DDK raporu: Kişiye özel sınav yönetimle üst düzey yöneticilerin, siyasetçilerin yakınları TRT'ye alındı
DDK raporu: Kişiye özel sınav yönetimle üst düzey yöneticilerin, siyasetçilerin yakınları TRT'ye alındı
TRT'de raporlara yansıyan usulsüzlükler dizisi...
60'lı yılların Türkiye'sinde çağdaş dünyanın yakalanmasına yönelik büyük beklentilerle
kurulan çağdaş yayıncılık anlayışıyla ülkenin en gözde kamu kurumu haline gelen
TRT'nin içinde bulunduğu durum Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu raporu
tarafından tüm açıklığıyla gözler önüne serildi.
ANKA'nın edindiği bilgiye göre, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in direktifiyle
TRT hesap, iş ve işlemlerini tüm ayrıntılarıyla didik didik eden bağımsız müfettişler
şaşkınlık yaratacak usulsüzlük ve kötü yönetim örneklerine raporlarında yerverdiler.
YÜZMİLYARLIK SORU İŞARETLERİ
DDK ihale uygulamalarında da çok sayıda usulsüz ve hatalı işlem belirlendi.
Çukurova, Trabzon, Antalya Merkezleri ve Prodüksiyon Merkezi inşaatlarıyla ilgili
fazla ödemeler yapılırken, arsa alımında zemin özellikleri dikkate alınmadı.
Yerli film alımlarının, 2000 yılında yüzde 90'ı, 2001'de yüzde 'ü, 2002'de ise
yüzde 70'I sadece Sezer Film ve Erler Film şirketlerinden yapıldı.
Çiçek Taksi ve Bir Başka Gece programları için ödenen tutarlar da dahil edildiğinde
TRT bu firmalara KDV hariç 15 trilyon lira civarında ödeme yaptı. Rapora göre,
Ulusal Radyo Televizyon Yapım A.Ş. ile birlikte gerçekleştirilen Bir Başka Gece
programında stüdyo izleyicilerinin sağlanması firmaya ait olduğu halde buna
ilişkin ödemelerin TRT tarafından üstlenildiği, yersiz ödenen tutar, faiz ve
KDV dahil 436 milyar liranın denetimler sırasında firmadan tahsil edildiği görüldü.
Programın her bölümü 120 dakika olarak belirlenmesine karşın, bunun 90-95 dakikalık
kısmı yayımlanabildi.
EŞ DOST ALINMIŞ
DDK raporunda personel alımıyla ilgili "Kişiye özel sınav yöntemi ile
Kurumdaki ve diğer kuruluşlardaki üst düzey yöneticilerin, bazı siyasetçilerin,
TRT'den sorumlu Devlet Bakanlarının, Kurumu denetlemekle görevli olan bazı denetim
elemanı yakınlarının işe alındıkları belirlenmiştir" denildi.
ODACI-MAKYAJCI
İdari personel alımında da titizlik gösterilmediği belirtilirken altı aylık
sözleşmeler anlamına gelen istisna sözleşmesinin "kötüye kullanımı"
sonucunda gerçekte odacılık veya daktilo memurluğu yapan kişilerle oyuncu, makyajcı,
grafist, efektçi gibi isimlerle istisna sözleşmesi imzalandığı da vurgulandı.
Raporda, 1998'de ÖSYM tarafından yapılan sınava giren 19 teknisyen adayının
başarısız olmasına karşın, 1998-1999 arasında yapılan yeterlik sınavları ile
TRT'ye atandıkları örneği verildi.
31 Aralık 2002 itibariyle kurumun 10 bin 221 kadrosundan 7 bin 996'sının dolu
olduğu belirtilen raporda, "Personelin işe alınması ve görevlendirilmesinde
tamamen Genel Müdüre ait olan yetkinin, Daire Başkanı ve üstü görevler için
Yönetim Kurulunca paylaşılması uygun olacaktır" denildi.
KADRO YOK AMA SEKRETER ÇOK
Raporda, TRT'de ünvan verilmesinde herhangi bir standardın bulunmamasının
ünvanların çok kolay dağıtımına yol açtığı, istenen her personele her ünvanın
verilebildiği anlatılırken, "Onlarca sekreterin görev yaptığı Kurumda,
sekreter kadrosunda 1 kişinin bulunması, bir yılda bekçi sayısının 1'den 375'e,
baş teknisyen sayısının 97'den 300'e çıkarılması gibi uygulamalar unvan dağılımındaki
özensizliği göstermektedir" denildi.
