Emekli Aylığının Hesaplanmasında Dikkate Alınacak Unsurlar

Şimdi bu unsurları sırasıyla geniş bir şekilde açıklamak gerekirse;

Aylık Gösterge: 657 sayılı Kanunun 43 üncü maddesinin (A) bendi ve 926 sayılı Kanunun 137 nci maddesi hükmü uyarınca derece, kademe ve rütbe esasına göre düzenlenen aylık gösterge tablolarında yer alan gösterge rakamlarının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktar üzerinden ödenmektedir.

2802 sayılı Kanunun 103 üncü ve 2914 sayılı Kanunun 5 inci maddelerinde yer alan hükümler uyarınca, bu Kanunlara tabi personelin aylıklarının hesabında da Devlet memurlarının aylıklarının hesabında esas alınan aylık gösterge tablosu dikkate alınmaktadır.

3269 sayılı Kanunun 16 ncı ve 3466 sayılı Kanunun 21 inci maddelerinde yer alan hükümler uyarınca da bu Kanunlara tabi personelin aylıklarında 926 sayılı Kanundaki uzman jandarma çavuşlara ait gösterge tablosu esas alınmaktadır.

Aylık gösterge tutarı; emekli keseneğine, gelir vergisine ve damga vergisine tabi tutulmaktadır.

Ek gösterge: Kamu görevlilerine ödenecek ek göstergeler, 657 sayılı Kanunun 43 üncü maddesinin (B) bendi, 926 sayılı Kanunun 137 nci, 2802 sayılı Kanunun 103 üncü, 2914 sayılı Kanunun 5 inci ve 3466 sayılı Kanunun 21 inci maddeleri ile düzenlenmiştir.

Memurların ek gösterge aylığı, 657 sayılı kanuna ekli ek gösterge cetvellerinde unvan ve derecelere göre belirlenen ek gösterge rakamlarının maaş katsayısı ile çarpımından oluşan tutardır.

657 sayılı Kanunun 43.maddesinin (B)bendinde;?Ek Gösterge: Bu Kanuna tabi kurumların kadrolarında bulunan personelin aylıkları; hizmet sınıfları, görev türleri ve aylık alınan dereceler dikkate alınarak bu kanuna ekli I ve II sayılı cetvellerde gösterilen ek gösterge rakamlarının eklenmesi suretiyle hesaplanır. II sayılı cetvelde yer alan unvanlarda değişiklik yapmaya ve yeni unvanlar ilave etmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.

Bu ek göstergeler, ilgililerin belirtilen sınıf ve görevlerde bulundukları sürece ödemelere esas alınıp, terfi bakımından kazanılmış hak sayılmaz. Kurumların 1,2,3 ve 4 üncü dereceli kadrolarına atananlara uygulanacak ek göstergeler, ilgililerin daha önce bulunmuş oldukları kariyerleri ile ilgili sınıf veya ekli I sayılı Cetvelin Genel İdare Hizmetleri Sınıfı (g) bölümünde belirtilen görevlerde kazanılmış hak aylık derecelerine göre alabilecekleri ek göstergelerden düşük olamaz.

Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Başkan ve Üyelikleri,Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkan ve üyelikleri, Bayındırlık ve Iskan Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu Başkan ve Üyelikleri, Müşavir ve 1'inci dereceden uzman unvanlı kadrolara atananlara bu kadrolarda bulundukları sürece daha önce almış oldukları en yüksek ek gösterge üzerinden ödeme yapılır.

Kadroları Milli İstihbarat Hizmetleri Sınıfına dahil olanlara, bu maddede gösterilen emsallerini geçmemek üzere Başbakan tarafından tespit edilecek ek gösterge rakamları uygulanır.? hükmü yer almaktadır.

Ek göstergelerle ilgili olarak önemli bir husus da kazanılmış hak aylığın yerine fiilen alınan ek gösterge üzerinden kesenek kesilmesidir. Dolayısıyla emekli maaş ödenmesinde de fiilen alınan tutar dikkate alınmaktadır.

5434 sayılı Kanunun Ek 48.maddesinin (a) bendinde;?Aylıklarını personel kanunlarına göre alan iştirakçilerin emeklilik keseneklerine;emekli keseneğine esas aylık derece ve kademelerinin gösterge rakamlarına almakta oldukları ek gösterge rakamları eklenmek suretiyle bulunacak rakamın her yıl Bütçe Kanununda tespit edilen katsayı ile çarpımı sonunda bulunacak tutar esas alınır. Ek göstergesi daha düşük kadrolara atananların emeklilik keseneklerine önceki ek göstergeleri esas alınır.?hükmüne yer verilmiştir.

