Ölümcül ishale dikkat
Samsun İl Sağlık Müdürü Dr. Mustafa Kasapoğlu, yaz döneminde sıcakların artmasıyla birlikte ishal vakalarında özellikle bu aylarda 0-5 yaş arasındaki çocuklarda daha sık görüldüğünü hatırlatarak, "İshal en sık 0-5 yaş grubunda rastlanan ve özellikle ilk 2 yaştaki ölüm nedenlerinden biridir" dedi.
Yaz aylarında ishal vakalarında artış gözlendiğini ve özellikle bu artışlardan çocukları kapsadığını belirten Kasapoğlu, ishalin tanımı, oluşumu, süreci, tedavi yöntemi ve alınacak önlemler hakkında bilgi verdi. Günde üç kereden fazla sayıda sulu dışkılamanın ishal olarak kabul edildiğini, ishalde (diyare), bağırsak hareketlerinin artması, su ve mineral emilimin azalması veya bağırsaklara vücuttan su ile mineral salgılanmasının artması sonucu dışkı miktarının fazlalaştığını dile getiren Kasapoğlu,özellikle küçük bebeklerde beslenme şekline göre dışkılama sayısının değiştiğini söyledi. Kasapoğlu, yenidoğan döneminde günde 3-5 kez dışkılamanın normal olduğunu, bu sayı geçiş kakası döneminde (3-15. günlere arası) günde 8-10'u bulabildiğini, bundan sonraki dönemde, ilk yaşın sonuna kadar, dışkı sayısı genellikle günde 2-3 olduğunu, ancak özellikle anne sütü ile beslenen normal bebeklerde günlük dışkı sayısı 7'ye varabildiğini, dışkının miktarının esas alınarak, ishal tanımı daha objektif kriterleredayandırılabileceğini kaydetti.
Yenidoğan ve süt çocuklarında ileri yaşlara kıyasla ishalin daha kolaylıkla oluştuğunu ifade eden Kasapoğlu, "Bu durum, ilk aylardaki çocukların besin bileşimindeki değişikliklere kolay uyum gösterememeleri, ayrıca ishal yapabilen birçok patojen organizmalara henüz bağışıklık kazanmamış olmaları ile açıklanır. Bu yaşta ishal ile birlikte kusmalar görülebilir. Bu da çocuğun durumunu ağırlaştırır. Küçük bebeklerde su ve tuz dengesi iyi korunamaz, aşırı kayıpla ani sıvı kaybı (dehidratasyon) hızla gelişir.
İshallerin sıklığı ve nedenleri toplumun sağlık koşullarına göre farklılık gösterir. Enfeksiyonlar ishallere yol açan nedenlerin başında gelir. Evlerin tuvalet drenajı gibi hijyenik koşullardan yoksun olması, yemeklerin hazırlanışında temizlik kurallarına dikkat edilmemesi, çocuğa bakan kişilerin kişisel hijyen bilgisinden yoksun oluşu enfeksiyöz ishallerin oluşmasını kolaylaştıran risk faktörleridir. Diğer bir risk faktörü, dengesiz beslenmedir. Dengesiz beslenmeye en sık diyette karbonhidrat fazlalığıolarak rastlanır. Genellikle ilk yaşta unlular veya fazla sulandırılmış, nişasta ve şeker ilave edilmiş sütten oluşan beslenme şekli, protein-enerji azlığına yol açtığı gibi bağırsaklarda fermantasyonu ve sulu dışkılara eğilimi de arttırır" diye konuştu.
"Tuvalete çıkma sayısı her çocukta farklılık gösterebilir. Ancak çocuğunuz her zamankinden daha sık ve sulu kaka yapıyorsa ishal olmuş demektir" tanımı yapan Kasapoğlu, korunma yollarını değinerek, "Temiz olduğuna inandığınız suları içirin. Eğer su konusunda emin değilseniz, suyu en az 10 dakika kaynatın ve oda sıcaklığına geldikten sonra içirin. Çocuğunuza yalnızca pastörize süt ve taze sıkılmış meyve suyu verin. Yada, normal sütü kaynama noktasına geldikten sonra 5 dakika daha kaynatın ve soğuduktansonra içirin. Taze meyve ve sebzeleri yıkamadan yedirmeyin. Et, balık ve deniz ürünlerini iyice pişirin. Peynir, yoğurt, dondurma gibi ürünlerin pastörize sütten yapıldığına emin olun. Sokaktan yiyecek almamaya dikkat edin. Yemek yemeden önce ve tuvaletten çıktıktan sonra ellerin yıkamasına özen gösterin. Kendiniz tuvaletten çıktıktan sonra ve bebeğinizin altını değiştirdikten sonra ellerinizi iyice yıkayın" şeklinde konuştu.
İshal tedavisi hakkında bilgi veren Kasapoğlu, şöyle devam etti:
"İshal en sık 0-5 yaş grubunda rastlanan ve özellikle ilk 2 yaştaki ölüm nedenlerinden biridir. Büyük çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere dünyada her yıl ishalden 4-5 milyon çocuğun yaşamını kaybettiği bilinmektedir. Bunun için tedavi çok önemli. Tedavinin esası, kusma ve ishal yoluyla kaybedilen sıvı ve tuzların, ağız yoluyla hastaya verilmesidir. İshali olan çocuğun sıvı ihtiyacı artacağından ağızdan bol miktarda sıvı verilmelidir. Anne sütü alan bebeğe anne sütü verilmeye devamedilmelidir. İshalli çocuğa, yiyebildiği her şey verilmeli fakat özellikle yağlı yiyeceklerden kaçınarak sulu gıda ağırlıklı beslenme sağlanmalıdır. Ağız yoluyla gerektiği kadar sıvı verilemiyorsa, o zaman hastane ortamında tedavi verilir. Çocukluk döneminde ishal kesici ilaçların kullanılması doğru değildir. Çünkü bu ilaçların bebeklerde kullanımı bağırsakların çalışmasını engelleyerek ishali durdurabiliyor. Bu durum bağırsaklardaki sıvıları durgunlaştırarak enfeksiyona yol açan bakteri ve virüslerin kanakarışmasına neden olur. Kana karışan bakteri ve virüsler çok daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Evde, hafif sıvı kaybında ne yapabilirsiniz; Hazır tuzlu sudan (oral rehidtratasyon sıvısı-ORS) bebeğinize içiriniz. ORS paketleri, tüm sağlık kuruluşlarımızda bulunmaktadır ve ücretsizdir. Bu sıvı, çocuğa, kusturmamak kaydıyla, aldığı kadar verilebilir. Bebeğiniz anne sütü alıyorsa, emzirmeye devam ediniz. "
Kasapoğlu, bebek altı aydan büyük ve ek gıda başlanmışsa kısa aralıklarla enerjiden zengin, protein de içeren yumuşak püre şeklindeki yiyeceklerden (yoğurt, iyi pişmiş yağsız et, balık, patates püresi, pirinç lapası gibi ) taze hazırlayarak verilmesi gerektiğini ve potasyumdan zengin besin olarak muz püresi ve havuç suyu verin veya taze sıkılmış meyve suyu içirilmesi gerektiğini de sözlerine ekledi.