2004 yılı programına göre, norm kadro çalışmaları sürdürülecek ve devlet personel rejimi reformu hazırlık çalışmaları tamamlanacaktır.

2004 yılı programına göre, norm kadro çalışmaları sürdürülecek ve devlet personel rejimi reformu hazırlık çalışmaları tamamlanacaktır.

Aşağıda yer alan açıklamalar 2004 Yılı Programından alınmıştır. Bu program 28.10.2003 tarihli mükerrer Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

3. ÇALIŞMA HAYATI

a) Mevcut Durum

Çalışma mevzuatının Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO) ve AB normlarına uyumunun sağlanması doğrultusunda önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Bu çerçevede, 4857 sayılı İş Kanunu, 10 Haziran 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 4857 sayılı Kanun; çalışma hayatını esnek bir yapıya kavuşturmayı amaçlayan düzenlemeleri içermekte olup, bu çerçevede; esnek çalışma biçimleri, çalışma sürelerinde esneklik, işverenin ödeme güçlüğüne düşmesi halinde işçilerin mağduriyetini giderici garanti fonunun kurulması, işyerinin devri, işçilerin işveren tarafından bilgilendirilmesi, Üçlü Danışma Kurulu kurulması, iş güvencesi, iş sağlığı ve güvenliğinin etkin uygulanması ve özel istihdam bürolarının kurulması gibi hükümleri içermektedir.

Ekonomik ve Sosyal Konseyin Nisan ayındaki toplantısının gündemini işsizlik ve istihdam konuları oluşturmuştur. Çalışma Hayatı Kurulu oluşturularak, ilgili kamu ve özel kesim temsilcilerinin katılımı ile işsizliğin azaltılması ve istihdamın artırılması konularında çalışmalar başlamıştır.

4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun 6 Mart 2003 tarih ve 25040 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Uygulama Yönetmeliği ise 29 Ağustos 2003 tarihinde yayımlanmış, Kanun ve yönetmelik 6 Eylül 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

4924 sayılı Eleman Temininde Güçlük Çekilen Yerlerde Sözleşmeli Sağlık Personeli Çalıştırılması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 24 Temmuz 2003 tarihi ve 25178 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

2003 yılında 53 sayılı Ticaret Gemilerinde Çalışan Kaptanlar ve Gemi Zabitlerinin Mesleki Yeterliliklerinin Asgari İcaplarına İlişkin, 73 Sayılı Gemiadamlarının Sağlık Muayenesine İlişkin, 92 sayılı Mürettebatın Gemide Barınmasına İlişkin, 108 sayılı Gemiadamlarının Ulusal Kimlik Kartlarına İlişkin, 134 sayılı İş Kazalarının Önlenmesine (Gemiadamları) ilişkin, 152 sayılı Liman İşlerinde Sağlık ve Güvenliğe İlişkin, 153 sayılı Karayolu Taşımacılığında Çalışma Saatleri ve Dinlenme Sürelerine İlişkin, 164 sayılı Gemiadamlarının Sağlığının Korunması ve Tıbbi Bakımına İlişkin ILO sözleşmeleri onaylanmıştır.

Hava taşıma işlerinde çalışanların çalışma şartlarını düzenleyen Hava İş Kanunu Tasarısı Taslağı Başbakanlığa sevkedilmiştir.

Acil Eylem Planı kapsamında öngörülen faaliyetlerden; kamu görevlilerinin işe alınmaları ve yükselmelerinde liyakatın esas alınması, esnek çalışma biçimlerini düzenleyen mevzuat değişikliğinin yapılması, kayıtdışı istihdam ve yabancı kaçak işçi çalıştırılmasının önlenmesi ve çocuk işçiliğinin önlenmesi konularındaki çalışmalar sürdürülmektedir. Bu faaliyetlerden esnek çalışma biçimleri, yeni İş Kanunu ile; yabancı kaçak işçi çalıştırılması ise, yabancıların çalışma izinlerini düzenleyen Kanun ile düzenlenmiştir.

Bireysel iş hukuku alanında meydana gelen olumlu gelişmeler yanında toplu iş hukuku alanında da ilgili mevzuatın yenilenme ihtiyacı bulunmaktadır. Bu kapsamda 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ve 2822 sayılı Toplu Sözleşme Grev ve Lokavt Kanunu ile ilgili değişiklik taslakları hazırlanmıştır.

2003 yılının Temmuz ayında 4.781.958 sigortalı işçinin 2.751.670'i sendika üyesidir. Buna göre Temmuz 2002'de yüzde 58,6 olan sendikalaşma oranı, Temmuz 2003'de yüzde 57,5 olmuştur.

31 Mayıs 2003 tarihi itibarıyla, sendika kapsamındaki kamu görevlisi sayısı 1.272.267, sendikalara üye sayısı 788.846 ve sendikalaşma oranı yüzde 62'dir. Üye sayıları itibariyla toplam 11 hizmet kolunun 8'inde Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu 3'ünde ise, Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu yetkili kılınmıştır.

4853 sayılı Çalışanların Tasarruflarını Teşvik Hesabının Tasfiyesi ve Bu Hesaptan Yapılacak Ödemelere Dair Kanun 29 Nisan 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kanuna göre ana para tutarları 2003 yılı Nisan ayında, nemalar ise, 2004, 2005 ve 2006 yıllarında üçer aylık taksitler halinde ödenecektir.

