Yeni 'Dernekler kanunu tasarısı'nın tam metni
Dernekler kanunu tasarısı.
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
Madde 1- Bu Kanunun amacı; dernekler, dernek şube veya temsilcilikleri, federasyonlar,
konfederasyonlar ve yabancı dernekler ile merkezleri yurt dışında bulunan dernek
ve vakıf dışındaki kâr amacı gütmeyen kuruluşların Türkiye'deki şube veya temsilciliklerinin
yasak ve izne tabi faaliyetlerini, yükümlülüklerini, denetimlerini ve uygulanacak
cezalar ile derneklere ilişkin diğer hususları düzenlemektir.
Tanımlar
Madde 2- Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Dernek: Kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak
bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi
ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel
kişiliğe sahip kişi topluluklarını,
b) Derneğin yerleşim yeri: Derneğin yönetim faaliyetlerinin yürütüldüğü yeri,
c) Dernek merkezi: Derneğin yerleşim yerinin bulunduğu il veya ilçeyi,
d) Mülki idare amiri: Dernek merkezinin bulunduğu yerin vali veya kaymakamını,
e) Dernekler birimi: İllerde il dernekler müdürlüğünü, ilçelerde dernekler büro
şefliğini,
f) Platform: Derneklerin kendi aralarında veya vakıf, sendika ve benzeri sivil
toplum kuruluşlarıyla ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, girişim, hareket
ve benzeri adlarla oluşturdukları tüzel kişiliği bulunmayan geçici nitelikteki
birliktelikleri,
g) Üst kuruluş: Derneklerin oluşturduğu tüzel kişiliği bulunan federasyonları
ve federasyonların oluşturduğu konfederasyonları,
h) Şube: Dernek faaliyetlerinin yürütülebilmesi için bir derneğe bağlı olarak
açılan, tüzel kişiliği olmayan ve bünyesinde organları bulunan alt birimi,
i) Temsilcilik: Dernek faaliyetlerinin yürütülebilmesi için bir derneğe bağlı
olarak açılan, tüzel kişiliği ve bünyesinde organları bulunmayan alt birimi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Dernek kurma hakkı
Madde 3- Fiil ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişiler, önceden izin almaksızın
dernek kurma hakkına sahiptir.
Ancak, Türk Silâhlı Kuvvetleri ve kolluk kuvvetleri mensupları ile kamu kurum
ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri hakkında özel kanunlarında
getirilen kısıtlamalar saklıdır.
Onbeş yaşını bitiren ayırt etme gücüne sahip küçükler; toplumsal, ruhsal, ahlaki,
bedensel ve zihinsel yetenekleri ile spor, eğitim ve öğretim haklarını, sosyal
ve kültürel varlıklarını, aile yapısını ve özel yaşantılarını korumak ve geliştirmek
amacıyla yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk dernekleri kurabilir veya
kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilirler.
Çocuk derneklerine onsekiz yaşından büyükler kurucu veya üye olamazlar.
Dernek tüzüğü
Madde 4- Her derneğin bir tüzüğü bulunur. Bu tüzükte aşağıda gösterilen hususların
belirtilmesi zorunludur:
a) Derneğin adı ve merkezi,
b) Derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek için dernekçe sürdürülecek çalışma
konuları ve çalışma biçimleri ile faaliyet alanı,
c) Derneğe üye olma ve üyelikten çıkmanın şart ve şekilleri,
d) Genel kurulun toplanma şekli ve zamanı,
e) Genel kurulun görevleri, yetkileri, oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri,
f) Yönetim ve denetim kurullarının görev ve yetkileri, ne suretle seçileceği,
asıl ve yedek üye sayısı,
g) Derneğin şubesinin bulunup bulunmayacağı, bulunacak ise, şubelerin nasıl
kurulacağı, görev ve yetkileri ile dernek genel kurulunda nasıl temsil edileceği,
h) Üyelerin ödeyecekleri giriş ve yıllık aidat miktarının belirlenme şekli,
ı) Derneğin borçlanma usulleri,
j) Derneğin iç denetim şekilleri,
k) Tüzüğün ne şekilde değiştirileceği,
l) Derneğin feshi halinde mal varlığının tasfiye şekli.
