Sosyal güvenlikle ilgili 10 maddelik kanun tasarısı Meclis'te

T.C. BAŞBAKANLIK

Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü

Sayı : B.02.0.KKG.0.10/101-684 felftS 3 //2/20I2

Recep Tayyip ERDOĞAN Başbakan

Konu : Kanun Tasarısı

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca hazırlanan ve Başkanlığınıza arzı Bakanlar Kurulanca 30/11/2012 tarihinde kararlaştırılan "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı" ile gerekçesi ilişikte gönderilmiştir.

Gereğini arz ederim.

Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan

EKİ :

1- Kanun Tasarısı

2- Gerekçe (Genel-Madde)

GENEL GEREKÇE

Sosyal güvenlik uygulamalarında süreç içerisinde ortaya çıkan ihtiyaçlara cevap vermek amacıyla sigortalı lehine bazı düzenlemeler yapılmaktadır. Bu kapsamda;

- Genel sağlık sigortası uygulanması ile sağlık yardımı alması gereken vatandaşlarımızın, bakmakla yükümlü statüsünde sağlık yardımı almalarından dolayı ortaya çıkan sağlık giderlerinin kişilerden tahsil edilmemesi,

- 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi statüsündeki sigortalıların geçmişe dönük sosyal güvenlik destek prim borçlarının yeniden yapılandırılması,

- Emekli ve yaşlılık aylığı alanların kamuya ait işyerlerinde çalışmaya başlamalarından dolayı kesilmesi gereken aylıkların yapılandırılması ve yazılı talep şartı kaldırılarak fiili çalışma süresine göre kesinti yapılması,

yönünde düzenlemeler yapılmaktadır.

Bunun yanında; Türkiye'nin en önemli sorunlarından biri olan işsizlikle mücadelede İş ve Meslek Danışmanlarının görev alacağı yeni bir süreç başlatılmıştır. Türkiye İş Kurumuna (İŞKUR) kayıtlı işsizlere birebir hizmet verecek danışmanların; kişilerin mesleki ve kişisel özelliklerini dikkate alarak, iş ortamına daha iyi uyum sağlamalarına yardımcı olmaları, "doğru işsizin doğru işe ve doğru kursiyerin doğru kursa" yönlendirilmesinden sorumlu olması ve böylece meslek edinme, iş arama, iş bulma ve işte kalma konusunda birebir, kişiye özgü, çağdaş danışmanlık hizmetlerinin hayata geçirilmesi öngörülmüştür. İş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması sürecinde Aralık 2010'da Meslek Analiz Çalıştayı düzenlenmiştir. Çalıştayda İş ve Meslek Danışmanları için görevler, bağlı işlemler, başarı ölçütleri ve benzeri konularda tanımlamalar yapılmıştır. 61. Hükümet Programında İŞKUR'a kayıtlı her işsizin bir "iş ve meslek danışmanı" olacağı ve işsizlerimize birebir hizmet verileceği belirtilmiş ve bu amaçla İŞKUR'un toplam 4.000 sözleşmeli İş ve Meslek Danışmanı istihdam edeceği öngörülmüştür. İş ve Meslek Danışmanlığı alım sürecinde idari yargıda açılan davalar neticesinde ortaya çıkan bir kısım hukuki sorunların giderilmesi amacıyla düzenleme yapma gereği hasıl olmuştur.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- Madde ile; lise ve dengi öğrenimini tamamlayanlardan aynı yıl içerisinde yükseköğrenime başlayanların bakmakla yükümlü olunan kapsamında değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

MADDE 2- Madde ile; terörle mücadele veya emniyet ve asayişin sağlanmasına ilişkin görevleri sebebiyle malul kalanlar ya da Kore, Kıbrıs ve İstiklal Savaşı gazisi olarak şeref aylığı bağlanmış olanlar ya da bunların eşlerinden, özel hastaneye müracaatlarında ayrıca bir sevk usulü şartı aranmaksızın ilave ücret alınmaması amaçlanmıştır.

MADDE 3- Madde ile; 5510 sayılı Kanuna iki ek madde eklenmiştir.

