Öğretmenler, dernek kurabilir mi?

Mevzuatımızda öğretmenlerin dernek kurması veya kurulmuş bir derneğe üye olmasını engelleyen bir hüküm bulunmamaktadır.

SORU: Bir öğretmen dernek kurabilirler mi? Ayrıca dernek kuruluş sırasında devletten destek alabilir mi? Kira v.b masrafları için?

CEVAP:

1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının "Dernek kurma hürriyeti" başlıklı 33. maddesinin 1. fıkrası aşağıdaki şekildedir.

"Madde 33 -Herkes, önceden izin almaksızın dernek kurma ve bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma hürriyetine sahiptir."

5253 Sayılı Dernekler Kanununun "Dernek kurma hakkı " başlıklı 3. maddesinin 1. ve 2. fıkrası aşağıdaki şekildedir.

"Madde 3- Fiil ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişiler, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir.

Ancak, Türk Silahlı Kuvvetleri ve kolluk kuvvetleri mensupları ile kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri hakkında özel kanunlarında getirilen kısıtlamalar saklıdır."

Öğretmenlerin tabi olduğu mevzuatta dernek kurma hakkını engelleyici mahiyette bir hüküm bulunmadığından dernek kurmanız önünde bir engel bulunmamaktadır.

17/07/2006 tarihli ve 26231 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Dernek, Vakıf, Birlik, Kurum, Kuruluş, Sandık ve Benzeri Teşekküllere Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Bütçelerinden Yardım Yapılması Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre idarelerce derneklere yardım yapılması mümkündür. Söz konusu yönetmeliğin "İdarelerin düzenleme yapma yetkisi" başlıklı 10. maddesi aşağıdaki şekildedir.

"MADDE 10 - (1) İdareler, bu Yönetmeliğe aykırı olmamak koşuluyla;

a) Yardım yapılacak teşekküllerde aranacak şartlara,

b) Yardım talebine ilişkin başvurunun ne şekilde yapılacağına,

c) Yardım talebinin hangi kriterlere göre değerlendirileceğine,

ç) Ne tür faaliyetlere yardım yapılacağına,

d) Yapılacak protokolde yer alacak hususlara,

e) İhtiyaç duyulan diğer hususlara,

ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir"

Söz konusu yönetmeliğin 10. maddesine dayanılarak İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan 03.03.2017 tarihli "İçişleri Bakanlığı Bütçesinden Derneklere Yardım Yapılması Hakkında Yönerge" nin 6. maddesi aşağıdaki şekildedir.

"MADDE 6- (1) Yardım yapılabilecek derneklerde aşağıdaki şartlar aranır:

a) Tüzüklerinde belirtilen amacının, toplumun ihtiyaç ve sorunlarını çözmeye ve toplumsal gelişmeye katkıda bulunmaya yönelik olması,

b) Anayasa ve kanunlarla yasaklanmış veya konusu suç teşkil eden faaliyetlerde bulunmamış olması,

c) Haklarında feshe ilişkin devam eden bir dava olmaması,

ç) 02/01/2004 tarihli ve 5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun kapsamındaki derneklerden olmaması,

d) Derneğin ilk genel kurul toplantısını yapmış ve organlarını oluşturmuş olması, gerekir.

2) Mevcut yöneticilerinin dernek iş ve işlemlerinden herhangi bir adli ceza alıp almadığı, Yönerge kapsamında daha önce alınan yardımların amacına ve mevzuata uygun kullanılıp kullanılmadığı gibi projenin yürütülmesini etkileyebilecek hususlar da değerlendirilmede dikkate alınabilir."

Sonuç ve Değerlendirme:

Öğretmenlerin dernek kurma ya da derneğe üye olmalarına engel bir düzenleme bulunmamaktadır. Derneklere genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince yardım yapılabilir. Bu konuda idarelerce yapılan düzenlemeler takip edilmelidir. İçişleri Bakanlığı tarafından dernek kuruluşu sırasında devlet desteği mümkün olmamakla birlikte derneğin ilk genel kurul toplantısı yapıldıktan ve organlarını oluşturduktan sonra yardım yapılabilmektedir. Bu noktada bütçe imkanları ile idarenin takdir hakkı da göz önünde bulundurulmalıdır.