Uluslararası faaliyet
Madde 5- Dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere uluslararası
faaliyette veya işbirliğinde bulunabilir, yurt dışında temsilcilik veya şube
açabilir, yurt dışında dernek veya üst kuruluş kurabilir veya yurt dışında kurulmuş
dernek veya kuruluşlara katılabilirler.
Yabancı dernekler, Dışişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle İçişleri
Bakanlığının izniyle Türkiye'de faaliyette veya işbirliğinde bulunabilir, temsilcilik
veya şube açabilir, dernek veya üst kuruluş kurabilir veya kurulmuş dernek veya
üst kuruluşlara katılabilirler.
Tüzel kişilerin oy kullanması
Madde 6- Tüzel kişinin üye olması halinde, tüzel kişinin yönetim kurulu başkanı
veya temsille görevlendireceği kişi oy kullanır. Bu kişinin başkanlık veya temsil
görevi sona erdiğinde, tüzel kişi adına oy kullanacak kimse yeniden belirlenir.
Şube genel kurulları
Madde 7- Şube genel kurulları olağan toplantılarını merkez genel kurulu toplantısından
en az iki ay önce bitirmek zorundadırlar.
Federasyon ve konfederasyonlar
Madde 8- Federasyonların üye sayısının beşten ve konfederasyonların üye sayısının
üçten aşağı düştüğü ve bu durum üç ay içinde giderilmediği takdirde haklarında
kendiliğinden sona erme hükümleri uygulanır.
Federasyon ve konfederasyonlar her ne ad altında olursa olsun, merkezleri dışında
faaliyet gösterecek örgüt kuramazlar ve temsilcilik açamazlar.
İç denetim
Madde 9- Derneklerde iç denetim esastır. Genel kurul, yönetim kurulu veya denetim
kurulu tarafından iç denetim yapılabileceği gibi, bağımsız denetim kuruluşlarına
da denetim yaptırılabilir. Genel kurul, yönetim kurulu veya bağımsız denetim
kuruluşlarınca denetim yapılmış olması, denetim kurulunun yükümlülüğünü ortadan
kaldırmaz.
Denetim kurulu; derneğin, tüzüğünde gösterilen amaç ve amacın gerçekleştirilmesi
için sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları doğrultusunda faaliyet gösterip
göstermediğini, defter, hesap ve kayıtların mevzuata ve dernek tüzüğüne uygun
olarak tutulup tutulmadığını, dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere
göre ve bir yılı geçmeyen aralıklarla denetler ve denetim sonuçlarını bir rapor
halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar.
Denetim kurulu üyelerinin istemi üzerine, her türlü bilgi, belge ve kayıtların,
dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri,
müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.
Yardım ve işbirliği
Madde 10- Dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere,
benzer amaçlı derneklerden, siyasi partilerden, işçi ve işveren sendikalarından
ve mesleki kuruluşlardan maddi yardım alabilir ve adı geçen kurumlara maddi
yardımda bulunabilirler.
5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine
Dair Kanun hükümleri saklı kalmak üzere, dernekler kamu kurum ve kuruluşları
ile görev alanlarına giren konularda ortak projeler yürütebilirler. Bu projelerde
kamu kurum ve kuruluşları, proje maliyetlerinin en fazla yüzde ellisi oranında
ayni veya nakdi katkı sağlayabilirler.
Gelir ve giderlerde usul ile dernek defterleri
Madde 11- Dernek gelirleri alındı belgesi ile toplanır ve giderler harcama belgesi
ile yapılır. Dernek gelirlerinin bankalar aracılığı ile toplanması halinde banka
tarafından düzenlenen dekont veya hesap özeti gibi belgeler alındı belgesi yerine
geçer. Alındı belgeleri ve harcama belgelerinin saklama süresi beş yıldır.
Dernek gelirlerinin toplanmasında kullanılacak alındı belgeleri yönetim kurulu
kararı ile bastırılır. Alındı belgelerinin şekli, bastırılması, onaylanması
ve kullanılması ile dernek gelirlerinin toplanmasında kullanılacak yetki belgesine
ilişkin hususlar yönetmelikte düzenlenir.
