Meslek lisesi öğretmenlerine tam gün yerine yarım gün nöbet verilmelidir

Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin "Öğretmenlere nöbet görevi verilmesinin esasları"başlıklı 91. maddesindeki hükümler uyarınca öğretmenlere nöbet görevi verilmektedir.

Fakat Ortaöğretim kurumlarında genellikle günde 8-10 saat arasında ders yapılmakta olup bu okullarda görevli öğretmenlerimize ise gün boyunca tam gün nöbet görevi verilmektedir.

Örneğin; Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın "Aylık karşılığı ders görevi" başlıklı 5. maddesinde "(1) Kapsama dahil örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görevli; ç) Atölye ve laboratuvar öğretmenleri haftada 20 saat, ders okutmakla yükümlüdürler." hükümleri yine aynı kararın "Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesindeki; "(1) Kapsama dahil örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görevli olup, aylık karşılığı ders görevini tamamlayan; c) Atölye ve laboratuvar öğretmenlerine 20 saati zorunlu olmak üzere haftada 24 saate, kadar alanlarında, alanlarında ek ders görevi verilemeyen veya kısmen verilebilenlere, ihtiyaç halinde ve istekleri üzerine alanları dışında da ek ders görevi verilebilir." hükümlerine göre Atölye ve laboratuvar öğretmenleri haftada 50 saate yakın derse girmektedir.

Atölye ve laboratuvar öğretmenlerimizin hem derse girip hem de nöbet görevini yerine getirmek için koşturmak çok yorucu olmakta verimliliği düşürmektedir. Bu nedenle Ortaöğretim kurumlarımızda tam gün nöbet uygulaması yerine yarım gün nöbet uygulamasına geçilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.

Şöyle ki;

İş Sağlığı ve Güvenliği Ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı Sözleşmesinin 3. maddesi (b) bendindeki; "Bu sözleşmenin amacı bakımından; "b "İşçiler" terimi, kamu çalışanları dahil olmak üzere istihdam edilen bütün kişileri kapsar." hükümlerince sözleşme metni memurları da kapsamaktadır.

Cebri veya Mecburi Çalıştırmaya İlişkin Sözleşmenin 11. maddesi (b) bendindeki; "Sadece 18'den yukarı ve 45'den aşağı yaşlarda bulunan sağlam yetişkin erkekler cebri veya mecburi çalıştırmaya tabi olabilirler. Bu sözleşmenin 10 uncu maddesinde öngörülen iş türleri hariç, aşağıdaki tedbirler ve şartlar dikkate alınmalıdır.

b-Öğretmenler öğrenciler ve genel olarak idari personelin muaf tutulması;" hükümleri ile öğretmenlerin cebri ve mecburi çalışmadan muaf tutulacağı kayıt altına alınmıştır.

Yine, 16.12.1966'da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve 3 Ocak 1976 itibariyle yürürlüğe giren "Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi" nin Adil ve uygun işte çalışma şartları başlıklı 7. maddesi (d) bendindeki; "Bu Sözleşmeye Taraf Devletler herkese adil ve elverişli şartlarda çalışma hakkı tanır. Bu şartlar aşağıdaki hakları güvence altına alır: d) Dinlenme, çalışma arası, çalışma saatlerinin makul ölçüde sınırlandırılması ile ücretli yıllık izin ve resmi tatillerde ücret verilmesi." hükümleri ile öğretmenlerin Dinlenme, çalışma arası, çalışma saatlerinin makul ölçüde sınırlandırılması kayıt altına alınmıştır.

Bu bilgiler ışığında;

Okul yönetimlerince tam gün eğitim yapılan okullarda tam gün nöbet görevi verilen öğretmenlerden bütün gün nöbet süresince hizmetin kesintisiz yerine getirilmesinin istenmesi, herhangi bir sınırlama olmaksızın nöbet tutturulması, Öğretmenin tam gün nöbet süresi içinde kesintisiz olarak yemek ve diğer insani ihtiyaçları için hiç ara vermeden hizmet vermesi beklenemez. Bu durum hayatın olağan akışına aykırıdır.

Öğretmenin tam gün nöbet süresi içinde yemek, çay, sigara gibi ihtiyaçları sebebiyle ya da dinlenmek için belli bir zamana ihtiyacı olduğundan öğretmenlerin yemek, içmek, tuvalet gibi günlük gereksinimlerini ve genel olarak dinlenme gereksinimlerini giderebilmeleri için günlük çalışma süreleri içerisinde çalışmaya ara verme zorunluluğu bulunmaktadır.

Şüphesiz bir insanın çalıştığı ölçüde dinlenme hakkı da esastır. İnsanların fizyolojik ve sosyal varlık olarak bir takım ihtiyaçlarını karşılamaları gerekmektedir. Bu nedenle öğretmenin, çalıştığı ölçüde dinlenmeye de hakkı vardır. Çünkü sağlığını, işgücünü koruması ve yenilemesi amacıyla, günlük, haftalık ve yıllık çalışma sürelerinde dinlenmesi gerekir.

Çalışanlara dinlenme hakkı tanınmasındaki amaç, sağlığını ve işgücünü korumasıdır. Bu hakkın tanınmaması ve tam gün nöbet tutmaya zorlanması öğretmene tanınan dinlenme hakkı ile sağlanması amaçlanan, sağlığını ve işgücünü koruması gerçekleşmeyecek, böylece çalıştığı dönemdeki verimi de olumsuz etkilenecektir.

Bu durum; Anayasa'mızın 17. maddesinde yer alan; "Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir." hükümlerine,

Anayasa'mızın 49. maddesi 2. fıkrasında yer alan; "Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır." hükümlerine,

Anayasa'mızın 50. maddesi 3. fıkrasında yer alan; " Dinlenmek, çalışanların hakkıdır." hükümlerine aykırılık teşkil edecektir.

Ayrıca cebri ve mecburi çalışma Anayasa'mızın 18. maddesinde yer alan "Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır.'' hükümlerine de aykırılık teşkil etmektedir.

21.12.1960 tarih ve 10686sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Zorla Çalıştırmanın Kaldırılması Sözleşmenin 1. maddesi 1. fıkrasındaki; "Milletlerarası Çalışma Teşkilatının bu Sözleşmeyi onayan her üyesi, cebri veya mecburi çalıştırmayı menetmeyi ve Hiçbir şekilde cebri veya mecburi çalıştırmaya başvurmamayı taahhüt eder." hükümleri ve 2. maddesindeki; "Milletlerarası Çalışma Teşkilatının bu Sözleşmeyi onayan her üyesi, bu Sözleşmenin 1 inci maddesinde tasrih edilen şekildeki cebri veya mecburi çalıştırmanın derhal ve tamamen ilgasını temin etmek üzere müessir tedbirler ittihazını taahhüt eder." hükümleri gereğince Ortaöğretim kurumlarımızda tam gün nöbet uygulaması yerine yarım gün nöbet uygulamasına geçilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.

Ahmet KANDEMİR