Aile yardımı ödeneği dosyası (1)

Uygulamada yaşanan tereddütlere ışık tutabilmek amacıyla bu çalışmada, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “SOSYAL HAKLAR VE YARDIMLAR” kısmında hüküm altına alınan aile yardımı ödeneği hususu tartışılacaktır. Bu tartışmada önce kanuni dayanaklar dahil genel bilgiler verildikten sonra ise özel durumlar hakkında bilgiler verilecektir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Aile Yardımı Ödeneği İle İlgili Maddeleri:

Aile yardımı ödeneği:

Madde 202 – Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir.

(Değişik: 27/6/1989 - KHK - 375/10 md.) Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından herbiri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir. (Mülga ikinci cümle: 13/2/2011-6111/117 md.) Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız aradaki fark ödenir. (Ek: 9/4/1990 - KHK - 418/7 md.; iptal: Ana. Mah'nin 5/2/1992 tarih ve E. 1990/22, K. 1992/6 sayılı Kararı ile, Yeniden düzenleme:18/5/1994 - KHK - 527/9 md.) Bu fıkrada yer alan gösterge rakamlarını 3 katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.

Dul memurların çocukları için yukarıki fıkralar hükmü uygulanır.

Boşanma veya ayrılık vukuunda mahkeme bu yardımın hangi tarafa ve ne oranda verileceğini de kararında belirtir.

Devlet memurunun, geçimini sağladığı üvey çocukları için de bu ödenek verilir.

Aile yardımı ödeneğinin ödeme usulü:

Madde 203 – Aile yardımı ödeneği Devlet memurlarına her ay aylıklariyle birlikte ödenir.

Karı ve kocanın her ikisi de memur iseler bu ödenek yalnız kocaya verilir.

Aile yardımı ödenekleri hiç bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve borç için haczedilemez.

Aile yardımı ödeneğine hak kazanma:

Madde 204 – Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneğine evlendiği; çocuk için ödenen yardıma da çocuğunun doğduğu tarihi takip eden ay başından itibaren hak kazanır.

Aile yardımı ödeneği hakkını kaybetme:

Madde 205 – Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkını eşinden boşanma veya eşinin ölümü, çocuk için ödenen yardım ödeneği hakkını da çocuğun ölümü veya 206 ncı maddedeki hallerin vukuunu takip eden ay başından itibaren kaybeder.

Çocuk için aile yardımı ödeneği verilmiyecek haller:

Madde 206 – Aşağıdaki hallerde çocuklar için aile yardımı ödeneği verilmez:

1. Evlenen çocuklar,

2. (Değişik: 21/4/2005-5335/28 md.) 25 yaşını dolduran çocuklar (25 yaşını bitirdiği halde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak derecede malûllükleri resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilenler için süresiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur.),

3. Kendileri hesabına ticaret yapan veya gerçek veya tüzel kişiler yanında her ne şekilde olursa olsun menfeat karşılığı çalışan çocuklar (Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç),

4. Burs alan veya Devletçe okutulan çocuklar.

Aile Yardımı Ödeneğinin Unsurları Nelerdir?

Aile yardımı ödeneği eş ve çocuk için verilen olmak üzere iki unsurdan meydana gelir:

1- Eş İçin Verilen Aile Yardımı: Genel olarak memur olan kişiye eş için aile yardımının ödenebilmesi için memurun evli olması (Evliliğin, Türk Medeni Kanununa göre yapılmış olması gerekir.) ve eşinin her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmaması veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almaması gerekir. Bu iki şartın bir arada olmaması durumunda eş için verilen aile yardımı ödenemez.

Eş için ödenecek aile yardımı, 2.134 gösterge rakamının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir.

2- Çocuk İçin Verilen Aile Yardımı: Genel olarak memur olan kişiye çocuk için verilen aile yardımının ödenebilmesi için memurun evliliği neticesinde çocuğunun olması ve/veya geçimini sağladığı üvey çocuğunun bulunması gerekir. Bu iki şarttan herhangi birinin olmaması durumunda anılan yardım ödenemez.

Çocuk için ödenecek aile yardımı, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir.

2013 Yılında Ödenecek Aile Yardımı Ödeneğinin Hesaplanması

Evli ve çocuğu olan memura, 2013 yılının ilk altı ayında ödenecek aile yardımı ödeneği aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:

Ödenecek Aile Yardımı Ödeneği:[Eş İçin Ödenecek Aile Yardımı (2.134) + Her bir Çocuk İçin Ödenecek Aile Yardımı (250 veya 72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için 500)] * Aylık Katsayısı (0,073837)

Örnek: Evli ve 5 yaşında bir çocuğu olan memura 2013 yılının ilk altı ayında ödenecek aile yardımı ödeneği: (2.134+500) * 0,073837: 194,49 Liradır.

Eş İçin Verilen Aile Yardımı Ödeneğine Ne Zaman Hak Kazanılır?

Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneğine evlendiği tarihi takip eden aybaşından itibaren hak kazanır. Evlenme, Türk Medeni Kanununa göre yapılmış olmalıdır. Resmi nikah ile düğün merasimin farklı tarihlerde yapılması durumunda hak kazanma tarihi açısından, resmi nikahın kıyıldığı tarihin esas alınması gerekir.

Çocuk İçin Verilen Aile Yardımı Ödeneğine Ne Zaman Hak Kazanılır?

Memur, çocuk için ödenen yardıma da çocuğunun doğduğu tarihi takip eden aybaşından itibaren hak kazanır.

Aile Yardımı Ödeneğinin Ödenme Usulü Nedir?

Aile yardımı ödeneği memurlarına her ay aylıklarıyla birlikte ödenir. Karı ve kocanın her ikisi de memur iseler bu ödenek yalnız kocaya verilir. Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız aradaki fark ödenir. Aile yardımı ödenekleri hiç bir vergi (Örnek: Damga Vergisi) ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve borç için haczedilemez.

Aylıklarla birlikte ödenen bu yardım, memurun ilk işe girişinde alınacak ve ilgili (Merkezi Yönetim, Sosyal Güvenlik Kurumları, Mahalli İdareler) Harcama Belgeleri Yönetmeliği ekinde yer alan Aile Yardımı Bildirimine dayanılarak ödenir.