Dernek gelirlerini toplayacak kişiler yönetim kurulu kararıyla belirlenir ve
bunlar adına yetki belgesi düzenlenir.
Dernekler tarafından tutulacak defter ve kayıtlar ile ilgili usul ve esaslar
yönetmelikte düzenlenir. Bu defterlerin dernekler biriminden onaylı olması zorunludur.
Sandık kurma
Madde 12- Dernekler, tüzüklerinde yazılı olmak ve sağlanan kârı üyelerine paylaştırmamak,
gelir, faiz veya başka adlarla üyelerine aktarmamak şartıyla üyelerinin, yiyecek,
giyecek gibi zaruri ihtiyaç maddelerini ve diğer mal ve hizmetlerle kısa vadeli
kredi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla sandık kurabilirler.
Bu sandıkların kuruluş ve çalışma esasları yönetmelikte düzenlenir.
Dernek görevlileri ve ücretleri
Madde 13- Dernek hizmetleri ücretli veya gönüllüler aracılığıyla yürütür. Bunlara
dernek yönetim kurulunca tanıtım kartı verilir.
Dernek yönetim ve denetim kurulu başkan ve üyelerine ücret verilebilir. Verilecek
ücret ile her türlü ödenek, yolluk ve tazminatlar genel kurul tarafından tespit
olunur. Yönetim ve denetim kurulu üyeleri dışındaki üyelere ücret, huzur hakkı
veya başka bir ad altında herhangi bir karşılık ödenemez.
Dernek hizmetleri için görevlendirilecek üyelere verilecek gündelik ve yolluk
miktarları genel kurul tarafından tespit olunur.
Gençlik ve spor kulüpleri
Madde 14- Derneklerden başvurmaları halinde; spor faaliyetine yönelik olanlar
spor kulübü, boş zamanları değerlendirme faaliyetine yönelik olanlar gençlik
kulübü ve her iki faaliyeti birlikte amaçlayanlar gençlik ve spor kulübü adını
alır. Bu kulüpler, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce tutulacak kütüğe kayıt
ve tescil edilir.
Kulüplerin organları, bu organların görev ve yetkileri, kulüplerin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce de denetlenmesi ve bunlara yapılacak yardımların şekil ve şartları, üst kuruluş oluşturmada uyulacak esas ve usuller, gençlik ve spor faaliyetlerini yürüteceklerin nitelikleri ve bunlara uygulanacak disiplin işlemleri, kulüplerin kayıt ve tesciline ilişkin esaslar İçişleri Bakanlığının uygun görüşü üzerine Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça yürürlüğe konulacak yönetmelikte düzenlenir.
Tasfiye
Madde 15- Genel kurul kararı ile feshedilen veya kendiliğinden sona erdiği tespit
edilen derneğin para, mal ve haklarının tasfiyesi, tüzüğünde gösterilen esaslara
göre yapılır. Tüzükte tasfiyenin ne şekilde yapılacağının genel kurul kararına
bırakıldığı hallerde, genel kurul tarafından bir karar alınmamış veya genel
kurul toplanamamışsa, derneğin bütün para, mal ve hakları, mülki idare amirinin
kararıyla derneğin amacına en yakın ve kapatıldığı tarihte en fazla üyeye sahip
derneğe devredilir.
Mahkeme kararı ile feshedilen derneklerin bütün para, mal ve hakları Hazineye
intikal eder. Bu şekilde feshedilen derneklerin tasfiyesi ve mallarının Hazineye
intikali mülki idare amirinin görevlendireceği maliye temsilcisinin gözetiminde
yönetim kurulu üyelerinden oluşan tasfiye kurulunca yapılır. Bu işlemlere fesih
veya kendiliğinden sona ermenin kesinleştiği tarihten itibaren başlanır.
Kendiliğinden sona erdiği tespit edilen veya feshine karar verilen derneklerin
tasfiye ve devir işlemleri tamamlandıktan sonra dernekler kütüğündeki kayıtları
silinir.
Feshedilmesi için hakkında soruşturma veya dava açılmış olan bir dernek, fesih
ve buna bağlı olarak dernek mallarının devrine dair bir karar aldığı takdirde,
soruşturma ve dava sonuçlanıncaya kadar devir işlemi yapılmaz.
