Taşınan Zeynel Beğ türbesinin anlamı?

BATMAN'ın Hasankeyf İlçesi'nde, Ilısu Barajı tamamlanınca su altında kalacak olan 550 yıllık Zeynel Bey Türbesi, 150 tekerden oluşan özel bir platform üzerindeki beton bloklar üzerinde tek parça halinde taşınmaya başlandı. Sabah saat 07.45'te başlayan taşıma işlemi, 8 saat sürdü ve Zeynel Bey Türbesi 2 kilometre uzaklıktaki yeni yerine yerleştirildi.

Zeynel beğ türbesi neyi ifade ediyor?

1473 yılında yapılan Otlukbeli savaşı iki Türk Devleti arasında oldu. Biri Osmanlı Devleti ve Padişahı Fatih Sultan Mehmed Han diğeri Akkoyunlu Devleti ve Padişahı Uzun Hasan. Sultan Uzun Hasan'ın oğlu Zeynel Beğ bu savaşta hayatını kaybetti. Bu türbe işte bu Zeynel Beğ adına yapılan türbedir.

Kültür uzmanı Şeyhmuz Kartal, Otlubeli savaşını şöyle anlatmaktadır.

arihi kaynaklarda yer alan büyük savaşlar sonrasında ortaya çıkan kahramanlar her zaman dünyanın yönünü kendilerine doğru çevirerek istedikleri gibi himayeleri altına giren insanları idare etmeye çalışmışlardır. Yaklaşık yedi yüzyıl süreyle Bizans İmparatorluğu egemenliği altında bulunan Anadolu ve mücavir alanları ilk defa 1071 tarihindeki Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasında Bizans ordularının Alpaslan ordusuna yenilmesiyle Anadolu nun kapıları Selçuklulara açılmış ve yörede ilk beyliklerin kurulmasına öncülük edilmiştir.

Tarihte yaklaşık 450 yıl süren beylikler dönemi 29 Mayıs 1453 tarihinde İstanbul un fethedilmesiyle birlikte Anadolu içlerine doğru başlayan Osmanlı fetihleriyle beylikler dönemi yavaş yavaş sona ermiş ve böylece Dünya İmparatorluğu niteliğinde olan Osmanlı İmparatorluğu kurulmuştur. Anadolu da Kurulu olan bütün beylikler, Osmanlı İmparatorluğuna biat etmeden önce kendi aralarında çok sayıda savaşlar yaparak, beylik topraklarını genişletmiş ve birbirlerinden ganimet elde etmeye çalışmışlardır. Beylikler arasında toprak ve ganimet elde etmeye dayalı olarak yapılan savaşlarda dar kapsamlı bir alan içinde hep devam etmiştir. İstanbul un fethedilmesinden sonra gelişim devresini başlatan Osmanlılar Anadolu içlerine doğru akınlar başlattılar. Beylikler arasındaki düşmanlığa son vermeye çalıştılar. Böylece beyliklerin Osmanlılara biat etmesini sağladılar. Bu durum Osmanlı Beyliğinin kısa süre içinde sınırlarının genişlemesine ve bir imparatorluk olarak ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Değerli dostlar, Fatih Sultan Mehmed in Karadeniz Bölgesinden başlayarak genişletmeye çalıştığı imparatorluk sınırlarını önce doğuya doğru daha sonra da iç Anadolu ya doğru uzatmaya çalıştığı bir esnada buna karşı çıkan Akkoyunlu Beyliği hükümdarı Uzun Hasan Fatih Sultan Mehmed e karşı savaş açmaya kara vermiştir. Tarihte Otlukbeli Savaşı olarak bildiğimiz bu savaş 11 Ağustos 1473 tarihinde Osmanlı padişahı olan Fatih Sultan Mehmed ile Akkoyunlu Beyliği hükümdarı Uzun Hasan arasında yapılmış bir meydan muharebesidir. Osmanlıların sınır genişletmesi esnasında Fatih Sultan Mehmet'ten kaçan Anadolu daki beylerin başında bulunan hükümdarların birçoğu Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'a sığınmışlardı. Uzun Hasan ayrıca Osmanlı'ya karşı Venedik ve İran'la da münasebete girmişti. Kaçak Anadolu beylerinin de kışkırtmasıyla Uzun Hasan ile Fatih Sultan Mehmet arasında 11 Nisan 1473 tarihinde Otlukbeli ovasında savaş başladı. Bu savaşta Fatih Sultan Mehmed in oğlu Mustafa Çelebi komutasındaki kuvvetler ile Uzun Hasan ın 6. oğlu olan Zeynel Bey komutasındaki kuvvetler karşı karşıya geldi.

