Devlet memuru, ticari taksi işletebilir mi?

SORU : Yeni atanan .. teknikeriyim. Memur olarak bir ay önce atandım, üzerime ticari taksi var abimle ortak. Bunu devretmek zorunda mıyım?

CEVAP: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı" 28. maddesi aşağıdaki şekildedir.

"Madde 28 -Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz. Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır. Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler"

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125'inci maddesinin D/h bendinde, "Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak" kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektirecek fiil ve haller arasında sayılmıştır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun esnaflığın tanımını yapan "Esnaf" başlıklı 15. Maddesi aşağıdaki şekildedir.

"İster gezici olsun ister bir dükkanda veya bir sokağın belirli yerlerinde sabit bulunsun, ekonomik faaliyeti sermayesinden fazla bedeni çalışmasına dayanan ve geliri 11 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca çıkarılacak kararnamede gösterilen sınırı aşmayan ve sanat veya ticaretle uğraşan kişi esnaftır......"

Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliğine bağlı Taksiciler Esnaf Odası bulunmaktadır. Taksiciliğin bir esnaflık faaliyeti olduğuna şüphe yoktur.

Buna göre bir memurun ticari taksi işletmesi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28. ve 125/D-h maddelerine aykırıdır.

Devlet Personel Başkanlığının 26.12.2016 tarih ve 7549 sayılı Devlet memurunun üzerine kayıtlı ticari taksi plakasını başkasına devretme yerine başka bir şahsa verip ticari işletme kurmadan kira geliri alıp alamayacağı hakkındaki görüşünde de gerek taksi işletmeciliğini gerekse de ticari taksi kira gelirini yasak kapsamında değerlendirmiştir. Tıklayınız.

Konunun bir de mal bildirimi yönünden değerlendirilmesi gerekmektedir. Anayasanın "Mal bildirimi" 71. maddesi aşağıdaki şekildedir.

"Madde 71- Kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde bulunmaları ve bu bildirimlerin tekrarlanma süreleri kanunla düzenlenir. Yasama ve yürütme organlarında görev alanlar, bundan istisna edilemez."

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Mal bildirimi" başlıklı 14. maddesi aşağıdaki şekildedir.

"Madde 14 - Devlet memurları, kendileriyle, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, özel kanunda yazılı hükümler uyarınca, mal bildirimi verirler"

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125/D-j fıkrasında "belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak," kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilmesini gerektiren fiil ve haller arasında sayılmıştır.

3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununun 5,6 ve 7. maddeleri aşağıdaki şekildedir.

"Bildirimlerin konusu

Madde 5 - Bu Kanun kapsamına giren görevlilerin kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait bulunan taşınmaz malları ile görevliye yapılan aylık net ödemenin, ödeme yapılmayan görevlilerin ise, 1 inci derece Devlet Memurlarına yapılan aylık net ödemenin beş katından fazla tutarındaki her biri için ayrı olmak üzere, para, hisse senetleri ve tahviller ile altın, mücevher ve diğer taşınır malları, hakları, alacakları ve gelirleriyle bunların kaynakları, borçları ve sebepleri mal bildiriminin konusunu teşkil eder.

Bildirimin zamanı

Madde 6 - Mal Bildirimlerinin; a) Bu Kanun kapsamındaki göreve atanmada, göreve giriş için gerekli belgelerle, b) Bakanlar Kurulu üyeliğine atanmalarda, atamayı izleyen bir ay içinde, c) Seçimle gelinen görevlerde seçimin kesinleşmesi tarihini izleyen iki ay içinde, d) Mal varlığında önemli bir değişiklik olduğunda bir ay içinde, e) Yönetim ve denetim kurulu üyelikleri ile komisyon üyeliklerine seçim ve atamalarda göreve başlama tarihini izleyen bir ay içinde, f) Görevin sona ermesi halinde, ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde, g) Gazete sahibi gerçek kişiler ile, gazete sahibi şirketlerin yönetim ve denetim kurulu üyeleri faaliyete geçme tarihini, sorumlu müdürleri, başyazarları ve fıkra yazarları bu işe veya görevlerine başlama tarihini izleyen bir ay içinde, 7135 Verilmesi zorunludur. (a) Bendinde yazılı bildirim verilmedikçe göreve atama yapılamaz.

Bildirimin yenilenmesi

Madde 7 - Bu Kanun kapsamındaki görevlere devam edenler, sonu (0) ve (5) ile biten yılların en geç şubat ayı sonuna kadar bildirimlerini yenilerler. Yeni bildirimler yetkili merci tarafından daha önceki bildirimler ile karşılaştırılırlar

Sonuç ve Değerlendirme:

Devlet memurunun ticari taksi işletmesi mevzuata göre yasak kapsamında olup, disiplin cezasını gerektiren bir fiildir. Öncelikle ticari taksi satışını gerçekleştirmeniz ardından da elde ettiğiniz gelir hakkında mal bildiriminde bulunmanız lehinize olacaktır.