Tasfiye işlemleri sonucu derneklerin defter ve belgelerinin saklanma usulü,
süresi ve tasfiyeye ilişkin gerekli belgeler yönetmelikte düzenlenir.
Basımevlerinin sorumluluğu
Madde 16- Basımevleri, dernek gelirlerinin toplanmasında kullanılacak alındı
belgelerini bastıktan sonra, bu belgelerin seri ve sıra numaralarını onbeş gün
içinde mülki idare amirliğine bildirmek zorundadır.
Hata ve noksanlıkların giderilmesi
Madde 17- Derneklerin iş ve işlemlerinde, bu Kanun ve 4721 sayılı Türk Medenî
Kanunu ile bunlara dayanılarak çıkarılan yönetmeliklerin hükümlerine aykırılık
tespit edilmesi halinde, konusu suç teşkil etmeyen hata ve noksanlıkların mülki
idare amirinin yazılı istemi üzerine, ilgili dernek tarafından otuz gün içerisinde
giderilmesi zorunludur.
Muhakeme usulü
Madde 18- Bu Kanunla ilgili olarak hukuk mahkemelerinde bakılacak davalarda
basit yargılama usulü uygulanır.
Bu Kanun hükümlerine aykırı davranan failler hakkındaki soruşturma ve kovuşturma,
yer ve zaman kaydı aranmaksızın 3005 sayılı Meşhud Suçların Muhakeme Usulü Kanunu
hükümlerine göre yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Denetim ve Bildirimler
Beyanname verme yükümlülüğü ve denetim
Madde 19- Dernekler, yıl sonu itibarıyla, faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin
sonuçlarını düzenleyecekleri beyanname ile her yıl Nisan ayı sonuna kadar mülki
idare amirliğine vermekle yükümlüdürler. Beyannamenin düzenlenmesine ilişkin
esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.
Gerekli görülen hallerde, derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçlar doğrultusunda
faaliyet gösterip göstermedikleri, defterlerini ve kayıtlarını mevzuata uygun
olarak tutup tutmadıkları İçişleri Bakanı veya mülki idare amiri tarafından
denetletilebilir. Bu denetimlerde kolluk kuvveti mensupları görevlendirilemez.
Denetim sırasında görevli memurlar tarafından istenecek her türlü bilgi, belge
ve kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim
yerleri, müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.
Denetim sırasında, suç teşkil eden fiillerin tespit edilmesi hâlinde, mülkî
idare amiri durumu derhal Cumhuriyet savcılığına bildirir.
Kolluk kuvvetlerinin yetkisi
Madde 20- Kamu düzeninin korunması veya suç işlenmesinin önlenmesi nedenlerinden
birine bağlı olarak usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça, yine bu nedenlere
bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda mülki idare amirinin yazılı
emri bulunmadıkça, kolluk kuvvetleri dernek ve eklentilerine giremez, arama
yapamaz ve buradaki eşyaya el koyamaz. Mülki idare amirinin kararı yirmidört
saat içinde görevli hakimin onayına sunulur. Hakim, kararını el koymadan itibaren
kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliğinden kalkar.
Yurt dışından yardım alınması
Madde 21- Dernekler mülki idare amirliğine önceden bildirimde bulunmak şartıyla
yurt dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlardan ayni ve nakdi yardım alabilirler.
Bildirimin şekli ve içeriği yönetmelikte düzenlenir. Nakdi yardımların bankalar
aracılığıyla alınması zorunludur.
Taşınmaz mal edinme
Madde 22- Dernekler genel kurullarının yetki vermesi üzerine yönetim kurulu
kararıyla bağış, vasiyet ve satın alma yoluyla taşınmaz mal edinebilir, bunları
satabilir veya kiralayabilirler. Dernekler edindikleri taşınmazları, tapuya
tescilinden itibaren bir ay içinde mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlüdürler.
Genel kurul toplantısı ve organlara seçilenlerin idareye bildirilmesi
Madde 23- Dernekler, genel kurul toplantısının yapılacağı gün, saat, yer ile
toplantı gündemini, toplantı gününden en az onbeş gün önce mülki idare amirliğine
yazı ile bildirir.