Yine,5434 sayılı Kanunun Ek 67.maddesinde;? Daha önce bulundukları kadrolar veya aylık almakta oldukları dereceler için belirlenmiş olan ek göstergeler, yürütmekte oldukları görevler veya aylık almakta oldukları dereceler için belirlenen ek göstergelerden yüksek olanlar hakkında 15 inci maddenin (h) fıkrası hükmü dikkate alınarak emeklilik yönünden en yüksek ek gösterge uygulanır.Kaldırılmış kadrolarda bulunmuş olanlardan iştirakçi bulunanlar ile emekli olanlar veya ölmüş bulunanlar için uygulanacak ek göstergeler Devlet Personel Başkanlığının görüşü alınmak suretiyle Maliye ve Gümrük Bakanlığı ile T.C.Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü tarafından birlikte belirlenir.

Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlük tarihinden önce birinci fıkra kapsamına girenlerin 15 inci maddenin (h) fıkrasındaki şartlar aranmaksızın aylıkları düzeltilir ancak geçmiş süreler için bunlara bir fark ödenmez.?hükmüne yer verilmiştir.

Ayrıca, 5434 sayılı Kanunun Ek 68.maddesinde;? Makam tazminatı ile Yüksek Hakimlik tazminatı ödenmesini gerektiren görevlerde bulunanlardan, 10/10/1984 tarihli ve 3056 sayılı Kanunun 36 ncı maddesine göre istihdam edilenlere, Başbakanlıkta da makam tazminatı ödenmesini gerektiren görevlerde en az 6 ay çalışmış olmaları kaydıyla bu tazminatlardan yüksek olanı esas alınarak ödeme yapılır. Bu halde de iki yıllık süreyi doldurma şartı aranır.

Cumhurbaşkanlığı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreterlikleri teşkilatlarında asli ve sürekli görevlerde bulunanların makam tazminatları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36/F maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanınca tespit edilen miktarlar üzerinden aynı esaslar dahilinde ödenir.

Yükseköğretim Kurulu Başkanı görevinde bulunmuş olanlara Başbakanlık Müsteşarı, Yükseköğretim Yürütme ve Denetleme Kurulu üyeliklerinde bulunmuş olanlara, profesör unvanında üç yılını tamamlamış olanlar için belirlenen makam tazminatı göstergeleri esas alınarak ödeme yapılır.

Bu tazminatlar, ölenlerin 5434 sayılı Kanunun 67 nci maddesinde belirtilen aylığa müstehak dul ve yetimlerine 68 inci maddesindeki oranlar üzerinden ödenir.

Bu ödemeler, T.C. Emekli Sandığınca ödenmesini müteakip iki ay içinde Genel Bütçeye giren kurumlardan ayrılanlar için Hazineden, diğerleri için son kurumlarından faturası karşılığında tahsil edilir.?hükmü yer almıştır.

Diğer yandan, bu Kanunun ?Ek 73. maddesinde; Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı iştirakçilerinden ek göstergeli veya daha yüksek ek göstergeli bir göreve atananlara; atandıkları görevin ek göstergesi üzerinden emekli aylığı, malullük aylığı bağlanması ve emekli ikramiyesi ödenebilmesi veya toptan ödeme yapılabilmesi için, atandıkları görevin ek göstergesi üzerinden, bu göreve başladıkları tarihten itibaren en az altı ay süreyle Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığına kesenek ve karşılık ödemiş olması şarttır. Altı ay kesenek ve karşılık ödenmemiş olanlara bu göreve atanmadan önce emekli keseneğine esas alınan ek gösterge rakamı üzerinden işlem yapılır.

Her türlü müşavirlik görevlerine atananlar hariç; Bakanlar Kurulu Kararı veya müşterek kararla atananlar, ilgili mevzuatı uyarınca mesleğe özel yarışma sınavı ile giren ve belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlilik sınavı sonunda atanılan görevlerde bulunanlar, Emniyet Hizmetleri Sınıfına dahil olanlar, 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 357 sayılı Askeri Hakimler Kanunu, 3466 sayılı Uzman Jandarma Kanunu ve 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanununa tabi olanlar ile yaş haddi, vazife malullüğü veya ölüm nedeniyle altı aylık süreyi tamamlayamayanlar hakkında yapılacak emeklilik işlemlerinde yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz.

5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun ek 68 inci maddesi hükümleri saklıdır.? Hükmüne yer verilmiştir.

Ek gösterge tutarı; emekli keseneğine, gelir vergisine ve damga vergisine tabi tutulmaktadır.