Endüstriyel ilişkiler tabanının genişletilmesi, kayıtdışı çalışmaların olumsuz etkilerinin azaltılması için mevcut iş mevzuatının kapsamı dışında kalan alanların düzenlenmesi ihtiyacı önemini korumaktadır.

2002 Mali Yılı Bütçe Kanunu ile İşsizlik sigortası prim oranları birer puan düşürülmüş ve bu uygulamaya 2003 yılında da devam edilmiştir.

Sosyal diyalog mekanizmalarının, ülkemiz ihtiyaçları göz önünde bulundurularak, Avrupa Birliği ölçütlerinde yapılandırılması ihtiyacı devam etmektedir.

İş gücü piyasası enformasyon sistemi ve veri tabanının güçlendirilmesi, kurumsallaşma eksiklerinin giderilmesi, ücretliler kesimi tüketici fiyat endekslerinin oluşturulması ihtiyacı devam etmektedir.

2003 yılının ilk altı ayı için memur maaşlarına yüzde 5, ikinci altı ayı için ise, seyyanen 66 milyon TL zam yapılmıştır. 2003 yılında ortalama net memur maaşının nominal olarak yüzde 24,2 artacağı reel olarak ise, yüzde 1,1 oranında gerileyeceği tahmin edilmektedir.

Memurların toplu görüşmelerinin ikincisi 15-30 Ağustos 2003 tarihleri arasında yapılmıştır. Görüşmelerde uzlaşma sağlanamamış ve konu Uzlaştırma Kuruluna intikal etmiştir. Uzlaştırma Kurulu konuya ilişkin bir rapor hazırlayarak Bakanlar Kuruluna sunmuştur. Bakanlar kurulu 2003 yılı için bir defaya mahsus olmak kaydıyla memurlara 160 milyon TL artış yapılmasını kararlaştırmıştır.

2003 yılı kamu toplu sözleşme görüşmeleri sonucunda; kapsamdaki 455.000 kamu işçisine, ilk altı ay için 55 milyon seyyanen, ikinci altı ay için yüzde 9, üçüncü ve dördüncü altı aylar için ise yüzde 5'er zam yapılması ve üçüncü ve dördüncü altı aylarda enflasyon yüzde 5'in üzerinde olursa farkın ayrıca ödenmesi kararlaştırılmıştır. 2003 yılında kamu işçisinin ortalama net ele geçen ücretinin nominal olarak yüzde 26,9, reel olarak ise yüzde 1,1 artacağı tahmin edilmektedir.

2003 yılı için asgari ücret 16 yaşından büyük işçiler için brüt 306 milyon TL; 16 yaşından küçük işçiler için ise 256,5 milyon TL olarak tespit edilmiştir. 2003 yılında, 16 yaş ve üstü sanayi ve hizmetler kesimi ortalama aylık net asgari ücret nominal olarak yüzde 30, reel olarak yüzde 3,5 oranında artacağı tahmin edilmektedir.

2003 yılı Temmuz ayı itibarıyla, özel sektörde gerçekleşen toplam 20 greve 28 işyerinde çalışan 1.521 işçi katılmış, kaybedilen işgünü sayısı 32.186 olmuştur. Kamu sektöründe ise, toplam 1 grev kararı alınmış, ancak kaybolan işgünü sayısı olmamıştır.

b) Amaçlar, İlkeler ve Politikalar

Çalışma hayatı mevzuatının, ülkemizin gelişen ve değişen şartları göz önünde bulundurularak, başta ILO ve AB olmak üzere uluslar arası norm ve standartlara uygunluğunun sağlanması esastır.

Çocuklar, kadınlar ve özürlüler başta olmak üzere, çalışma hayatında özel ilgiye muhtaç gruplara gerekli özen gösterilmeye devam edilecektir.

Katılımcı sosyal diyalog ve çoklu danışma mekanizmaları güçlendirilecektir.

İşletmeler üzerindeki istihdama dayalı mali yükler azaltılacak, esas ücret-yan ödeme paritesini esas ücret ağırlıklı kılma politikaları sürdürülecek ve verimliliğe dayalı ücret sistemlerine geçiş sağlanacaktır.

İş sağlığı ve güvenliği önlemleri geliştirilecektir.

İş gücü piyasası ve çalışma hayatı veri tabanı güçlendirilecek, ulusal veri tabanı ile ilişkili veri üreticisi kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarına destek verilecektir.

c) Hukuki ve Kurumsal Düzenlemeler

Tarım kesiminde ücretli çalışanları bir bütünlük içinde kapsayacak olan ayrı bir Tarım İş Kanununun hazırlık çalışmaları başlatılacaktır.

Asgari ücret tespit yöntemlerinin yeniden belirlenmesine yönelik mevzuat değişikliği çalışmaları tamamlanacaktır.

İş sağlığı ve güvenliği alanında teknolojik gelişmeleri izleyebilir mevzuat değişikliği çalışmaları bitirilecektir.

Norm kadro çalışmaları sürdürülecek, devlet personel rejimi reformu hazırlık çalışmaları tamamlanacaktır.