Personel alımında izlenen yol eleştirilirken, "1998-2002 döneminde işe
alınan ve naklen atanan toplam 2 bin 260 kişiden yalnızca yüzde 11.8'i genel
duyurulu sınavla alınmıştır. Kuruma bu dönemde naklen atanan personelin bir
bölümünün, yayıncılık alanında bilgi ve deneyimi olmadığı halde, Kurumun yayıncılık
ile ilgili birimlerinde görevlendirildikleri belirlenmiştir" denildi.
ÖZEL ŞİRKETTEN ELEMAN ALMIŞLAR
DDK üyeleri, Anadolu Ajansı Genel Müdürlüğünün de ortak olduğu Anadolu Radyo
ve Görüntü Hizmetleri A.Ş. isimli özel şirket elemanlarından 33'ünün, şirketin
tasfiyesi üzerine TRT'ye "naklen" atandıklarını belirtti.
1997-2003 arasında diğer kamu kurum ve kuruluşlarından da TRT'ye toplam 436
personel atandı, bu dönemde Kurumdan değişik nedenlerle ayrılan 123 personelin,
eski görevlerinde veya ek göstergesi daha yüksek kadrolarda göreve başlatıldıkları
saptandı.
DDK Raporunda her televizyon kanalının yayınladığı Türk futbol takımının Güney
Kore dönüşü için Futbol Federasyonu'na neden 236 bin dolar ödendiği konusunun
anlaşılamadığı belirtildi. Ödemenin "Resmi evrak akışına uygun olmayan
bir yöntemle sağlanan belgeye dayanılarak" aktarıldığına işaret edildi.
Raporda ayrıca, 2000-2002 arasında, yüzde 94.5'i merkezde olmak üzere TRT'de
toplam 724.1 milyar liralık temsil ve ağırlama harcaması yapıldığı da vurgulanırken,
"temsille ilgili olmayan kişisel tüketimlerin bile temsil ödeneğinden karşılandığı"
saptandı, kurumun son 5 yıllık temsil ağırlama harcamalarının Başbakanlıkça
incelenmesinin uygun olacağı bildirildi.
İHALE YOLSUZLUKLARI KUŞKUSU
Kurumun hizmet alımları için firmaların verdiği teklif mektuplarının birbirini
izleyen sıra sayılarının dikat çekici bulunduğu belirtilen raporda, "Bu
tablo, firmaların aralarında anlaşmış olabilecekleri kuşkusunu doğurmaktadır"
denildi.
Alımlarda mevzuata aykırı biçimde tahmini birim fiyatlarının gerçekçi belirlenmediği
anlatılan raporda, ihaleler için şartname düzenlemediği, malların teslim sürelerinde
keyfiyet yaşandığı anlatıldı.
Bilgi İşlem Dairesi'nin, 3 Kasım seçimleri için istediği iki yazılım programının
seçimler yapıldıktan 40 gün sonra satın alınmasını eleştiren DDK, döviz tahsis
işlemleri yirmi yıl önce kaldırılmasına karşın TRT'de döviz servisi bulundurulmasına
da karşı çıktı.
RESMİ YOLLA VERGİ KAÇAKÇILIĞI
İstanbul Bölge Müdürlüğünde, öğle yemeği verilmesi amacıyla özel bir firmaya
verilen yemek ihalesi için Kasım 2001'de sözleşme düzenlendiği belirtilen raporda,
sözleşmede yer almamasına karşın, firmaya personel tarafından ödenen yemek bedelleri
yanında Kurum katkı paylarının da ödenmesiyle fazladan 36 milyar lira ödendiği
bildirildi.
DDK TRT'nin yapım işlerinin büyük bir kısmında tercih etiği emanet yöntemiyle,
2000-2002 arasında gerçekleştirilen işlerde fazladan 183 milyar 493 milyonluk
ödeme yaptığını saptadı. Son üç yılda, yabancı film alımı için en fazla sözleşme
düzenlediği firmaların merkezlerinin "genellikle vergi cenneti olarak bilinen
küçük adalarda bulunduğuna" işaret edilen raporda, film alım sözleşmesinin
bu şirketlerin Türkiye'deki temsilcilikleriyle yapılmasına karşın ödemelerin
hiçbir vergi kesintisine tabi tutulmadan yurt dışındaki banka hesaplarına transfer
edildiği belirtildi.
