Yönetmelik Değişikliği İle Müfettiş Unvanı Almak Mümkün Müdür?

Yönetmelik Değişikliği İle Müfettiş Unvanı Almak Mümkün mü?

4.9.2003 tarihinde Orman Genel Müdürlüğünün Teftiş Kurulu Yönetmeliğinde değişiklik yapıldı. Yapılan değişiklik ile Orman Genel Müdürlüğünde bölge müdürlüğü, daire başkanlığı ve daha üst görevlerde bulunmuş olanların, Genel Müdürün teklifi üzerine Bakan Olur'u ile Müfettişliğe atanabilmesine imkan sağlanmıştır. Diğer taraftan 21.10.2003 tarihinde bu kez Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün Teftiş Kurulu Yönetmeliği değiştirildi. Bu değişiklikle Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünde yüksek mühendis veya mühendis olup, Genel Müdür Yardımcılığı, Bölge Müdürlüğü veya Daire Başkanlığı görevini yapanların Genel Müdürün teklifi üzerine Bakan Olur'u ile müfettiş veya başmüfettişliğe atanabilmelerine imkan sağlandı. Müfettişlik kariyerini alt üst eden bu uygulamanın mevzuatımızda yasal dayanağının bulunmadığını açıklamalarımızn hemen başında belirtmek istiyoruz. Zira uygulamaların dayanağı olan yönetmelik değişiklikleri Anayasa'nın 124'üncü maddesine aykırıdır. Anayasa'nın bu maddesinde yönetmeliklerin, Kanun ve Tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yayınlanabileceği belirtilmiş olmasına rağmen, bahse konu bu iki işlemde, Teşkilat Kanunlarında yer almayan bir yetki kullanılmış ve bu nedenle de yetkisiz bir işlem tesis edilmiştir. Hem Orman Genel Müdürlüğünün hem de Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün yetkisiz yapmış oldukları bu değişiklikleri bir an önce düzeltmeleri gerekmektedir.

3234 sayılı Orman Genel Müdürlüğü Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun'un 16'ncı maddesinde; "Teftiş Kurulu, Genel Müdürün emri veya onayı üzerine Genel Müdür adına aşağıdaki görevleri yapar.

Genel Müdürlük merkez ve taşra kuruluşlarının her türlü faaliyet ve işlemleri ile ilgili olarak;
a) Tetkik, teftiş ve soruşturma yapmak,
b) Kontrol ve denetleme işlerini yapmak,
c) Genel Müdürlüğün amaçlarını daha iyi gerçekleştirmek, mevzuata, plan ve programa uygun çalışmasını temin etmek amacıyla gerekli teklifleri hazırlamak ve Genel Müdüre sunmak."hükmüne, 29'uncu maddesinde ise; "Genel Müdürlük, Kanunla yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetleri tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge ve diğer emirlerle düzenlemekle görevli ve yetkilidir." hükmüne yer verilmiştir.

1982 Anayasasının 124'üncü maddesinde; "Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler.Hangi yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayımlanacağı kanunda belirtilir." hükmüne yer verilmiştir.

Ayrıca, 1982 Anayasasının 128'inci maddesinde; "Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür. Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. Üst kademe yöneticilerinin yetiştirilme usul ve esasları, kanunla özel olarak düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.

Bu hüküm çerçevesinde, Orman Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Yönetmeliğinin Dayanak başlıklı 2'nci maddesinde; "Bu Yönetmelik 3234 sayılı " Orman Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun"un 16 ve 29 uncu maddelerine istinaden düzenlenmiştir." hükmü, diğer maddelerinde ise, Müfettiş yardımcılığına girişten Müfettiş oluncaya kadar geçen bütün aşamalar ile Müfettiş yardımcılarının nasıl yetiştirilecekleri detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

Müfettiş yardımcılığı Giriş Sınavı Şartlarını düzenleyen 21'inci maddesinde ise; "Müfettiş Yardımcılığı sınavına katılabilmek için ;
a) Devlet memurları Kanununun 48 nci maddesinde yazılı niteliklere haiz olmak,
b) Sınavın açıldığı yılın Ocak ayı başında 30 yaşını doldurmamış bulunmak, ( Askerliğini yapmış olanlar için bu sınıra iki sene eklenir.)
c) Orman, Hukuk, Siyasal Bilgiler, İktisat, İşletme, İktisadi ve İdari Bilimler Fakülteleri ile en az dört yıl eğitim veren ve denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yerli ve yabancı Fakültelerden birini bitirmiş olmak,
d) Müfettişlik karakter ve vasıflara haiz bulunmak gerekir.
(d) Bendinde belirtilen husus, sadece yazılı sınavı kazanan adaylar yönünden söz konusu olup; sözlü sınavdan önce Genel Müdürlük Teftiş Kurulu Başkanlığınca yapılacak inceleme ile tespit edilir."hükmüne yer verilmiştir.

Yönetmeliğin geçici 3'üncü maddesinde "Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren 3 ay içinde; Orman Genel Müdürlüğünde bölge müdürlüğü, daire başkanlığı ve daha üst görevlerde bulunmuş ve en az dört yıllık lisans eğitimi veren orman fakültelerini bitirmiş olanlar, genel müdürün teklifi üzerine Bakan Olur'u ile müfettişliğe ve başmüfettişliğe atanabilirler." hükmüne yer verilmiştir.

Bu hükümler birlikte değerlendirildiği takdirde, Anayasa hükmü gereğince yönetmelikler kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla çıkarılabileceğinden kanunda olmayan veya kanunun yetki vermediği bir konuda yönetmelikle bir düzenleme yapılması mümkün değildir. Bütün bunların yanında, memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenmesi gereği karşısında, yönetmelikle bazı memurlara statü kazandırılması mümkün değildir.

En önemlisi de bu düzenlemeler itiyat haline gelmiş ve DSİ Genel Müdürlüğün'de Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Yönetmeliğinde değişiklik yapmış ve bu değişiklikle Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünde mühendis veya mühendis olup, Genel Müdür Yardımcılığı, Bölge Müdürlüğü veya Daire Başkanlığı görevlerinde en az 1 yıl çalışmış ve son yılı olumlu olmak kaydıyla son üç yıllık sicil notu ortalaması en az iyi derecede olanlar ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125 inci maddesinin (C) ve (D) bentlerine göre ceza almamış olanların Teftiş Kurulu Başkanının yazılı görüşü ve Genel Müdürün teklifi üzerine Bakan Olur'u ile müfettiş veya başmüfettişliğe atanabilmelerine imkan sağlanmıştır. Bu uygulamayı başka hangi kurumların sürdüreceğini kestirmek zordur. Ama şunu söylemek gerekir ki bu durum itiyat haline gelmiştir.

Bize göre böyle bir işlemin kanuni dayanağı yoktur. Örneğin Orman Genel Müdürlüğünün böyle bir uygulama yapabilmesi için ancak, 3234 sayılı Orman Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanuna geçici bir madde ilave edilmesi gerekirdi. Kanunda bir düzenleme yapılmadan sadece yönetmeliklerde yapılan değişikliklerle bazı memurlara unvan verilmesi Anayasa gereği mümkün değildir.