır. Yerel yönetimlerde oluşturulan meclis ve encümen toplantılarına sendika temsilcisi, oy hakkı bulunmadan katılır.
c) Lojman, sosyal tesisler, yardım ve dayanışma sandıklarında yönetime katılma
Kurumların merkez ve taşra birimlerine bağlı lojman, sosyal tesisler, yardım ve dayanışma sandıklarının vb. yönetim kurullarına en az iki sendika temsilcisi doğal üye olarak katılır.
d) TBMM uzmanlık komisyonlarına katılma
TBMM bünyesinde oluşturulan ilgili uzmanlık komisyonlarına meclis dışından katılacak işveren temsilcisi üyeler kadar sendika temsilcisi katılır.
e) Şuralara katılma:
Kamu kurum ve kuruluşlarının şuralarına konfederasyon ve/veya sendika temsilcileri katılır.
f) Genel kurullara ve yönetim kurullarına katılma
Özerk kamu kurum ve kuruluşlarının genel kurullarına ve yönetim kurullarına konfederasyon ve/veya sendika temsilcileri katılır.
g) Katılan sendika temsilcilerinin güvenceleri
Kurul ya da komisyonlara katılan sendika üyelerinin ve temsilcilerinin işyerlerindeki görev yerleri değiştirilemez. Sendika isterse katılan temsilcisini değiştirir.
h) Katılan sendika temsilcilerinin özlük hakları
Kurul ve komisyon çalışmalarına katılan sendika temsilcileri çalışma süreleri boyunca ücretli izinli sayılırlar. Bu çalışmalar nedeniyle yapılacak giderler işverence karşılanır.

SENDİKAL HAKLAR
Yasa hazırlıkları
MADDE 51 - Kamu çalışanlarının toplu sözleşmeli, grevli sendika, ortak mali, sosyal, özlük, hukuksal haklarını; çalışma ilişkilerini düzenleyecek ve bu hususların toplu sözleşme ile yeniden belirlenebilmesini sağlayacak yasa çalışmalarına bir an önce başlanır. Bu amaçla oluşturulacak komisyonda işveren ile konfederasyon temsilcileri eşit sayıda bulunur.

Sendikanın hak ve ödevleri
MADDE 52 - Sendikanın hak ve ödevleri şunlardır;
a) Sendika yöneticilerinin kamu işveren vekili ve işyerindeki kamu çalışanları ile görüşme yöntemi
1- Kamu işveren vekili ile görüşme: Sendika merkez, şube ve temsilcilik yönetim kurullarının üyeleri aynı işyerinde çalışsın ya da çalışmasın kamu işveren vekilleri ile önceden bildirerek iş saatleri içerisinde görüşebilirler.
2- Kamu çalışanları ile görüşme: Sendika merkez, şube, temsilcilik yönetim kurullarının üyeleri, işyeri çalışma koşullarını da gözeterek iş saatlerinde kamu çalışanları ile topluca görüşebiliriler.

b) Sendika yönetici ve temsilcilerinin güvencesi
İşyerinde çalışan şube yönetim, denetleme, disiplin kurulları, şubeye bağlı il ve ilçe temsilcilik yönetim kurulu üyeleri ile işyeri sendika temsilcileri ve üyeler, sendikal faaliyetleri nedeni ile cezalandırılamaz, işine son verilemez. Bunların rızaları dışında ünitesi ya da çalıştırıldığı kısım ya da işyeri değiştirilemez, meslekleri ile ilgili olmayan bir göreve nakledilemezler. Ya da başka bir işyerine geçici veya daimi olarak görevlendirilemezler.
c) Sendika yönetim kurulu üyelerinin güvencesi
Sendika yöneticiliği sona eren sendika merkez yönetim kurulu üyesi eski görev yerine, yöneticilik görevi sona ermesinden itibaren bir ay içerisinde başlatılmak zorundadır. Bu haktan sendikal görevlerinden dolayı hüküm giymiş olanlar ile sendika şube yönetim kurulu üyeleri de yararlanır.
d) İşyeri sendika temsilcilerinin seçimi ve görevleri
İşyeri sendika temsilcileri sendika tüzüğüne göre işyerinde çalışan üyeler tarafından belirlenir. İşveren vekili, temsilci seçimi için gerekli mekanı temin eder. İşyeri sendika temsilcileri, sendika tüzüğündeki görevlerini yerlerine getirir. Sendika temsilcileri temsilcilik görevlerini yapabilmeleri için günde 2 saat ücretli izinli sayılırlar.
e) Yönetici izni
Aylıksız izinli olmayan sendika merkez, şube, temsilcilik yöneticilerinin bu görevlerini yapabilmeleri için günlük mesailerinin 3 saati kadar ücretli izinli sayılır.