1479 ve mülga 2926 sayılı kanunlar kapsamında 1/10/2008 tarihinden önce Kuruma kayıt ve tescili yapılan ve prim borcu bulunması nedeniyle af, tecil, taksitlendirme ve yapılandırma talebinde bulunarak bu haklardan usulüne uygun olarak yararlanan sigortalılardan, tescil tarihlerinde mevzuata uygun olarak yapılan değişiklikler veya diğer sosyal güvenlik kanunları kapsamında geçen hizmet sürelerinin intibak ettirilmesi nedeniyle gelir basamakları değişmekte ve neticesinde de prim borcu oluşmaktadır. Sigortalılar, bu prim borcu nedeniyle de daha önceden usulüne uygun olarak yararlandığı af, tecil, taksitlendirme ve yapılandırma uygulamalarından faydalanamaz hale gelerek mağdur duruma düşmektedirler. Ek 8 inci madde ile 1/10/2008 tarihinden önceki sigortalılık süresine ait değişiklikten dolayı tahakkuk eden prim borcunun, usulüne uygun olarak ödenen af, tecil, taksitlendirme ve yapılandırma uygulamalarını etkilemeyecek hale getirilmesi amaçlanmıştır.

Ek 9 uncu madde ile Sosyal Güvenlik Kurumunun ihtiyaç duyduğu kadrolar ihdas edilmektedir.

MADDE 4- Madde ile; 5510 sayılı Kanuna üç geçici madde eklenmiştir.

Geçici 45 inci madde ile; 5510 sayılı Kanuna göre ülkemizde yaşayan vatandaşların tamamının genel sağlık sigortası kapsamına alınmasına ilişkin işlemler 2012 yılı Ocak ayı itibarıyla tamamlandığından, bu tarihe kadar yaşanan geçiş sürecinde, tabi olduğu genel sağlık sigortası statüsünün aradığı şartlarla sağlık yardımı alması gerekirken, Kanunun diğer statülerine göre ya da bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünde hak etmediği halde sağlık yardımı yapılanlara ilişkin sağlık giderlerinin ilgililerden tahsil edilmemesi ve bu suretle oluşacak mağduriyetlerin önlenmesi amaçlanmıştır.

Geçici 46 ncı madde ile; 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki çalışmalarından dolayı sosyal güvenlik destek primi ödeme yükümlüsü olanların birikmiş sosyal güvenlik destek primi borçlarının 6111 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre yapılandırılması amaçlanmıştır.

Geçici 47 nci madde ile; 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinde aylığın tekrar başlatılması ile ilgili yapılan değişikliğin maddenin yürürlüğe girdiği tarihten öncesine de uygulanması sağlanmıştır.

Emekli veya yaşlılık aylığı alanların kamuya ait işyerlerinde çalışmaya başlamaları durumunda ödenmekte olan aylıkları 5335 sayılı Kanuna göre kesilmektedir. Bu kapsamda çalıştıranların aylıklarının kesilmesine ilişkin bildirim yükümlülüğü kamu kurum ve kuruluşlarına aittir. Ancak bildirimlerin zamanında yapılmaması ve çalışılan kurumun anılan Kanun kapsamına girip girmediği konusundaki tereddütler nedeniyle emekliler açısından mağduriyetler yaşanmaktadır. Bu kapsamda ödenmiş olan yersiz aylıkların 6111 sayılı Kanuna göre yapılandırılması amaçlanmıştır.

MADDE 5- 5335 sayılı Kanun kapsamında çalışmaları nedeniyle aylıkları kesilmesi gerekenlere ilişkin tespitler, genellikle ilgililerin bu işyerlerinden ayrıldıkları tarihten sonra yapılmakta ve aylıklar geçmişe dönük olarak kesilmektedir. Aylığın yeniden başlaması talep şartına bağlı olduğundan geçmişte kısa süreli çalışması olduğu halde bu çalışması uzun süre sonra tespit edilenler yönünden büyük mağduriyetler yaşanmaktadır. Madde ile; bu mağduriyetlerin giderilmesi için aylık başlangıcı için yazılı talep şartı kaldırılmıştır.

MADDE 6- 4904 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri vermek veya verdirmek Türkiye tş Kurumu (İŞKUR)'nun görevleri arasında sayılmış olup, bu görevin yerine getirilmesini teminen; iş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması sürecinde öncelikle bir çalıştay düzenlenmiş, bilahare 26/4/2011 tarihli ve 2011/1762 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla 6/6/1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslara îş ve Meslek Danışmanı ibaresi eklenmiş, daha sonra İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Meslek Standardı yayımlanmış ve takiben de İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Yeterliliği kabul edilmiştir.

