Çeşitli dernekler ve Üniversitelerarası Kurul üyeleriyle görüşen MEB temsilcileri, YÖK taslağında bazı değişikliklerin yapılabileceğini açıkladı.

Buna göre, seçimin kapsamı daraltılıyor; bölüm başkanları ve ana bilim dalı başkanları için seçim yapılmayacak. Yüksek Okul Müdürleri ve Enstitü Müdürleri'nin atanmasında, rektör, kısmen ağırlığını koruyacak. Milli Eğitim Bakanlığı'nın seçim işlerini yürütmek için oluşturacağı 7 kişilik geçici kuruldan vazgeçiliyor. Üniversitelerdeki seçimlerin denetimini hâkimler yapacak. Yeni üniversitelere, Başbakan'ın önerisi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından rektör atanması öngörülmüştü. Bundan vazgeçiliyor. Teklifi Başbakan değil, YÖK yapacak. Hükûmetin, YÖK'teki temsilcisi sayısının, Üniversitelerarası Kurul'un seçtiği üyelerle, 6-6 olarak eşitlenmesi yoluna gidiliyor. Buna mukabil, meslek okullarının üniversiteye girişini engelleyen katsayının düzeltilmesinden vazgeçilmedi. Mevcut yasadaki Ek 17'nci madde (Kanuna aykırı olmamak kaydıyla üniversitelerde her türlü kılık kıyafet serbesttir) hükmü, aynen muhafaza ediliyor. ÖSYM Başkanı'nı bugünkü gibi YÖK Başkanı atamayacak, YÖK üyeleri seçecek ve yapı özerkleştirilecek.
Tercüman'a açıklamalarda bulunan müsteşar yardımcısı Doçent Dr. Şaban Şimşek, ?Atama yerine seçimin ağırlık kazandığı bir sisteme geçiyoruz, bir tasfiye veya siyasallaşma söz konusu değildirî dedi. Şimşek, İtiraz edilen noktaları da düzeltip, ?Taslak 2 adı altında Bakanlar Kurulu'nun incelemesine sunacağızî şeklinde konuştu.