Taban aylığı: 375 sayılı KHK'da yer alan taban aylık göstergesinin taban aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunan tutardır. Taban aylık gösterge rakamı 1000 dir. 5434 sayılı Kanunda 476 ve 546 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerle yapılan düzenleme sonucunda sandık iştirakçilerine ödenmekte olan memuriyet taban aylığının emekli keseneğine esas aylığa dahil edilmesi sağlanmıştır.

5434 sayılı Kanunun Ek 70. maddesinde yer alan; Aylıklarını personel kanunlarına göre almayan Sandık iştirakçileri hakkında da, sınıfı, görev ve kadro unvanı,derecesi ve hizmet süresi esas alınarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi emsali gibi işlem yapılacağı belirtilmiştir.

Taban aylığı; emekli keseneğine, gelir vergisine ve damga vergisine tabi tutulmaktadır.

Kıdem aylığı: 375 sayılı KHK da yer almıştır. Hizmet yılına göre tespit edilen kıdem aylığının tespitinde kazanılmış hak aylığının hesabında değerlendirilen süreler esas alınmakta olup, her bir hizmet yılının karşılığı olarak 20 gösterge rakamı tespit edilmiştir. 25 veya daha fazla hizmet yılını dolduranlar için 25 hizmet yılının karşılığı olan 500 gösterge rakamı dikkate alınmaktadır. Kıdem aylığı her hizmet yılı için 20 gösterge rakamının maaş katsayısı ile çarpımı sonucu bulunan tutardır.

Kıdem aylığının uygulanmasında aylılara ilişkin esaslar uygulanır. Emekli keseneğine, gelir vergisine ve damga vergisine tabi tutulmaktadır. Her ne ad altında olursa olsun, ödenmekte olan zam, tazminat, ödenek, ücret ve benzeri ödemelerin hesabında dikkate alınmaz

Makam tazminatı: Makam Tazminatı 657 sayılı kanunun Ek 26.maddesinde düzenlenmiştir. Bu Kanuna ekli IV sayılı Makam Tazminatı Cetvelinde yazılı kadro ve görev unvanlarına atananlara hizalarında belirtilen gösterge rakamlarının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunan miktarda Makam Tazminatı ödenir.Makam Tazminatı damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz. Makam tazminatının hakedilmesinde ve ödenmesinde aylıklara ilişkin hükümler uygulanır.Bu tazminattan yararlananlara ayrıca diğer kanunlarda belirtilen Yüksek Hakimlik Tazminatı ve Makam Tazminatı ödenmez.

Bu görevlerde makam tazminatını almaya müstahak oldukları tarihten itibaren toplam iki yıl süre ile çalıştıktan sonra emekliye ayrılanlara yukarıdaki fıkraya göre bulunacak miktarın tamamı (926 sayılı Kanuna tabi profesörlere yarısı) hayatta bulundukları sürece her ay T.C. Emekli Sandığınca ödenir. T.C. Emekli Sandığı bu ödemeleri üç aylık devreler halinde faturası karşılığında Hazineden tahsil eder.

5434 sayılı Kanunun Ek 68. maddesinde;?Makam tazminatı ile Yüksek Hakimlik tazminatı ödenmesini gerektiren görevlerde bulunanlardan, 10/10/1984 tarihli ve3056 sayılı Kanunun 36 ncı maddesine göre istihdam edilenlere, Başbakanlıkta da makam tazminatı ödenmesini gerektiren görevlerde en az 6 ay çalışmış olmaları kaydıyla bu tazminatlardan yüksek olanı esas alınarak ödeme yapılır. Bu halde de iki yıllık süreyi doldurma şartı aranır. Cumhurbaşkanlığı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreterlikleri teşkilatlarında asli ve sürekli görevlerde bulunanların makam tazminatları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36/F maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanınca tespit edilen miktarlar üzerinden aynı esaslar dahilinde ödenir.

Yükseköğretim Kurulu Başkanı görevinde bulunmuş olanlara Başbakanlık Müsteşarı, Yükseköğretim Yürütme ve Denetleme Kurulu üyeliklerinde bulunmuş olanlara, profesör unvanında üç yılını tamamlamış olanlar için belirlenen makam tazminatı göstergeleri esas alınarak ödeme yapılır.

Bu tazminatlar, ölenlerin 5434 sayılı Kanunun 67 nci maddesinde belirtilen aylığa müstehak dul ve yetimlerine 68 inci maddesindeki oranlar üzerinden ödenir.

Bu ödemeler, T.C. Emekli Sandığınca ödenmesini müteakip iki ay içinde Genel Bütçeye giren kurumlardan ayrılanlar için Hazineden, diğerleri için son kurumlarından faturası karşılığında tahsil edilir.? Hükmüne yer verilmiştir.