Hükümet Programı ve İŞKUR'un planlamaları doğrultusunda 2.000 kadro vize edilmiş ve İş ve Meslek Danışmanlığı için İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Meslek Standardı ve İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Yeterliliğinde yer alan bilgi, beceri ve yetkinlikler dikkate alınarak 360 saatlik eğitim programı hazırlanmış ve İŞKUR tarafından hizmet satın alma yolu ile düzenlenen İşgücü Yetiştirme Kurs Programları çerçevesinde 16 il ve 17 üniversitede, yaklaşık 18.500 kişi arasından 10/7/2010 ve 11/7/2010 tarihli KPSS (B) grubu KPSSP3 puanına göre ilk 3.500 kişinin eğitime katılması sağlanmış, sınava giren 3.247 İŞKUR kursiyerinden 2.869'u belge almaya hak kazanmış, koşulları taşıyan 2.817 kişi atanmak için başvuruda bulunmuş ve KPSSP3 puanı ve tercihleri esas alınarak 2.000 kişinin ataması yapılmıştır.

İŞKUR'un planlamaları doğrultusunda talep üzerine vize edilen 817 kadro için de 11/6/2012 tarihinde duyuruya çıkılmış, koşulları taşıyanlardan 813 kişi KPSSP3 puanı ve tercihleri esas alınarak atanmıştır.

İş Meslek Danışmanı Yeterlilik Belgesine sahip olduğu halde 817 kişilik İş ve Meslek Danışmanı alımı ilanına başvuramayanlar tarafından idari yargıda davalar açılmış ve Danıştay tarafından yürütmeyi durdurma kararları verilmiştir.

Madde ile; mahkeme kararları sonucu tespit edilen hukuki sorunların giderilmesi ve ortaya çıkabilecek muhtemel hak kayıplarının önlenmesi amaçlanmıştır.

MADDE 7- Madde ile; Temmuz 2009 istatistiklerinde toplu iş sözleşmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapılan yetki tespit başvurularında aranan yüzde on işkolu barajını aşan işçi sendikalarının 6356 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 7/11/2012 tarihinden sonraki başvurularının, anılan Kanunun 41 inci maddesinde yer alan işyeri ve işletme çoğunluğu şartlarına göre sonuçlandırılması amaçlanmıştır.

MADDE 8- Yürürlük maddesidir.

MADDE 9- Yürütme maddesidir.

SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 67 nci maddesinin dördüncü fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

"Ayrıca, lise ve dengi öğrenim görülmesi sebebiyle bakmakla yükümlü olunan kişi sıfatıyla sağlık hizmetinden yararlandırılan çocuklar, 20 yaşını dolduracakları tarihi aşmamak kaydıyla bu öğrenimlerini bitirmelerini izleyen tarihten itibaren 120 gün süreyle aynı kapsamda sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam ederler."

MADDE 2- 5510 sayılı Kanunun 73 üncü maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü cümlesinde yer alan "kamu idaresi sağlık hizmeti sunucuları tarafından sevk edilmesi halinde" ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 3-5510 sayılı Kanuna aşağıdaki ek maddeler eklenmiştir.

"1479 ve mülga 2926 sayılı Kanun kapsamındaki sigortalıların basamak tespiti

EK MADDE 8- 1479 ve mülga 2926 sayılı kanunlar kapsamında 1/10/2008 tarihinden önce Kuruma kayıt ve tescili yapılan sigortalılardan, sigortalılık başlangıç veya bitiş tarihi değişenlerin daha önceden tespit edilmiş gelir basamakları ve bu basamakların yükselme tarihleri değiştirilmez. Bu sigortalılardan, tescil tarihi daha eski bir tarihe alınanların eski tescil tarihi ile yeni tescil tarihi arasındaki sigortalılık sürelerine ilişkin gelir basamağı, ilk defa tescil edildiği tarih itibarıyla seçtiği veya intibak ettirildiği basamak olarak kabul edilir.

Bu sigortalıların diğer sosyal güvenlik kanunları kapsamında geçen hizmet süreleri basamak tespitinde dikkate alınmaz.

Kadrolar

EK MADDE 9- Ekli listede yer alan kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayılı cetvelin Sosyal Güvenlik Kurumuna ilişkin bölümüne eklenmiştir."