Taslak ve mevcut durum

*Yükseköğretim Kurulu (YÖK):
Mevcut durum: Cumhurbaşkanı 7, Bakanlar Kurulu 7, Üniversitelerarası Kurul 7 ve Genelkurmay Başkanlığı 1 üye seçiyor.
Taslak: Üniversitelerarası Kurul 6, Bakanlar Kurulu 8, Cumhurbaşkanı 2, Genelkurmay Başkanı 1 üye seçecek.
Taslak 2'deki düzeltme: Bakanlar Kurulu'nun ve Üniversitelerarası Kurul'un YÖK'e seçtiği üyelerin 6'şar olarak eşitlenmesi düşünülüyor.
*Rektör:
Mevcut durum: Üniversite öğretim üyelerinin seçtiği 6 aday arasından, Yükseköğretim Kurulu 3 kişiyi seçiyor ve atanmak üzere cumhurbaşkanına sunuyor. Süresi sona eren rektörler aynı yöntemle yeniden atanabiliyor, ancak 2 dönemden fazla rektörlük yapılamıyor. Rektörün görevinden alınmasını düzenleyen bir hüküm yok.
Taslak: Üniversite öğretim üyeleri, 4 kişiyi aday olarak seçecek, YÖK 2'ye indirecek, cumhurbaşkanı 1'ni atayacak.
Üst üste iki dönem rektörlük yapılamayacak. Aynı kişi bir dönem fasıla verdikten sonra yeniden rektör seçilebilecek. Rektör, Yükseköğretim Kurulu'nun üye tam sayısının 3'te 2'sinin önerisi ve cumhurbaşkanının onayıyla görevden alınabilecek.
Taslak 2'deki düzeltme: Rektör, sadece bir defa, 5 yıl için seçilecek.
*Dekan:
Mevcut durum: Rektörün önerdiği üniversite içinden ve dışından 3 profesör arasından, YÖK tarafından 3 yıl süreyle seçiliyor. Süresi biten dekan yeniden atanabiliyor.
Taslak: Dekan adaylarını, fakülte kadrosunda çalışan öğretim üyeleri, seçimle belirleyecek. En çok oy alan 2 adaydan birini YÖK 4 yıl için dekan olarak atayacak. Bir öğretim üyesi, üst üste olmamak üzere, aynı fakültede 2 defa dekan seçilebilecek.
*Senato:
Mevcut durum: Rektörün başkanlığında, rektör yardımcıları, dekanlar ve her fakülteden Fakülte Kurullarınca 3 yıl için seçilecek birer öğretim üyesiyle, rektörlüğe bağlı Enstitü ve Yüksek Okul Müdürlerinden teşekkül ediyor.
Taslak: Rektörün başkanlığında, dekanlar, lisans üstü eğitim yapan Enstitü Müdürleri, Yüksek Okul Müdürleri, her fakülteden ilgili fakültenin kadrolu öğretim üyelerince seçilen 2'şer profesör ile, Meslek Yüksek Okul Müdürleri'nin aralarından seçecekleri 2 üyeden oluşacak.
*Yüksek Okul Müdürleri:
Mevcut durumda: Yüksek Okul Müdürü, üç yıl için ilgili fakülte dekanının önerisi üzerine rektör tarafından atanıyor.
Taslak: Yüksek okulun kadrosundaki öğretim üyeleri tarafından seçilecek.
Taslak 2'deki düzeltme: Bir değişiklik yapılarak, Fakülte Kurulu'nun tesbit ettiği iki aday arasından, rektörün, müdürü seçmesi esası benimsenebilir.
*Enstitü Müdürleri:
Mevcut durumda: 3 yıl için ilgili fakülte dekanının önerisi üzerine, rektör tarafından atanıyor.
Taslak: Enstitü'de programı bulunan ana bilim dalındaki üniversitenin öğretim üyeleri arasından, öğretim üyeleri tarafından seçilecek ve rektör tarafından atanacak.
Taslak 2'deki düzeltme: Bir değişiklik yapılarak, Enstitü Müdürleri'ni, Fakülte Kurulu'nun göstereceği 2 aday arasından, rektörün seçmesi yoluna gidilebilir.
*Üniversite Yönetim Kurulu:
Mevcut durum: Üniversite Yönetim Kurulu, rektörün başkanlığında, dekanlardan, üniversiteye bağlı değişik öğretim birim ve alanları temsil edecek şekilde Senatoca seçilen 3 profesörden oluşuyor.
Taslak: Üniversite Yönetim Kurulu, rektörün başkanlığında, dekanlar, lisans üstü eğitim yapan Enstitü Müdürleri'nin tamamı ile, Yüksek Okul ve Meslek Yüksek Okul Müdürleri'nin aralarından seçecekleri birer temsilciden oluşacak.
*Fakülte Kurulu:
Mevcut durum: Dekanın başkanlığında, fakülteye bağlı bölümlerin başkanlarıyla, varsa fakülteye bağlı Enstitü ve Yüksek Okul Müdürleri'nden ve 3 yıl için fakültedeki profesörlerin, doçentlerin ve yardımcı doçentlerin kendi aralarından seçecekleri 3 profesör, 2 doçent ve 1 yardımcı doçentten oluşuyor.
Taslak: Dekanın başkanlığında, fakülteye bağlı bölüm başkanları, ana bilim dalı başkanları ile, fakültenin kadrolu profesörlerinin, doçentlerinin ve yardımcı doçentlerinin, öğretim görevlilerinin ve araştırma görevlilerinin aralarından 4 yıl için seçecekleri 6 profesör, 4 doçent, 2 yardımcı doçent, 1 öğretim görevlisi ve 1 araştırma görevlisinden oluşacak.
*Fakülte Yönetim Kurulu:
Mevcut durum: Fakülte Yönetim Kurulu, dekanın başkanlığında, Fakülte Kurulu'nun 3 yıl için seçeceği 3 profesör, 2 doçent ve 1 yardımcı doçentten oluşuyor.
Taslak: Fakülte Yönetim Kurulu, dekanın başkanlığında, profesör, doçent ve yardımcı doçentlerin kendi aralarından 4 yıl için seçeceği 4 profesör, 3 doçent, 2 yardımcı doçent ile, fakülte uygulama ve araştırma hastanesi başhekiminden oluşur.
*Üniversitelerarası Kurul:
Mevcut durum: Üniversite rektörleri, Genelkurmay Başkanlığı'nın Silâhlı Kuvvetlerden 4 yıl için seçeceği bir profesör ile her üniversite Senatosu'nun o üniversiteden 4 yıl için seçeceği bir profesörden oluşuyor.
Taslak: Rektörler ile, üniversitelerin Fen, Sosyal ve Sağlık olmak üzere, 3 ayrı bilim alanından seçimle gelen birer profesör ünvanlı üyeden oluşacak.

Bilimsel özerklik sağlanıyor
YÖK taslağı bilimsel özgürlüğü de güvence altına alıyor. Taslağın 66'ncı maddesinin genel esasları düzenleyen (c) bendinde, bilimsel özgürlük tanımlanıyor: "Öğretim elemanları, etik ilkeler çerçevesinde, yapmış oldukları bilimsel çalışmalardan ve akademik nitelikteki yazılı-sözlü açıklamalardan dolayı disiplin soruşturmasına tâbi tutulamazlar"
Taslak, bazı ceza hükümlerini de kaldırıyor. "Yetkili bulunmadığı halde, üniversite organlarında yapılan konuşmaları, alınan kararları özel bir maksada dayalı olmaksızın, resmi merciler hariç, yaymak ve sızdırmak" kınama cezasına tâbi idi. Bu kaldırılıyor.
Bilimsel ihtisası ile ilgili olmayan, yasaklanmış her türlü yayını görev mahallinde bulunduranlar aylıktan kesme cezası alıyordu. Bu hüküm de iptâl ediliyor.
Ayrıca bilimsel özerkliği sağlamak üzere, Yargıtay, Sayıştay, Danıştay ve Genelkurmay'ın, YÖK adına üniversiteleri, öğretim elemanlarını ve bunların faaliyetlerini gözetmesi ve denetlemesi yetkisine son verildi. Bu amaçla, YÖK bünyesinde faaliyet gösteren Yüksek Denetleme Kurulu kaldırıldı. Üniversitelerden kendi öz değerlendirmelerini yapmaları ve uluslararası şirketlerden akreditasyon alarak, ilmi yeterliliklerini kanıtlamaları istendi.

D.B.Tercüman