İşverenin hak ve ödevleri
MADDE-53 : İşverenin hak ve ödevleri şunlardır;
a) Duyuru tahtası, pano
Sendika ilan tahtasının işyerlerinde işveren tarafından yaptırılarak bulundurulması zorunludur. İlan tahtalarının yemekhane girişi, işyeri girişleri, kütüphane ve işyeri bahçesinde bulundurulmasına dikkat edilir. İlan tahtalarına asılacak sendikanın her çeşit duyurusunda işyeri temsilcisinin imzasının olması gerekir.
b) Sendika temsilci odası
İşyerlerinde sendika temsilcilik odası bulundurulması zorunludur. Mekan olarak fiilen oda bulundurulamayan küçük işyerlerinde haftanın belli bir gününün, belli bir bölümünde işyeri odalarından birisi sendikaya tahsis edilir. Büyük işyerlerinde sendika temsilcilik odasında sendikanın uygun göreceği demirbaşlar bulundurulur. Sendika odasına dahili telefon hattı çekilir. Sendika isterse, ayrıca telefon hattı tahsis edebilir.
c) Yayın dağıtımı
İşveren sendikal bildiri, gazete, dergi ve benzeri materyallerin, işyerlerinde engellenmeden dağıtımı için gerekli tedbirleri alır.
d) İşveren yayını
İşveren yayınladığı her türlü genelge, yönetmelik, tebliğ ve benzerlerini ve çıkardığı süreli yayınları sendika ve konfederasyonlara gönderir.
e) Bilgi talebinin yerine getirilmesi
İşveren, sendika veya konfederasyonun her konudaki bilgi talebini öncelikli olarak yerine getirir.
f) Yazılı yanıt zorunluluğu
Sendika ve işveren vekilleri birbirine yazdıkları yazılara en geç 15 gün içerisinde yazılı yanıt vermek zorundadır.

Sendikal izinler
MADDE-54 : İşveren sendikal görevler ve etkinlikler nedeni ile aşağıdaki izinleri verir;
a) Sendikal görev izni
Sendika üyelerine genel kurul, yönetim ? denetim ? disiplin kurulu, başkanlar kurulu, merkez temsilciler kurulu, şube temsilciler kurulu, il temsilciler kurulu vb. zorunlu ve danışma organı toplantılarına, konferans, seminer gibi toplantılara katılmaları için sendikanın yazılı bildirimi üzerine yılda 20 güne kadar ücretli izin verilir. Uluslararası toplantılara katlım için ücretli izin süresi 30 güne kadardır.
b) Eğitim izni
Sendikanın düzenleyeceği her türlü eğitim toplantılarına katılacak sendika üyelerine eğitim süresi ve yol süresi dikkate alınarak ücretli izin verilir.
c) Sendika yöneticilerinin hakları
Sendika merkez yönetim kurulu üyeleri ile şube başkanları görevleri boyunca ücretli izinli kabul edilir.

Yasakların Kaldırılması
MADDE-55 :Temel insan hak ve özgürlükleri ile ILO'nun (Uluslararası Çalışma Örgütü'nün) genel esasları ve organ kararları göz önünde bulundurularak, kamu çalışanlarının haklarına ve faaliyetlerine aşağıdaki sınırlamaları, kısıtlamaları ve yasaklamaları getiren düzenlemeler yürürlükten kaldırılacaktır

a) Siyasal faaliyetlerde bulunma yasağı

b) Grev yasağı

c) Toplu eylem ve gösteri yasakları

d) Basına bilgi, demeç vermeye, açıklama yapmaya ilişkin yasaklar

e) İzinsiz görev yeri dışına çıkma yasağı

f) Disiplin yaptırımlarının görev yeri güvencesine ve öteki haklara getirdiği sınırlama

g) İşe girme hakkına komisyon kararları ve yönetimin takdir yetkisi ile getirilen sınırlandırma

Kurum İdari Kurul Kararları
MADDE-56 :
a) Kurum idari kurullarınca alınan kararlar bağlayıcıdır.
b) Bu mutabakat metninin içerdiği hiç bir kural, kurum idari kurullarında alınan kararların tümünün ya da bir bölümünün uygulanması zorunluluğunu ortadan kaldıracak biçimde yorumlanamaz.
c) Bu mutabakat metni ile kurum idari kurullarında aynı sorun için farklı çözüm öngörülmüşse, kamu çalışanın lehine olan çözüme üstünlük tanınır.
Geçici Madde 1- Yukarıda belirtilen talepler dışında kalan konularla ilgili olarak, her hizmet kolundaki sendikal talepler o hizmet kolunda bulunan kamu kurumlarının temsilcilerinin de katılacağı bir toplantıda ayrıca görüşülüp karara bağlanır.
Geçici Madde 2- Bu mutabakat metnin hiçbir kuralı, yasalarla ve öteki düzenlemelerle kazanılmış haklara zarar verecek biçimde yorumlanamaz.

YÜRÜRLÜK

Yürürlük süresi
MADDE 57-
Bu mutabakat metninin yürürlük süresi ..../..../200.....'de başlar, ..../..../200....'de sona erer.

Bağıtlama
MADDE 58-
.................maddeden oluşan bu toplu görüşme, taraflarca ..../..../ 2003 tarihinde bağıtlanmıştır.