Ombudsmanlık tasarısı Meclis'e sunuldu
12 Mart döneminden sonra tartışılmaya başlanan, konuşmaya başlandıktan 35 yıl sonra somutlaştırılan ombudsmanlık kurumu ile ilgili yasa tasarısı TBMM'ye sunuldu.
Türkiye'nin uygulanmasını 12 Mart döneminden beri tartıştığı ve ancak 35 yılda somutlaştırabildiği ombudsmanlık kurumuyla ilgili yasa tasarısı TBMM'ye sunuldu. Kamu Denetçiliği Kurumu oluşturulmasını öngören tasarıda ele alınan ombudsmanlık halen aralarında İsveç, Fransa, İngiltere, İtalya, İspanya ve Hindistan'ın da bulunduğu yüzü aşkın devlette ülke, bölge, kent veya sektör itibarıyla hizmet veriyor.
TASARIYA GÖRE OSMANLIDA OMBUDSMAN KADIYMIŞ
Kamu hizmetleriyle ilgili Devlet görevlerinin yeniden değerlendirilmesi ve halkın idareden kaynaklanan şikayetlerini en aza indirecek bir yönetim anlayışının yerleştirilmesinin zorunlu olduğu belirtilen tasarıda, "Osmanlı Devletinde idari yargı sisteminin olmaması nedeniyle halkın idareye yönelik şikayetlerini incelemek üzere, 'Kadıul-Kudat' adıyla özel görevli kadı (hakim) tayin edilmişti. Bu kişiler, padişah da dahil, idarenin işlem, eylem, tutum ve davranışlarına karşı halkın yaptığı başvuruları değerlendirerek etkin bir denetim sağlamıştır" denildi.
Ombudsmanlık kurumunun aralarında İsveç, Fransa, İngiltere, İtalya, İspanya
ve Hindistan'ın da bulunduğu yüzü aşkın devlette ülke, bölge, kent veya sektör
itibarıyla hizmet verdiği belirtilen tasarıda, İsveç dilinde "ombudsman"
sözcüğünün vekil, delege, avukat veya başkaları adına hareket etmeye ve onların
haklarını korumaya yetkili kılınmış kimse anlamında kullanıldığı kaydedildi.
Kurum olarak "ombudsman"ın, bugün parlamento tarafından, parlamento
adına idareyi denetlemek için seçilmiş kimse veya kimseleri ifade ettiği, Türkçe
karşılığı olarak da "halk denetçisi", "kamu denetçisi",
"kamu hakemi", "arabulucu", "halk avukatı", "yurttaş
sözcüsü" gibi ifadeler kullanıldığı ifade edildi.
Kapsamı giderek genişleyen idare-birey (vatandaş) ilişkilerinden kaynaklanan
şikayetlere etkin ve hızlı çözümler getiren, idarenin işleyişi ile ilgili şikayetleri
inceleyen ve önerilerde bulunan bir kuruma Türkiye'de de ihtiyaç duyulduğu belirtilen
tasarıyla, Başdenetçilik ve Genel Sekreterlikten oluşan Kamu Denetçiliği Kurumu
kurulması öngörülüyor. Kurumda ayrıca, denetçiler, uzmanlar, uzman yardımcıları
ve diğer personel de bulunacak. Bu çerçeve içinde Başdenetçi ile denetçilerin
görevlerini gerektiği gibi yerine getirebilmeleri ve yetkilerini kullanabilmeleri
için Anayasanın yargı bağımsızlığına ve idari eylem ve işlemlerin yargısal denetimine
ilişkin hükümlerine uygun düzenlemeler de getiriliyor. Ayrıca, sadece önerilerde
bulunacak olan Kurumun saygın bir şekilde kurulması ve dolayısıyla idarenin
mümkün olduğu kadar Kurumun önerilerini değerlendirmeye alarak uyması, böylece
idari yargının yükünün de azaltılması sağlanmak istendi.
TASARI NE GETİRİYOR?
İdarenin işleyişi ile ilgili şikayetleri incelemek ve önerilerde bulunmak üzere Kamu Denetçiliği Kurumu oluşturulacak. Kamu denetçiliği, "genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerini, özel bütçe kapsamındaki kamu idarelerini, düzenleyici ve denetleyici kurumları, sosyal güvenlik kurumlarını, mahalli idareleri, mahalli idarelerin bağlı idarelerini, mahalli idare birliklerini, döner sermayeli kuruluşları, kanunlarla kurulan fonları, kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşları, sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait kuruluşlar ile bunlara bağlı ortaklıklar ve müesseseleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını, idare adına hareket ederek kamu hizmeti yürüten özel hukuk tüzel kişileri" için geçerli olacak.
YASAMA, YARGI VE TSK HARİÇ
Oluşturulacak Kamu Denetçiliği Kurumu için 100 kişilik kadro ihdas edilecek. Başdenetçilik ve Genel Sekreterlikten oluşacak Kurum'da, bir Başdenetçi ve en fazla on denetçi ile Genel Sekreter, uzman, uzman yardımcıları ve diğer personel görev yapacak. Ayrıca Kurum, gerekli gördüğü yerlerde büro açabilecek. Kurum başdenetçi tarafından yönetilecek. Başdenetçi tarafından yönetilip, temsil edilecek Kurum'da, başdenetçinin denetçiler arasından seçeceği bir Başdenetçivekili de görev yapacak. Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikayetleri incelemek ve önerilerde bulunmakla görevli olacak, ancak "Yasama yetkisinin kullanılmasına, yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler ile Türk Silahlı Kuvvetleri'nin sadece askeri nitelikteki faaliyetleri Kurumun görev alanı dışında" olacak.
BAŞDENETÇİ OLMA KOŞULLARI
Başdenetçi veya denetçi seçilebilmek için; "Türk vatandaşı olmak, Seçimin yapıldığı tarihte 35 yaşını doldurmuş olmak, hukuk veya hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilimler, idari bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az dört yıllık yükseköğrenim yapmış veya bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı öğretim kurumlarından mezun olmak, Mesleği ile ilgili olarak kamu kurum veya kuruluşlarında ya da özel sektörde en az on yıl çalışmış olmak, kamu haklarından yasaklı olmamak, Görevini devamlı yapmasına engel olabilecek vücut veya akıl hastalığı veya vücut sakatlığı ile özürlü bulunmamak, Başvuru sırasında herhangi bir siyasi partiye üye olmamak" gibi koşulları taşımaları gerekecek. Ayrıca taksirlik suçlar hariç olmak üzere üç aydan fazla hapis veya bazı suçlardan hüküm giymemiş olması gerekecek.
hürriyet