Sır dolu 45 sur kapısı aralandı
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür AŞ'nin hazırladığı kitap, İstanbul'u çevreleyen surlarda kimisi bugün kaybolan kapıların hikayelerini ve tarihlerini anlatıyor
MERT İNAN İstanbul
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş, 1960'lı yıllar ve günümüze ait fotoğraflarla İstanbul'un sırlarla dolu sur kapılarının dününü ve bugününü gözler önüne seren bir çalışmaya imza attı.
"İstanbul'un Sur Kapıları" başlığını taşıyan çalışma, kentteki tarihi sur kapıları hakkında yapılmış tek kapsamlı çalışma olma özelliğini taşıyor. Prof. Dr. Semavi Eyice'nin danışmanlığında sanat tarihçisi İnci Tunay tarafından hazırlanan eser, İstanbul'un tarihini 8500 yıl öncesine götüren arkeolojik kazılar ışığında hayata geçirildi. İstanbul'u çevreleyen tarihi 45 sur kapısının anlatıldığı çalışmada tarihin tozlu sayfalarına gömülen ve adı hiç duyulmayan eserlere de yer veriliyor.
İstanbul'un simge kapıları sayılan Altın Kapı, Çatladı Kapı, Belgrad Kapı, Silivri Kapı, Mevlana Kapı ve Topkapı gibi mekanlara geniş yer verilerek, ilginç hikayelerine de değiniliyor. İlk olma özelliğini taşıyan Kitapta en dikkat çeken bölümlerden birini ise Bizans döneminden bugüne kadar orjinalliği bozulmayan Yaldızlı Kapı, Mevlevihane Kapısı, ve Silivri Kapı'nın hikayeleri oluşturuyor. Sanat tarihçisi İnci Tunay, "Kapılardan üçünü tam ve şüphesiz olarak üzerlerindeki kitabelerden teşhis ettik. Bunlar; 'Yaldızlı Kapı', 'Rhegium Kapısı' (Mevlevihane kapısı) ve 'Pege' kapısı ki, buraya Fetih'ten sonra Silivri Kapısı denildi.
Önemli kapılardan Edirnekapı ve Topkapı'nın üzerinde oturduğu iki tepe arasından o dönemde bir dere akıyordu. Bizans devrinde bu derenin adı 'Lykos'tu. Sonraları Bayrampaşa adını alan bu derenin yatağından günümüzde Vatan Caddesi geçiyor" diyor.
NEDEN ÇATLADI KAPI?
"Çatladı Kapı'nın yanındaki burç 1532 yılı zelzelesinde çatladığından kapı bu ismi aldı. Çatladı Kapı'nın mevkii hakkında sanat tarihçileri aynı fikirde değillerdi. Mordtman, Demir Kapı ile Çatladı Kapı'yı karıştırmaktaydı. Kapının tam yerini Milingen tespit etti. Çatladı Kapı Bizans devrindeki adını muhafaza etmedi. Peter Gylius zamanında kapı, girişinin mermer aslan heykellerine dayanılarak Aslanlı Kapı olarak biliniyordu. Kapı 1960 yılında ortadan kalktı ve kitabesi İstanbul Arkeoloji Müzesi'ne kaldırıldı.