Otlukbeli savaşında ordu komutanı olarak görev alan Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan ın 6.oğlu olan Zeynel Bey, tek gözlü olması nedeniyle namı diğer Kör Zeynel cesur, atılgan ve çok zeki bir yaradılışa sahipti. Babası Uzun Hasan ın güvenine mazhar olmuştu. Ancak öteden beri savaş oyunlarının hile ve entrikalarla dolu olması her zaman bazı üstün meziyetli insanları yanıltmasına neden olabildiği için bu savaşta da Zeynel Bey Fatih Sultan Mehmed in şehzadesi olan Mustafa Beyin oyununa gelerek savaş alanında şehit olmuştur. Otlukbeli savaşında yüz bin kişilik Akkoyunlu ordusunun sağ kesim komutanlığı yapan Zeynel Bey, savaş alanında gösterdiği kahramanlıklar, Fatih Sultan Mehmet tarafından da takdir görmüştür. Ancak, sekiz saat süren savaş sonunda emrindeki birliklerle Fatihin ordusuna son saldırıyı yaparken, Şehzade Mustafa nın komutasındaki Fatihin askeri birlikleri tarafından hilalin içine alınarak yakalanmış ve savaş alanında öldürülmüştür. Ayrıca bununla yetinilmemiş ve kafası gövdesinden kopartılarak bir mızrağın ucuna geçirilmiştir. Bu durum savaşın seyrini tamamen değiştirmiştir. Zeynel in kafasının takılı olduğu mızrak daha sonra cephe gerisindeki babası Uzun Hasan a gönderilmiştir. Oğlu Zeynel Beyin ölüm haberini duyan ve mızrak ucundaki kafatasını gören Uzun Hasan bu dramatik ve bir o kadar da acıklı duruma daha fazla dayanamayarak silahı bırakmış ve oğlunun cenazesini alarak savaş alanından geri çekilmiştir. Daha sonra Hasankeyf e dönerek burada yaptırdığı bir anıt mezara Zeynel Beyi defnetmiştir.

Akkoyunlu mimarisinin ilk örneklerinden biri olan Zeynel Bey Kümbeti bütün ihtişamıyla Hasankeyf ilçe merkezinin girişinde sağda Dicle Nehri kıyısında yer almaktadır. Bu kümbet; dıştan silindirik ve konik külahlı ile içten ise sekizgen bir gövde yapısı üzerinde inşa edilmiş olup turkuvaz ve lacivert, sırlı tuğla ile dört kuşak oluşturulmuştur. Birinci kuşakta '' Allah'' , ikinci ve üçüncü kuşaklarda baş kısmında "Ahmet'' devamında ise ''Muhammet'' dipteki son kuşakta ise "Ali'' isimleri yazılıdır. Bu haliyle Zeynel Bey Kümbetinin çevresi çinilerle süslü olup, kümbeti çevreleyen dört sıra halindeki çinilerle yazılmış Allah, Muhammed, Ahmet ve Ali yazıları üstün bir sanat değerine sahiptir. Kümbetin giriş kapısı üzerinde -Bu kümbette Bahadır han Uzun Hasan ın 1473 tarihinde şehit olan oğlu Zeynel Beyin yattığı ve kümbeti yapan Pir Hüseyin isimli bir mimarın olduğu- kitabesi mevcuttur.

Fatih Sultan Mehmed in ordusu ilk defa Otlukbeli Savaşında ateşli silahlar kullanarak sekiz saat süren şiddetli bir muharebe sonrasında Akkoyunlu Beyliği ordusunu darmadağın ederek ortadan kaldırmıştır. Böylece yöre Osmanlıların eline geçmiştir. Sekiz saat içinde 100 binden fazla askerin öldüğü, Fatih Sultan Mehmet ve Uzun Hasan ın bütün şehzadelerini de yanlarına alarak hazır bulunduğu bu savaş, sonuçları itibariyle Osmanlı ve Anadolu'nun hatta dünyanın tarihini değiştiren çok önemli bir muharebe olarak tarihi kaynaklarda yer almıştır.

Hoşça kalınız.