18 yaşından önce geçen hizmetlerin, Memur emekliliğine etkisi olur mu?

Yazımızda 18 yaşını doldurmadan işçi veya memur olarak çalışanların, bu süreleri emeklilik hizmet ve yaş gruplarına etki eder mi, bu süreler intibak işlemlerinden sayılır mı? konularını fazla mevzuata boğmadan, kısa ve öz açıklamalarla değerlendirmekteyiz.

A)İŞÇİ OLARAK GEÇEN SÜRELER

Memurların 18 yaşından önce geçmiş olan işçilik süreleri, memurluk süreleri ile birleştirilir. Bu birleştirme neticesinde de, bu süreler memurların emeklilik hizmet ve emeklilik yaş gruplarının tespitinde kullanılır.

Dayanak kanun metinleri ve açıklamalarımız:

1.2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun Madde 4 hükmü:

"Hizmet sürelerinin birleştirilmesi:

Madde 4 - Kurumlara tabi çeşitli işlerde çalışmış olanların hizmet süreleri, aynı tarihlere rastlamamak kaydıyla bu Kanuna göre aylık bağlanmasına hak kazanıldığında birleştirilir.

Ancak,hizmet süreleri toplamının aylık bağlanmasına yeterli olmaması halinde, bu Kanun hükümleri uygulanmaz."

Bu hüküm ile; 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinde Hizmet sürelerinin birleştirilmesinde Kurumlara tabi çeşitli işlerde çalışılmış sürelerin, aynı tarihlere rastlamamak kaydıyla aylık bağlanmasına hak kazanıldığında birleştirileceği, "Ancak, hizmet süreleri toplamının aylık bağlanmasına yeterli olmaması halinde, bu Kanun hükümleri uygulanmaz." şeklinde açıklık yapılmış, bu hükümden 18 yaşın altı ve üstü şeklinde bir ayrım yapılmadığı görülmektedir.

2829 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi Sigortalılık süresinin başlangıcını belirlemekte, 18 yaşından önce kurumlardan herhangi birine sigortalı olanların sigortalılık sürelerinin başlama tarihinin, 18 yaşını doldurdukları tarih kabul edileceğini açıklamaktadır. Bu şart mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu hükümlerinin uygulanmasında da geçerli olacağı, anlaşılmakta, ayrıca burada da 18 yaş altı yada sonrası hizmetlerin ayrımı yapılmadığı görülmektedir.

Ayrıca, 4857 sayılı İş Kanununda 18 yaşını doldurmamış kişilerin de çalışabilecekleri Madde 71 hükmü ile "Onbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, ondört yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler." ibaresi ile açıklanmıştır.

2. 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu Ek Madde 18 hükmü:

"Sosyal Sigortalar Kanununa tabi görevlerde bulunduktan sonra iştirakçi olanların, emeklilik keseneklerine, Personel Kanunları gereğince kazanılmış hak olarak aldıkları derece ve kademe aylıkları üzerine, sigorta primi ödemek suretiyle geçirdikleri sürelerin, her yılı bir kademe ilerlemesine ve tahsil durumlarına göre her 2, 3, 4 veya 5 yılı bir derece yükselmesine esas olacak şekilde eklenerek bulunacak derece ve kademe aylığı esas alınır.

Bunların, Personel Kanunlarına göre kazanılmış hak olarak aldıkları kademelerin ilerletildiği veya derecelerin yükseltildiği sürece, emeklilik keseneğine esas kademeleri ilerletilir ve dereceleri yükseltilir.

Ancak, bunların emeklilik keseneğine esas aylık derecelerinin yükseltilebilmesi için, tahsil durumları itibariyle Personel Kanunları hükümlerine göre, en son yükselebilecekleri dereceleri geçmemeleri ve bir derecede en az geçirilmesi gereken yıl sayısı kadar kademeden emeklilik keseneği ödemiş olmaları şarttır.

Şu kadar ki, 18 inci yaşın ikmalinden önce veya iştirakçi oldukları tarihteki tahsil derecelerinden daha aşağı bir tahsil derecesinde sigorta primi ödemek suretiyle geçirdikleri süreler dikkate alınmaz.

Sigorta primi ödemek suretiyle geçen sürelerin, Personel Kanunları hükümlerine göre, memuriyette geçmiş sayılmak suretiyle, kazanılmış hak derece ve kademelerinin tespitinde değerlendirilen kısımları, bu madde uyarınca, emeklilik keseneğine esas aylığın tespitinde ayrıca nazara alınmaz."

18 yaşından önce geçen işçilik süreleri intibak işlemlerinden sayılmaz:

2008 yılı Ekim ayından önce çalışmaya başlamış olan memurlarda intibak işlemleri önemli olmaktadır. Bu konularla ilgili değerlendirmelerimiz için http://sorucevap.memurlar.net/soru/1583/ adresimiz ziyaret edilebilir.

B) MEMUR OLARAK GEÇEN SÜRELER

Memurların 18 yaşından önce geçen süreleri emeklilik hizmet ve yaş grubundan sayılmaz. 18 yaşından önce geçen sürelerin hizmet ve yaş grubundan sayılabilmesi için memurun bir meslek veya sanat okulunu bitirmesi ve bu meslekleri ile ilgili memuriyet görevine kaza-i rüşt kararı almak suretiyle başlaması gerekiyor. Aksi halde sayılmıyor. Bu konu 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu Ek Madde 21 hükmünde ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 6 hükmünde açıklanmıştır.

18 yaşından önce geçen memurluk süreleri intibak işlemlerinden sayılmaz.

C) ÇALIŞMA HAYATINA 2008 YILI EKİM AYINDAN SONRA BAŞLAYAN MEMURLAR VE İŞÇİLERİN 18 YAŞINDAN ÖNCE GEÇEN SÜRELERİ:

İşçiler şayet 18 yaşını doldurmamışlarsa sigortalı sayılmamaktadırlar. Sigortalı sayılmasalar da 18 yaşının altında geçen süreler hizmet olarak sayılmaktadır. Yani sigortalı sayılmamak sadece sigortalılık başlangıç tarihini etkilediğinden hizmet yönünden bir engeli bulunmamakta, bilakis 4857 sayılı İş Kanunu buna imkan vermektedir. Ancak kazai rüşt kararı alıp öğrenimleri ile ilgili göreve başlarlarsa hem sigortalılık başlangıcında hem de hizmetten sayılmaktadır. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Madde 6 hükmü buna imkan sağlayan hükümdür.

Memurlar için de durum aynıdır. 18 yaşından önce geçen süreler hizmetten sayılmaz. Ancak kazai rüşt kararı var ve öğrenimleri ile ilgili göreve başlamışlarsa hizmetten sayılmaktadır.