Göz kaymalarına dikkat
Şaşılığın gözlerin birbiriyle olan paralelliğinin bozulması olduğunu belirten uzmanlar, çocukların yaklaşık yüzde 3'ünde görülen bu durumun nedeninin bilinmediğini, oluşumunda çeşitli faktörlerin rol oynayabildiğini kaydediyor.
Dünyagöz Ankara Hastanesi'nden Doç. Dr. Sühan Tomaç, şaşılığın halen nedeni belli olmayan bir hastalık olduğunu belirtirken, oluşumunda çeşitli faktörlerin rol oynayabildiğini söyledi. En sık olanının ailesel faktörler olabileceğini bildiren Tomaç, "Belli bir genetik geçiş olmamakla birlikte ailede şaşılık, göz tembelliği, yüksek kırma kusuru olanlarda şaşılık daha sık görülür. Her iki gözde göz hareketlerini sağlayan, göz küresinin hemen dışında yer alan 6 adet kas bulunur. Beyin, gözdeki bu kasların ve
her iki gözün birbiri ile koordineli çalışmasını sağlar. Beyin kontrolündeki eksiklik veya kaslardaki anatomik ve yapısal bozukluklar, bu kaslardan bir veya daha fazlasının fonksiyonunun bozulmasına ve dolayısıyla şaşılığa neden olur" dedi.
"Göz küresi ve gözü çevreleyen dokulardaki deformiteler, düzeltilmemiş hipermetropi veya miyopi, serebral palsi gibi nörolojik hastalıklar, nadiren de olsa göz tümörleri şaşılık gelişimi için risk faktörü oluştururlar" diyen Doç. Dr. Tomaç, "Şaşılık, tedavi edilmediğinde hastaların yaklaşık yarısında göz tembelliği denilen görme azlığı geliştiği gibi, görme azlığı da şaşılığa neden olur" dedi.
Şaşılığın bazen doğumsal olabildiğini ve ilk 6 ay içinde başladığını söyleyen Tomaç, şaşılığın içe, dışa, yukarı veya aşağı olabileceğini bildirdi. Tomaç, "Sonradan gelişen formları ise çoğunlukla 2-4 yaş arasında başlar. Bebeklik döneminde ilk 6 ay içindeki ara ara olan kaymalar normaldir, çünkü iki gözü paralel tutmayı sağlayan beyin kontrolü henüz tam gelişmemiştir" dedi.
eden Doç. Dr. Tomaç sözlerine şöyle devam etti:
"Altı aydan sonra devam eden kaymaların ise düzeltilmesi gerekir. Bebeklik, hatta erken çocukluk döneminde burun kökünün basık olmasından dolayı yalancı kayma izlenimi olabilir. Bu durum çocuk büyüyüp, burun kökü geliştikçe kaybolur. Daha ziyade yan bakışlarda belirgindir, bazen gerçek kayma ile birlikte de olabileceğinden göz doktorunun görmesinde fayda vardır. Kayma hep aynı gözde oluyorsa, o gözde görmenin az olduğunun veya olacağının belirtisidir ve mutlaka muayene edilip sağlam gözün kapatılarak
önlem alınmasını gerektirir" dedi.
Kaymalar devamlı olabileceği gibi bazen ve özellikle de dışa kaymalar ara ara olabileceğini veya kaymanın sadece belli bakış pozisyonlarında ortaya çıkabileceğini belirten Doç. Dr. Tomaç, "Bazen beyinden göz kaslarına giden sinirlerde felç oluşmasına bağlı da şaşılık oluşabilir. Felçlere bağlı kaymalar doğumsal olabileceği gibi kafa travması, ateşli hastalık, ileri yaşlarda da hipertansiyon, şeker hastalığına bağlı gelişebilir. Göz hareketlerinde bozukluk ve genellikle kısıtlılık olan bu tip kaymalarda
doğumsal değilse genellikle çift görme şikayeti vardır. Altı-sekiz ay içinde geçmezse şaşılık ameliyatı veya ileri yaşlardaki hastalarda prizmatik gözlüklerle tedavi gerektirir" diye konuştu.
Şaşılık tedavisinde ilk olarak gözde herhangi bir kırma kusuru olup olmadığına bakıldığını belirten Tomaç, "Kırma kusurlarının düzeltilmesinde esas amaç görmeyi düzeltmek olmakla birlikte, hipermetropi içe kaymaları, miyopi ise dışa olan kaymaları düzeltebilir. Gözlükle düzelmeyen veya kırma kusuru olmayan hastalarda ameliyat gereklidir. Kayma ara ara ise kontrolün azaldığı veya kaymanın arttığı zaman ameliyat gerekirken, kayma devamlı ve kayma miktarı fazla ise hemen ameliyat yapılabilir" dedi.
Okula başlamadan önce kaymanın düzeltilmesi çocuğun psikolojik olarak etkilenmemesi açısından önemli olduğunu dile getiren Doç. Dr. Tomaç, şunları söyledi:
"Bebeklik kaymalarında kaymanın düzeltilmesi ilk yaşlarda yapılmalıdır. Bebeklik kaymalarında çocukluk dönemi kaymalarından farklı olarak hastaların yaklaşık yarısında genellikle 1.5-2 yaş civarında eklenen yukarı kaymalar nedeniyle ikinci bir operasyon olasılığı yüksektir. Şaşılık ameliyatları ile estetik olarak kayma düzeltilirken fonksiyonel olarak da her iki gözün birlikte kullanılması sağlanır. Kayma miktarı fazla olduğunda beyin birbirinden uzakta olan iki görüntüyü birleştiremez ve kayan gözün
görüntüsü ihmal edilir. Ameliyat ile kayma miktarı azaltıldığı takdirde beyin yakın olan iki görüntüyü birleştirebildiğinden iki gözün aynı anda kullanılması sağlanmış olur. Böylece her iki gözün görme alanından istifade edilmiş olunur. Şaşılık ameliyatları görmeyi arttırmaz, her iki gözün mevcut görme düzeyi ile birlikte kullanıma girmesini sağlayacağını belirtti. Kayma her iki gözde de eşit sıklıkta ise göz tembelliğine yol açmaz. Kayan göz hep aynı göz ise göz tembelliği oluşur. Bu durumda görmeyi
arttırmak için kapama tedavisi gerekir. Kayan göz çalıştırılarak özellikle ilk 6-7 yaşa kadar görmede artış sağlanması çok başarılıdır. Sağlam gözün kapatılarak yapılan bu tedavi ile sağlam gözün de kaymaya başlaması aileleri korkutursa da, aslında her iki gözün de kaymadığı zamanlar olması, her iki gözde de görmenin azalmamasını sağlayacağı için istenen bir sonuçtur. Şaşılık ameliyatları dünyanın her yerinde açık olarak yapılan bir ameliyattır. Kaymaya neden olan kasların yerleri değiştirilerek veya
kısaltıp, kuvvetleri arttırılarak yapılır. Şaşılıkta her ne kadar erken cerrahi tedavi tercih edilse de erişkin yaşlarda da tedavi mümkündür. Eskiden sadece estetik olarak başarı sağlandığına inanılırdı, son yıllardaki yayınlar ve bizim çalışmalarımızda da bu görüş yavaş yavaş değişmektedir. Erişkinler de çocuklarda olduğu gibi kayma ameliyatlarına beyinsel olarak uyum sağlayıp her iki gözü birlikte kullanmaya adapte olabilmektedirler."