Yabancı film bedelinin belirlenmesinde somut bir ölçü bulunmadığını kaydeden
DDK bedellerin bir anda 75 bin dolardan 150 bin dolara çıkarılmasına dikkat
çekti. Raporda izleme ölçümlerinde TRT-1'in tam gün, prime time, tüm kişilerde
ratinginin ortalama yüzde 6-7 olduğunu kaydetti. DDK'nın raporunda bulduğu usulsüzlük,
aksaklık ve bozukluklardan bir bölümü de özetle şöyle:
7 KİŞİ BİR YILDA 11 BANT ARŞİVİNİ YAPTI:
Gereksiz biçimde Basın Halkla İlişkiler ve Protokol, Reklam gibi işlevsiz
birimler kuruldu. İzmir Radyosu Arşiv Şubesinde, sigortalılar-akitliler-stajyerler
hariç olmak üzere 7 kişilik kadro bulunmasına karşın, 2002 yılında arşive sadece
11 bantın girişi yapıldı. İstanbul Artistik Hizmetler Müdürlüğünde görevli dekoratörlerden
bazıları 2000-2003 arasında yıllık 10-30 arası, bazılarının ise hiçbir katkıda
bulunmadılar. İstanbul'da görevli bazı prodüktörler yıllardır herhangi bir eser
üretmiyor.
YURTDIŞINA KİMLER GİDİYOR?:
Yurtdışı temsilciliklerin örgütlenme düzeyi, buralarda görev alması gereken
personelin nitelikleri gibi konularda aranılması gereken koşullarda uygulama
birliği bulunmuyor.
YURTDIŞI VE YURTİÇİ GEZİLER:
Genel Müdür 3 yılda toplam 209 gün yurt içi, 123 gün yurt dışı seyahat yaptığı,
otel ve misafirhane masrafları hariç olmak üzere sadece 2002'de yurt dışı geçici
görev gündelik-yolluk tutarı olarak 23 milyar ödendi.
YURTDIŞI SPOR KARŞILAŞMALARI TURİSTİK GEZİ:
Yurt dışında gerçekleştirilen spor karşılaşmalarına gönderilecek personelin
daha özenli seçilmeli.
DEVAMSIZLAR:
İşe en devamsız 17 personel 75 işgününde sadece 4-40 gün arasında değişen
sürede işe geldi. Kurumda bir başka ilde yükseköğrenim gören personel de var
ve bunların durumu bilinmiyor.
HAKLAR KÖTÜYE KULLANILIYOR:
DDK Raporunda, geçici görevlendirme hakkının da kötüye kullandığı kurum personelinin
beşte birinin kadrolarının bulunduğu birim dışında görevlendirildiği saptandı.
MAL BİLDİRİMLERİ EKSİK:
Kurum personelinin mal bildiriminin geriye dönük olarak karşılaştırılmaması
eksiklik olarak sayıldı.
BİR YILDA 371 MİLYARLIK GSM FATURASI:
Yurt dışında sürekli bulunan elemanlara Türkiye hatlı cep telefonu verilmesinin
bir açıklaması yok. Son 3 yılda cep telefonuyla 10 milyara varan görüşme yapan
personelin faturası ödendi.
2002 yılında ödenen cep telefonu konuşma ücretleri toplamı
371 milyar lirayı buldu. Başbakanlık genelgesine aykırı
biçimde TRT Genel Genel Müdürü de dahil olmak üzere bulunmaması gereken araç
telefonlarının sayısı 41'i buluyor. Kamu Konutları Yönetmeliği uyarınca TRT
Genel Müdürünün konut telefonu ödenemeyeceği hükmü bulunmasına karşın buna uyulmadı.
EMLAKÇILIK:
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Personeli Sağlık ve Sosyal Yardımlaşma Vakfının
(RATELVAK) TRT'den kiraladığı yerleri üçüncü kişilere kiraya vererek son üç
yılda 271 milyardan fazla gelir elde ederken TRT'ye 11 milyar lira verdi.
YİYECEK SORUNU:
TRT'ye konuk olarak gelen kişilere verilen yiyeceklerden program çalışanları
da yararlanmalı.
DİĞER AKSAKLIKLAR:
DDK raporunda yeralan diğer bilgilere göre Kurum müfetişleri sosyal tesisleri
son 5 yılda hiç denetlemedi.
Görevliler, arşivde bulunan ve başka programlarda da kullanılabilecek olan malzemeden
habersiz olarak gereksiz alımlar yapıyor. TRT Tekelinin bulunduğu dönemlerde
yapılmış olan çekimlerin özel TV'lerde yayımlanmasından dolayı ortaya çıkan
kayıpların giderilmesi gerekiyor.
Personelin bir bölümü işe gelmiyor, kuruma giriş kartını dahi almayan personel
var. Program yapım süreçleri şeffaf değil. Kurumun yeniden yapılandırılmasıyla
ilgili olarak 1997'den itibaren çeşitli yabancı firmalara toplam 8.1 milyon
dolar ödeme yapıldı. Bu tutardaki harcamaya karşın Kurumda yapılan iyileştirme,
maliyet muhasebesi sistemi ile yönetim bilgi sisteminin uygulamaya konulması
ve Pittard Sullivan Firmasından alınan (TRT'nin yeni logosunun da dahil olduğu)
görsel bazı ürünlerin kullanımı ile sınırlı kaldı.
Milliyet