Maktu fazla çalışma ücreti alan zabıta memuruna, tuttuğu nöbete karşılık izin verilir mi?

SORU: İyi çalışmalar. Çalıştığım belediyede 3 ile 5 haftada bir cumartesi pazar ve resmi tatillerde sabah 8 aksam 8 mesai yapıyoruz. Ancak bu mesaiye karşılık bize fazladan izin vermiyorlar, bunlara karşılık mesai ücretini aldığımızı söylüyorlar. Biz onlara maktu mesainin nöbetle alakası olmadığını söylediğimiz halde yok aldığınız mesai ücretinin nöbete karşılık olduğunda ısrar ediyorlar fazla uğraşırsak asaletimizin imzalanmayacağını ima ediyorlar. Sizden ricam gerçekten o tuttuğumuz nöbetlere karşılık izin kullanma hakkımız var mı varsa ne Sartlarda? Ayrıca hakkimiz varsa bu konuyla alakalı sitenizde haber yaparsanız cok sevinirim. Şimdiden teşekkür ederim.

CEVAP: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 99. Maddesinde "Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir. Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir. Ancak özel kanunlarla yahut bu kanuna veya özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir." hükmü, 101. Maddesinde "Günün yirmidört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekilleri kurumlarınca düzenlenir." hükmü, 178. maddesinde "B) Kurumlar gerektiği taktirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir. Ancak, bu suretle verilecek iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilir. Fazla çalışmanın uygulama esas ve usulleri Devlet Personel Başkanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken belirlenir." hükmü bulunmaktadır.

13/03/1975 tarihli ve 15176 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmeliğin 3. maddesinde
"A) Fazla çalışma: Devlet Memurlarının, genel olarak haftalık çalışma süresi olan, 40 saatin üstünde yaptıkları çalışma, fazla çalışmadır.
Bu Yönetmeliğin uygulanması yönünden, özel Kanunlarda mevcut yahut Devlet Memurları Kanunu'na veya Özel Kanunlara dayanılarak çıkarılacak Tüzük ve Yönetmeliklerdeki:
a) Haftalık çalışma süreleri 40 saatten az olan Devlet Memurlarının 40 saatten fazla çalıştıkları süre;
b) Haftalık çalışma süreleri 40 saatten fazla olan Devlet Memurlarının;
Özel Kanunlarında mevcut veya Devlet Memurları Kanunu ya da Özel Kanunlara dayanılarak çıkarılacak Tüzük ve Yönetmeliklerde belirtilen süreden fazla çalıştıkları süre;
Fazla çalışma sayılır.
B) Nöbet Hizmeti: Kurumların faaliyetleri gereği, güvenliğin veya hizmetin devamını temin amacıyla, normal çalışma saatleri içinde veya dışında yapılan çalışmadır." hükmü, 5. maddesinde "Çalışma saatleri içinde ve dışında yürütülen nöbet hizmetleri fazla çalışma sayılmaz." hükmü bulunmaktadır.

Öbür taraftan 5393 sayılı Belediye Kanununun 51. maddesinde "Zabıta hizmetleri kesintisiz olarak yürütülür. Zabıta personelinin çalışma süresi ve saatleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen çalışma süre ve saatlerine bağlı olmaksızın, hizmetin aksatılmadan yürütülmesini sağlayacak şekilde düzenlenir. Belediye zabıta ve özel güvenlik hizmetlerinde fiilen çalışanlara, fazla mesai ücreti olarak yılı bütçe kanununda belirlenen üst sınırı aşmamak kaydıyla belediye meclisi kararı ile tespit edilen maktu tutar ödenir." hükmü bulunmaktadır.