Dernekler, genel kurulu izleyen onbeş gün içinde, yönetim kurulu ve denetim
kurulu ile derneğin diğer organlarına seçilen asıl ve yedek üyeleri mülki idare
amirliğine bildirmekle yükümlüdür. Dernek organlarında ve yerleşim yerinde meydana
gelen değişiklikler de aynı usule tabidir. Genel kurul sonuç bildiriminin şekli,
içeriği ve gerekli belgeler yönetmelikte düzenlenir.
Temsilcilik
Madde 24- Dernekler, gerekli gördükleri yerlerde dernek faaliyetlerini yürütmek
amacıyla temsilcilik açabilirler. Temsilcilikler, şube veya dernek genel kurullarında
temsil edilmezler. Şubeler temsilcilik açamazlar. Temsilciliğin adresi, yönetim
kurulu kararıyla temsilci olarak görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından
o yerin mülki idare amirliğine yazılı olarak bildirilir.
Platform oluşturma
Madde 25- Dernekler, amaçları ile ilgisi bulunan ve kanunlarla yasaklanmayan
alanlarda, kendi aralarında veya vakıf, sendika ve benzeri sivil toplum kuruluşlarıyla
ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere ve yetkili organlarının kararı ile platformlar
oluşturabilirler.
Platformlar, kanunların dernekler için yasakladığı amaç ve faaliyet konuları
doğrultusunda kurulamazlar ve faaliyet gösteremezler. Bu yasağa aykırı hareket
edenler hakkında, bu Kanun ve ilgili kanunların cezai hükümleri uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İzne Tabi Faaliyetler
Derneklerin izinle kurabileceği tesisler
Madde 26- Derneklerin, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere,
kanunların dernekler tarafından yapılmasını yasaklamadığı eğitim ve öğretim
faaliyetleri için yurt, pansiyon; sosyal yardım faaliyetleri için, sığınma evi,
bakım evi, huzur evi, aş evi gibi tesisler; sportif faaliyetler için spor sahası
veya salonu ve meskûn yerler dışında kamp tesisleri kurmaları; üyeleri için
lokal açmaları ve lokallerinde alkollü içki kullanılması ile bu tesisleri işletmeleri
mülki idare amirinden izin almalarına bağlıdır. Bu tesislerin açılmaları, işletilmeleri,
kapatılmaları, alkollü içki kullanılması, verilmesi ve düzenlenmesi gerekli
belgeler ile diğer esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.
Kamu yararına çalışan dernekler
Madde 27- Kamu yararına çalışan dernekler, ilgili bakanlıkların ve Maliye Bakanlığının
görüşü üzerine, İçişleri Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla tespit
edilir. Bir derneğin kamu yararına çalışan derneklerden sayılabilmesi için,
en az bir yıldan beri faaliyette bulunması ve derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek
üzere giriştiği faaliyetlerin ülke çapında yararlı sonuçlar verecek nitelikte
ve ölçüde olması şarttır.
Kamu yararına çalışan dernek statüsünün kazanılması, kaybedilmesi ve gerekli
belgeler ile diğer esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.
Kamu yararına çalışan dernekler en az iki yılda bir denetlenir. Yapılan denetimler
sonucunda düzenlenen raporlar üzerine, kamu yararına çalışan derneklerin organlarında
görev alan üyeler veya ilgili personel, ağır hapis veya ağır para cezası verilmesini
gerektiren suçların işlendiğinin tespit edilmesi halinde, geçici bir tedbir
olarak İçişleri Bakanınca görevden uzaklaştırılabilir. Görevden uzaklaştırılanların
yerlerine, kesin hükme kadar, öncelikle dernek üyelerinden olmak üzere görevlendirme
yapılır.
Kamu yararına çalıştıklarına karar verilen dernekler, denetimler sonunda bu
niteliklerini kaybettikleri tespit edilirse, birinci fıkrada öngörülen usulle
haklarında alınan kamu yararına çalışan derneklerden sayılma kararı kaldırılır.
Türkiye Kızılay Derneği ve Türk Hava Kurumunun tüzüklerini onaylamaya Bakanlar
Kurulu yetkilidir.
Kamu yararına çalışan derneklerin mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına
karşı suç işlemiş gibi cezalandırılır.
