Orgeneral rütbesinin altındaki komutanlar için YAŞ üyeleri not veriyor
Başbakan veya cumhurbaşkanı özellikle kuvvet komutanlarının görev süresinin uzatılması kararını imzalamayarak 1 Eylül'e kadar bekletmesi durumunda, komutanlar emekliye sevk ediliyor.
2010'ların karargahının şekillendiği YAŞ toplantısı, askerler kadar sivil kesimlerce
de ilgiyle takip ediliyor.
Bugüne kadar üzerinde en yoğun tartışılanı olmasa da 2004 YAŞ toplantısı üzerinde
de birçok spekülasyon yapıldı. 28 Şubat dönemindeki gibi "özel hayatların
ve soy kütüklerinin" deşifre edilmesi noktasına dek varmasa da komutanlar
hakkında birçok gizli, açık bilgi medyaya sızdırıldı.
Bilgi eksikliği sebebiyle gazetelerde yer alan birçok yorumun ayakları yere
basmıyor. Orgenerallerin kuvvet komutanlığına atanmadıkları takdirde görevde
bekleme süresi 4 yıl. Kuvvet komutanlığına atanırsa 2 yıl, genelkurmay başkanı
olursa 4 yıl daha görevde kalabiliyor. Genelkurmay başkanı, kuvvet komutanları
arasından 4 yıllık bir süre için, Bakanlar Kurulu'nun teklifi üzerine cumhurbaşkanınca
atanıyor. Genelkurmay başkanının yaş haddi 67, kuvvet komutanlarının yaş haddi
ise 65. Orgeneral veya oramirallerden birisinin rütbede bekleme süresi genelkurmay
başkanının teklifi, milli savunma bakanı ile başbakanın imzası ve cumhurbaşkanının
onayıyla bir yıl uzatılabiliyor. YAŞ'ta inisiyatif genellikle genelkurmay başkanının
tercihine göre şekilleniyor. Bir YAŞ üyesi kendisi hakkında karar verilirken
toplantı salonundan dışarı çıkıyor.
Şûrada orgeneral rütbesinin altındaki yani şûra üyesi dışındaki komutanlar için
YAŞ üyeleri not veriyor. En yüksek oyu alanlar bir üst rütbeye terfi etme şansını
yakalayabiliyor. Ağustosun ikinci yarısından itibaren eski ve yeni komutanların
devir teslim törenleri başlayacak. YAŞ üyesi 15 komutan için silah arkadaşlarının
hatta devrelerinin arasından seçim yapmak zor olsa gerek. Çocuk denecek yaşta
askerliğe intisap etmiş askerlerin, en büyük idealine yaklaştığını düşündüğü
bir günde, hayatının bütün akışı değişebiliyor. Bu günler özellikle albay ve
yukarı kademelerdeki subaylar için belki de hayatlarının en uzun günleri...
Yine de tayin ve terfiler için ilgili kararlar sadece YAŞ toplantısıyla sınırlı
değil. Bahar tatbikatları sırasında ve son günlerde sıklaşan toplantılarda,
atamalarla ilgili kanaatler son şeklini alıyor. Eskiden general olabilmek biraz
şanslı olmaya bağlıydı. Eminsu (Emekli İnkılap Subayları- 1960 darbesinden sonra
zorla emekli edilen subaylar) yanı sıra 1993'te, generallik bekleyen 1962 mezunu
370 albaydan sadece 3'ü paşalığa yükselmiş, diğerleri kadrosuzluk sebebiyle
emekliye sevk edilmişti.
Görüş birliği olmazsa olmaz
YAŞ kararlarında komutanların siyasi iktidarla veya cumhurbaşkanı ile tam anlaşamadığı
dönemlerde üst kademeler için alternatifli atama kararnameleri hazırlanabiliyor.
Başbakan veya cumhurbaşkanlarının teamüllere aykırı olsa da özellikle kuvvet
komutanlarının görev süresinin uzatılması kararını imzalamayarak 1 Eylül'e kadar
bekletmesi durumunda görev süresini doldurabilen komutanlar emekliye sevk ediliyor.
Böyle bir olay, 1994 yılında Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in, Hava ve Deniz
Kuvvetleri komutanlarının görev sürelerinin uzatılmasına karşı çıktığı dönemde
yaşanmıştı. Ancak son yıllarda normal görev süreleri esas alındığından bu tür
problemler yaşanmıyor.
Anayasa'nın 125. maddesi YAŞ kararlarını yargı denetiminden muaf tutuyor. Ancak
12 Eylül Anayasası'na, generalliğe atanma ve yükselme konusunda pürüz çıkmaması
için konulan bu ibare şimdi alt rütbelerdeki subay ve astsubaylar hakkında uygulanıyor.
Avrupa İnsan Hakları Komisyonu'na bu çerçevede 300 civarında müracaat yapıldığı,
bunların 50 kadarının Türkiye aleyhine dava açılma aşamasına geldiği biliniyor.
Dışişleri Bakanlığı'nın da Başbakanlık'tan, Türkiye'yi uluslararası kuruluşlarda
ve yargıda zor durumda bırakan re'sen emeklilik işlemlerinin şeklinin değiştirilmesini
istediği basına yansımıştı.
Aynı şekilde Silahlı Kuvvetler bünyesinde yayımlanan emirlerde disiplin yoluyla
ayırma işlemlerinin usulü çerçevesinde yapılması, YAŞ'ın gereksiz yere meşgul
edilmemesi isteniyordu. Fakat bu tür ayırmalar Askerî Yargı'dan geri çevrildiği
için komutanlar genellikle hukuki sorun çıkarmayan re'sen emekliliği tercih
ediyorlar.
Şunu unutmamak gerekiyor. Yüksek Askeri Şûra'da son sözü (1.) komutan söyler.
Bu yıl neler olacak?
Bu yıl Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Aytaç Yalman, Jandarma Genel Komutanı
Orgeneral Şener Eruygur ve 3. Ordu Komutanı Orgeneral Oktar Ataman emekliye
sevk edilecek. Muhtemelen KKK'ya, 1'inci Ordu Komutanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt
atanacak. Bu atama Org. Büyükanıt'a Hilmi Özkök'ün emekliliğinin ardından genelkurmay
başkanlığı yolunu açacak. 2'nci Ordu Komutanı Orgeneral Fevzi Türkeri ile Ege
Ordu Komutanı Orgeneral Hurşit Tolon'un da 1'inci Ordu Komutanlığı'na ve Jandarma
Genel Komutanlığı'na atanmaları bekleniyor.
zaman