Belediye Zabıta Yönetmeliğinin 9. Maddesinde "Belediye zabıta hizmetleri resmi tatil günleri de dahil olmak üzere, günün 24 saati aksatılmadan sürdürülür. Zabıta personelinin çalışma süresi ve saatleri 14/07/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen çalışma süre ve saatlerine bağlı olmaksızın, hizmetin aksatılmadan yürütülmesini sağlayacak şekilde aynı Kanunun 101 inci maddesi gereğince Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşü alındıktan sonra belediye zabıtasının en yüksek dereceli amirinin teklifi ve belediye başkanının onayı ile tespit olunur. Fazla çalışma ücretleri ile ilgili olarak 5393 sayılı Kanunda yer alan hükümler uygulanır. Zabıta personelinin çalışma saatleri vardiyalar halinde görevin gereğine göre 24 saat iş 48 saat istirahat veya 12 saat iş 24 saat istirahat şeklinde düzenlenebilir. Belediye zabıta memurlarının haftalık olağan çalışma saatleri 48 saati geçmeyecek şekilde düzenlenir. Ancak, personel sayısı az olan zabıtalarda 12 saat iş, 12 saat istirahat şeklinde düzenleme yapılabilir. Bu uygulamadan dolayı hizmetin sürekliliğini aksatmamak kaydıyla ve bir sıra dahilinde personele 657 sayılı Kanunun 99 uncu maddesi göz önünde bulundurularak ayrıca haftada bir gün ilave izin verilebilir." hükmü düzenlenmiştir.

2017 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun K Cetvelinde
"(B) Aylık Maktu Fazla Çalışma Ücreti:
1- Belediyeler ile bunlara bağlı müstakil bütçeli kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlarda (iktisadi işletmeler hariç), görevlerinin niteliği gereği 657 sayılı Kanunda belirtilen çalışma süre ve saatlerine bağlı olmaksızın zabıta ve itfaiye hizmetlerinde fiilen çalışan personele (destek hizmeti yürüten personel hariç), belediye meclisi kararı ile tespit edilen tutar, fazla çalışma ücreti olarak maktuen ödenir...
2- Aylık maktu fazla çalışma ücreti alanlara, her ne ad altında olursa olsun ayrıca fazla çalışmaya yönelik olarak başkaca bir ödeme yapılmaz.
3- Yukarıdaki hükümlere göre ödenecek aylık maktu fazla çalışma ücretleri;
a) Görevin yapılması sırasında veya görevden dolayı yaralanma ve sakatlanma hallerinde tedavi süresince,
b) Bir yılda toplamı 30 günü geçmeyen hastalık izni sürelerinde,
c) İtfaiye hizmetlerinde çalışan personel için görevin yapılması sırasında veya görevden dolayı hastalanma hallerinde tedavi süresince,
ç) Yurt içinde yapılacak hizmet içi eğitime katılma ve geçici görevli olarak bulunma durumlarında,
ödenmeye devam olunur. Diğer hallerde ise, fiilen çalışıldığı sürece ve bu süre ile orantılı olarak ödenir." hükmüne yer verilmiştir.

Bu hükümler birlikte ele alındığında,

1. Belediye zabıta personelinin çalışma süresi ve saatleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen çalışma süre ve saatlerine bağlı değildir.

2. Belediye zabıta personelinin haftalık olağan çalışma saatlerinin 48 saati geçmeyecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Buna göre kurumsal olarak belirlenen haftalık çalışma saatini aşan hizmet süreleri fazla çalışma sayılmalıdır.

3. Nöbet ya da vardiyalı çalışma; personelin olağan çalışmasını bir sıra dahilinde yapması olarak tanımlanabilir. Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmeliğe göre de çalışma saatleri içinde ve dışında yürütülen nöbet hizmetleri fazla çalışmadan sayılmamaktadır. Bu nedenlerle aylık maktu fazla çalışma ücretinin yürütülen nöbetin karşılığıdır düşüncesinin doğru olmadığını düşünüyoruz.

4. Zabıta personelinin çalışma saatleri, vardiyalar halinde görevin gereğine göre 24 saat iş 48 saat istirahat veya 12 saat iş 24 saat istirahat şeklinde düzenlenebilmektedir.

5. İstisna olarak, personel sayısı az olan belediyelerde zabıtalar için 12 saat iş, 12 saat istirahat (örneğin sabah 8 aksam 8 mesai) şeklinde uygulama yapılabilmektedir. Böyle uygulama yapılması durumda, bir sıra dahilinde personele ayrıca haftada bir gün ilave izin verilebilmesi mümkündür. Ancak bu iznin verilmesi, hizmetin aksamadan yürütülmesi koşuluyla belediyelerin yetkili makamlarının takdirinde bulunmaktadır.