Dernek adları
Madde 28- Dernek adlarında; Türk, Türkiye, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa
Kemal kelimeleri ile bunların baş ve sonlarına getirilen eklerle oluşturulan
kelimeler İçişleri Bakanlığının izni ile kullanılabilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Yasaklar
Bazı ad ve işaretleri kullanma yasağı
Madde 29- Derneklerin, mevcut veya mahkeme kararıyla kapatılmış veya feshedilmiş
bir siyasî partinin, bir sendikanın veya üst kuruluşun, bir derneğin veya üst
kuruluşun adını, amblemini, rumuzunu, rozetini ve benzeri işaretleri ya da başka
bir ülkeye ve daha önce kurulmuş Türk devletlerine ait bayrak, amblem ve flamaları
kullanmaları yasaktır.
Kurulması yasak olan dernekler ve yasak faaliyetler
Madde 30- Dernekler;
a) Tüzüklerinde gösterilen amaç ve bu amacı gerçekleştirmek üzere sürdürüleceği
belirtilen çalışma konuları dışında faaliyette bulunamazlar.
b) Anayasa ve kanunlarla açıkça yasaklanan amaçları veya konusu suç teşkil eden
fiilleri gerçekleştirmek amacıyla kurulamaz.
c) Askerliğe, millî savunma ve genel kolluk hizmetlerine hazırlayıcı öğretim
ve eğitim faaliyetlerinde bulunamaz, bu amaçları gerçekleştirmek üzere kamp
veya eğitim yerleri açamazlar. Üyeleri için özel kıyafet veya üniforma kullanamazlar.
Kayıt ve yazışma dili
Madde 31- Dernekler, defterlerinde ve kayıtlarında ve Türkiye Cumhuriyetinin
resmi kurumlarıyla yazışmalarında Türkçe kullanırlar.
ALTINCI BÖLÜM
Ceza Hükümleri
Ceza hükümleri
Madde 32- Bu Kanuna aykırı davranışlarda uygulanacak cezalar aşağıda belirtilmiştir:
a) Dernek kurma hakkına sahip olmadıkları halde dernek kuranlar veya derneklere
üye olmaları kanunlarla yasaklandığı halde dernek üyesi olanlar ile derneklere
üye olması kanunlarla yasaklanmış kişileri bilerek dernek üyeliğine kabul eden
veya kaydını silmeyen veya dernek üyesi iken derneklere üye olma hakkını kaybeden
kişileri dernek üyeliğinden silmeyen dernek yöneticileri beşyüzmilyon lira idari
para cezası ile cezalandırılır.
b) Genel Kurul toplantılarını kanun ve tüzük hükümlerine aykırı olarak veya
dernek merkezinin bulunduğu veya tüzüğünde belirtilen yer dışında yapan dernek
yöneticileri beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.
Mahkemece, kanun ve tüzük hükümlerine aykırı olarak yapılan genel kurul toplantılarının
iptaline de karar verilebilir.
c) Yurt dışı yardımı bankalar aracılığıyla almayan dernek yöneticilerine, bu
şekilde alınan paranın yüzde beşi oranında idari para cezası verilir.
d) Derneğe ait tutulması gereken defter veya kayıtları tutmayan dernek yöneticileri
birmilyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.
e) Genel kurul ve diğer dernek organlarında yapılan seçimler ve oylamalar ile
oyların sayım ve dökümüne hile karıştıranlar ve defter veya kayıtları tahrif
veya yok edenler veya gizleyenler, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği
takdirde altı aydan iki yıla kadar hapis ve beşyüzmilyon liraya kadar ağır para
cezası ile cezalandırılır.
f) Her ne suretle olursa olsun kendisine tevdi olunan derneğe ait para veya
para hükmündeki evrak, senet veya sair malları kendisinin veya başkasının menfaatine
olarak sarf veya istihlak veya rehneden veya satan, gizleyen, imha, inkar, tahrif
veya tağyir eden yönetim kurulu başkanı ve üyeleri veya denetçiler ile derneğin
diğer personeli fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, altı
aydan iki yıla kadar hapis ve beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile
cezalandırılır.
g) Yetkili mercilerin izni olmaksızın yabancı derneklerin Türkiye'de temsilciliklerini
veya şubelerini açanlar, faaliyetlerini yürütenler, bu derneklerle işbirliğinde
bulunanlar veya bu dernekleri üye kabul edenler beşyüzmilyon liraya kadar para
cezası ile cezalandırılır ve izinsiz açılan şube veya temsilciliğin de kapatılmasına
karar verilir.
h) 16 ncı maddede belirtilen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen basımevi
yöneticileri beşyüzmilyon lira idari para cezası ile cezalandırılır.