Temsil tazminatı: 27.1.2000 tarih ve 4505 sayılı kanunun 5.maddesi uyarınca ödenmektedir. Aylıklarını, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 926 sayılı TSK Personel Kanunu, 3466 sayılı Uzman Jandarma Kanunu, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununa göre alıpta makam ve yüksek hakimlik tazminatı öngörülen kadrolarda bulunanlardan Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenecek olanlara 30.000 gösterge rakamının memur maaşlarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere temsil tazminatı ödenmektedir.

Bu tazminata hak kazananlara personel veya teşkilat kanunları veya diğer kanuni düzenlemeler ile kaynağı ne olursa olsun ödenmekte olan döner sermaye katkı payları, fiilen yapılmayan ders karşılığı ek ders ücreti ödemeleri, fon, ek ödeme, teşvik ödemesi ve benzer ödemelerin aylık net tutarları, temsil tazminatının net tutarından mahsup edilir. Bu tazminat her ne şekilde olursa olsun ikramiyelerin veya başka ödemenin hesaplanmasında dikkate alınmaz.

Makam tazminatı ve yüksek hakimlik tazminatı ödenmesini gerektiren görevlerde toplam iki yıl bulunduktan sonra emekliye ayrılanlara temsil tazminatları bulundukları en üst görev esas alınarak ödenir.

Makam ve Yüksek Hakimlik Göstergesi;

Görev Tazminatı

15.01.2002 ? 14.07.2002 tarihleri arasında geçerli olmak üzere, aylıklarını 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 3466 sayılı Uzman Jandarma Kanunu, 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu ve 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanununa göre almakta olan personelden; makam veya yüksek hakimlik tazminatı öngörülen kadrolara atanmış olanlardan, makam veya yüksek hakimlik tazminatı gösterge rakamları;

-6.000 olanlara 9.000,

-5.500-4.500 olanlara 7.000,

-4.000 ve daha az olanlara 6.000

gösterge rakamının, almakta oldukları makam veya yüksek hakimlik tazminatı gösterge rakamlarına ilave edilmesi suretiyle bulunan gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktarda görev tazminatı ödenecektir.

Görev tazminatı damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz ve bu tazminata hak kazanma ve ödemelerde aylıklara ilişkin hükümler uygulanır.
15/1/2002 - 14/7/2002 tarihleri arasında, 7.000'den daha düşük göstergeler üzerinden makam veya yüksek hakimlik tazminatı alanlara ödenecek emekli aylıklarına yukarıda belirtilen şekilde bulunacak miktarda görev tazminatı ilave edilir.

Bu ödeme ile ilgili olarak örnek vermek gerekirse görev tazminatının net tutarı 200 milyon, görev tazminatından mahsup edilecek ödemelerin net tutarı 250 milyon TL olan bir kamu görevlisine görev tazminatı olarak 200 milyon ? ( 250 milyon %20 =50.000.000 ) = 150. milyon TL. ödenecektir.

Mahsup işlemi tamamen 15.1.2006 tarihinden itibaren yapılacaktır.

En Yüksek Devlet Memuru Aylığının Brüt Tutarının Belirli Tutarı: En yüksek devlet memuru aylığından Başbakanlık Müsteşarının gösterge ve ek göstergesinin toplamının maaş katsayısı ile çarpımının sonucunda bulunan tutar anlaşılmalıdır. Bu tutarda 9.500( Gösterge 1500+ Ek gösterge 8000=9500) x 30.300 = 287.850.000 dir.

5434 sayılı Kanunun Ek Madde 70.maddesinde;? Sandık iştirakçilerine ödenmekte olan ;Memuriyet taban aylığı ve kıdem aylığı tutarları ile, Zam, tazminat ve ödenekler ile benzeri ödemeler toplamının 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi en Yüksek Devlet memuru aylığı (ek gösterge dahil) brüt tutarının;

Yukarıdaki oranları, Maliye Bakanlığının teklifi üzerine ayrı ayrı veya birlikte üç katına kadar artırmaya, yukarıdaki ek gösterge gruplarını değiştirmeye ve personel kanunlarında yer alan ek göstergelerin artırılması halinde gruplardaki ek göstergeleri yeniden düzenlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.

Aylıklarını personel kanunlarına göre almayan Sandık iştirakçileri hakkında da,sınıfı,görev ve kadro unvanı,derecesi ve hizmet süresi esas alınarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi emsali gibi işlem yapılır.

Bu tutarlar, bu Kanunun 41. maddesinin (a) fıkrasına göre emekli, adi malullük, vazife malullüğü, dul ve yetim aylıklarının; ek 20 inci maddesine göre de emeklilik ikramiyelerinin hesaplanmasına dahil edilmektedir.? hükmü yer almıştır.