MADDE 4-5510 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.

"Yersiz yapılan sağlık giderlerinin terkini

GEÇİCİ MADDE 45- Bu Kanuna göre genel sağlık sigortalısı ya da bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamına girmekle birlikte, asli olarak hak etmediği bir kapsamda sağlık hizmeti alanlara 31/1/2012 tarihine kadar verilen sağlık hizmetlerine ilişkin Kurumca tahakkuk ettirilmiş veya ettirilecek borçlar, varsa ilgililerin bu nedenle açtıkları davadan vazgeçmeleri halinde tahsil edilmez. Bu borçlara ilişkin açılmış olan dava ve icra takiplerinden Kurumca vazgeçilir.

Sosyal güvenlik destek prim borçlarının yapılandırılması

GEÇİCİ MADDE 46- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi veya sigortalı olup, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılmasını gerektirir nitelikte çalışması nedeniyle ilgili mevzuatına göre sosyal güvenlik destek primi ödemesi gerekenlerin, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden ayın sonu itibarıyla tahakkuk ettiği halde ödenmemiş olan sosyal güvenlik destek primi

borçları ve fer'ileri, ilgililerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içerisinde başvuruda bulunmaları halinde 6111 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre yapılandırılır.

5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi kapsamında çalışmaya başlayanlara yapılan yersiz ödemelerin yapılandırılması

GEÇİCİ MADDE 47- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları uyarınca emeklilik veya yaşlılık aylıklarının kesilmesini gerektiren bir işte çalışmış olanların, bu aylıklarının hangi tarihte tekrar bağlanacağının tespitinde bu Kanunla 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine eklenen fıkra dikkate alınır.

Sosyal güvenlik kanunlarına göre emeklilik veya yaşlılık aylığı almakta iken 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerlerinde çalışmaları nedeniyle aylıkları kesilmesi gerekenlere, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden ödeme dönemine kadar yersiz olarak ödendiği tespit edilen aylıklara ilişkin asli ve fer'i borçlar, ilgililerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içerisinde başvuruda bulunmaları halinde 6111 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre yapılandırılır."

MADDE 5- 21/4/2005 tarihli ve 5335 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 30 uncu maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

"İkinci fıkraya göre emeklilik veya yaşlılık aylığı kesilenlerin sigortalılıklarının sona erdiği tarih yazılı istek tarihi kabul edilerek ilgili sosyal güvenlik kanunlarına göre aylıkları yeniden bağlanır. Ayrıca bunlardan yazılı istek şartı aranmaz."

MADDE 6- 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

"İş ve meslek danışmanları

GEÇİCİ MADDE 3- 27/6/2012 tarihi itibarıyla İş ve Meslek Danışmanı Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip olanlardan İş ve Meslek Danışmanı pozisyonunda istihdam edilebilmek için ilgili mevzuatında öngörülen koşullar ile Kamu Personeli Seçme Sınavı KPSS (B) grubu KPSSP3 puan türünde 10/7/2010 ve 11/7/2010 tarihlerinde yapılan sınavlara girmiş ve bu sınavlardan en az 70 puan almış olma koşulunu taşıyanlardan bu maddenin yayımı tarihinden itibaren yirmi gün içinde yazılı olarak müracaat edenler, Kurum tarafından belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde boş bulunan İş ve Meslek Danışmanı pozisyonlarına atanır.

11/6/2012 tarihli İş ve Meslek Danışmanı alım ilanına istinaden yapılan yerleştirme sonucuna göre istihdam edilen İş ve Meslek Danışmanlarından bu pozisyonlarda 1/11/2012 tarihi itibarıyla çalışmakta olanların söz konusu yerleştirme işlemleri ve atanmalarına ilişkin hakları saklıdır. İlgili mevzuat ve sözleşmelerinde yer alan hükümler çerçevesinde bunların istihdamına devam olunur."

MADDE 7- 18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun geçici 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.

"Ancak, en son yayımlanan 2009 istatistiğinde toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi için başvuru hakkına sahip işçi sendikalarının 7/11/2012 tarihinden sonraki yetki tespit talepleri, 41 inci maddede yer alan işyeri veya işletme çoğunluğu şartlarına göre sonuçlandırılır."

MADDE 8- Bu Kanunun 1 inci maddesi 1/6/2012 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde, diğer maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.