ı) 17 nci maddede yer alan zorunluluğa uymayanlar yüzmilyon lira idari para
cezası ile cezalandırılır.
j) 19 uncu maddede belirtilen beyannameyi bilerek gerçeğe aykırı olarak verenler
üç aya kadar hapis ve üçmilyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.
k) 9 ve 19 uncu maddelerin üçüncü fıkralarındaki zorunluluğa uymayanlar üçmilyar
liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve bu zorunluluğa uymamanın
her tekrarında bir önceki ağır para cezası toplamının iki katı oranında ağır
para cezası uygulanır.
l) 21, 22, 23, 24 ve 25 inci maddelerde belirtilen bildirim yükümlülüklerini,
19 uncu maddede belirtilen beyanname verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen yönetim
kurulu başkanı veya başkan belirlenmemişse dernek yöneticileri beşyüzmilyon
lira idari para cezası ile cezalandırılır.
m) 26 ncı maddede belirtilen tesisleri izinsiz açan dernek yöneticileri, beşyüzmilyon
liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve tesisin kapatılmasına da
karar verilebilir.
n) 29 uncu maddede belirtilen yasaklara yazılı olarak uyarılmalarına rağmen
aykırı hareket eden dernek yöneticileri hakkında, fiilleri daha ağır bir cezayı
gerektirmediği takdirde beşyüzmilyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır
ve derneğin feshine de karar verilir.
o) 30 uncu maddenin (a) bendinde belirtilen yasağa aykırı hareket eden dernek
yöneticileri beşyüzmilyon liradan birmilyar liraya kadar ağır para cezası ile
cezalandırılır, tekerrürü halinde ağır para cezası yarı nispetinde artırılarak
hükmolunur. Aynı maddenin (c) bendine aykırı faaliyette bulunan dernek yöneticileri,
fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, bir yıldan az olmamak
üzere hapis cezası ile cezalandırılır ve tesisin kapatılmasına da karar verilir.
p) 30 uncu maddenin (b) bendinde belirtilen kurulması yasak dernekleri kuranlar
ile bu bende aykırı harekette bulunan dernek yöneticileri fiilleri daha ağır
bir cezayı gerektirmediği takdirde bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşyüzmilyon
liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır ve derneğin feshine de karar
verilir.
r) 31 inci maddede öngörülen zorunluluğa uymayanlar birmilyar lira idari para
cezası ile cezalandırılır.
Cezaların uygulanması
Madde 33- Bu Kanunda belirtilen cezalar çocuk dernekleri hakkında, yazılı olarak
uyarılmasına rağmen tekrar edilmesi halinde uygulanır.
Bu Kanunda yazılı olan idarî para cezaları mülkî idare amiri tarafından verilir.
Verilen idarî para cezalarına dair kararlar ilgililere 7201 sayılı Tebligat
Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir.
Bu cezalara karşı tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine
itiraz edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz.
İtiraz üzerine verilen karar kesindir. İtiraz, zaruret görülmeyen hâllerde evrak
üzerinde inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır.
Bu Kanuna göre verilen idarî para cezaları 6183 sayılı Âmme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
YEDİNCİ BÖLÜM
Diğer Hükümler
Cemiyetler ve Dernekler Kanunlarına yapılan atıflar
Madde 34- Diğer kanunlarda, 3512 sayılı Cemiyetler Kanunu, 1630 sayılı Dernekler
Kanunu veya 2908 sayılı Dernekler Kanunu ile bunların ek ve değişikliklerine
veya belli maddelerine yapılan atıflar, bu Kanuna veya bu Kanunun aynı konuları
düzenleyen madde veya maddelerine yapılmış sayılır. Bu Kanunda hüküm bulunmayan
hallerde aynı konuları düzenleyen 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun ilgili hükümlerine
atıf yapılmış sayılır.
Kanunun mesleki kuruluşlara uygulanacak hükümleri
Madde 35- Bu Kanunun 19, 20, 23, 26, 28, 29, 30 ve 31 inci maddeleri özel kanunlarında
hüküm bulunmamak kaydıyla kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile işçi
ve işveren sendikaları ve üst kuruluşları için de ceza hükümleriyle birlikte
uygulanır.
Uygulanacak hükümler
Madde 36- Bu Kanun hükümleri; yabancı dernekler ile merkezleri yurt dışında
bulunan dernek ve vakıf dışındaki kar amacı gütmeyen kuruluşların Türkiye'deki
şube veya temsilcilikleri hakkında da ceza hükümleri ile birlikte uygulanır.
Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun hükümleri
uygulanır.
Yönetmelik
Madde 37- Bu Kanunun ilgili maddelerinde düzenlenmesi öngörülen yönetmelikler
İçişleri Bakanlığınca, kulüp adını alan derneklerle ilgili yönetmelik ise Gençlik
ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça en geç altı ay içinde Resmi
Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulur. Bu yönetmelikler çıkarılıncaya kadar
mevcut yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam
olunur.
Değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler
Madde 38- A) 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 62 nci
maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
?Madde 62- Dernekler, 60 ıncı maddenin son fıkrası gereğince yapılan yazılı
bildirimi izleyen altı ay içinde ilk genel kurul toplantılarını yapmak ve zorunlu
organlarını oluşturmakla yükümlüdürler.?
B) 4721 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ?yerleşim
yeri, kurucuları,?, 64 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ?tüzükte başkaca
bir düzenleme yoksa,?, 77 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan ?yerel
bir gazete ile ilan edilir ve aynı zamanda?, 92 nci maddesinde yer alan ?uluslararası
alanda işbirliği yapılmasında yarar görülen hallerde ve karşılıklı olmak koşuluyla?
ve 93 üncü maddesinde yer alan ?karşılıklı olmak koşuluyla? ibareleri madde
metinlerinden çıkarılmıştır.
C) 4721 sayılı Kanunun 61 inci maddesi ile 79 uncu maddesinin üçüncü fıkrası
yürürlükten kaldırılmıştır.
D) 14/2/1985 tarihli ve 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilât ve Görevleri
Hakkında Kanunun 13/A maddesinin (h) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve
maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
?h) 2860 sayılı Yardım Toplama Kanununa göre düzenlenecek yardım toplama faaliyetleriyle
ilgili işlemleri yürütmek.?
?Bu dairenin merkez ve illerdeki teşkilatlanması, kuruluş, görev ve yetkileri
ile dernekler kütüğünün şekli, düzenleme ve kayıt esasları yönetmelikle düzenlenir.?
?Vakıfların dış ülkelerdeki gerçek veya tüzel kişilerden veya diğer kuruluşlardan yardım alması, derneklere uygulanan hükümlere tabidir.?
F) 23/6/1983 tarihli ve 2860 sayılı Yardım Toplama Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan ?gezi ve eğlenceler düzenlemek?, 24 üncü maddesinin birinci fıkrasındaki ?belirli yerlere kutu koymak? ibarelerinden sonra gelmek üzere ?veya bilgileri otomatik ya da elektronik olarak işleme tabi tutmuş sistemler kullanmak? ibaresi eklenmiştir.
G) 2860 sayılı Kanunun 7 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
?Madde 7-Yardım toplama faaliyeti bir ilin birden fazla ilçesini kapsıyorsa o ilin valisinden, bir ilçenin sınırları içinde ise o ilçenin kaymakamından izin alınır. Yardım toplama faaliyeti birden fazla ili kapsıyorsa yardım toplama faaliyetine girişecek gerçek veya tüzel kişilerin yerleşim yerinin bulunduğu ilin valisinden izin alınır ve izni veren valilik tarafından ilgili valiliklere ve İçişleri Bakanlığına bilgi verilir. Yardım toplama faaliyetleriyle ilgili işlemler dernekler birimlerince yürütülür.?
H) 6/10/1983 tarihli ve 2908 sayılı Dernekler Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
Madde 39- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 40- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.