ESAM: Bütçenin %30'u personel, %14'ü faiz giderlerine gidiyor

Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (ESAM) , 2020 Merkezi Yönetim Bütçesiyle ilgili olarak yayımladığı analizde, bütçe gelirlerinin yüzde 30'nun personel giderlerine, yüzde 14'ünün ise faiz giderlerine ayrıldığını belirtti.

İŞTE ESAM'IN YAPTIĞI AÇIKLAMA:

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu, kamu mali yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm mali işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve mali kontrolü düzenlemiştir. İlgili kanunun 3/f maddesinde bütçe, "Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belge" olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle 2019 yılının sonlarında 2020 yılına ilişkin tahmini harcama kalemleri belirlemekteyiz.

2020 Mali yılına ilişkin, Özel Bütçeli İdareler, Üniversiteler, Belediyeler, Sosyal Güvenlik Kurumu haricinde kalan genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine 1.082.021.197.000 Türk lirası ödenek tahsisi yapılmıştır. Her geçen yıl bütçemiz daha da büyümektedir. Devlet bu ödenekleri ekonomik olarak sınıflandırmakta ve bunlar Personel giderleri, Sosyal Güvenlik Devlet Primi Giderleri, Mal ve Hizmet Alım Giderleri, Faiz Giderleri, Cari Transferler, Sermaye Giderleri, Sermaye Transferleri, Borç Verme ve Yedek Ödenek olmak üzere 9 ana kalemin toplamından oluşmaktadır. 3.5 milyon kişinin (işçi, memur, sözleşmeli çalışan) kamuda istihdam edildiğini düşündüğümüzde bütçemizin %25'inden fazlasının personel giderlerine aktarıldığı, bu çalışanlar için sosyal güvenlik prim ödemelerini de dahil ettiğimizde bu oranın %30'lara çıktığını görmekteyiz. (Ülkemizde KİT, Yerel yönetimler, kamuya ait şirketleri de düşündüğümüzde aktif işgücüne katılan 26 milyon çalışanın %20'si, yani 5 milyon kişi kamuda istihdam edilmektedir.)

Ekonomik sınıflandırma içerisinde yer alan bir diğer ödeme kalemimiz Faiz Giderleridir. 2020 yılı için tahmini faiz ödeme miktarımız 138.940.000.000 Türk Lirasıdır. Bu rakam bütçenin yaklaşık %14'üne tekabül etmektedir. Toplanan gelirlerin ekseriyetinin vergi gelirleri olduğunu düşünürsek ödediğimiz vergilerin %14'ü faiz ödemesine gitmektedir. Ayrıca yerel yönetimlerin ve Sosyal Güvenlik Kurumunun ödemiş olduğu faiz ödemeleri, bu rakamlarda yer almamaktadır. Bu kurumları da dahil ettiğimizde ödenen faiz miktarının toplam bütçe içinde çok büyük bir paya sahip olduğu görülecektir. Analizimizi daha da genişletmek istersek Milli Eğitim Bakanlığımızda çalışan öğretmen sayımız 1 milyonu aşkındır. Bu kuruma ayırdığımız ödenek miktarı faiz ödemelerinin altında 125.809.131.000 Türk Lirasıdır. Memur ve işçimize zam pazarlığı aşamasında göstermiş olduğumuz yaklaşımı maalesef faizle mücadelede göstermemekteyiz.

Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (ESAM) İstanbul Şubesi olarak teklif ve çözüm önerimiz; faizle mücadelenin bütçe açısından en temel yolu borçlanmamaktır. Borçlanmamak da tasarrufla ve iyi uygulanan bir Maliye Politikası ile olur. Bu bağlamda Kamuda çok ivedi olarak tasarruf tedbirleri alınmalıdır. İsrafla mücadele edilmeli ve bunun için her ilde muhalefet milletvekillerinin de içinde yer alacağı, milletvekillerinden oluşan Tasarruf Komisyonları kurulmalıdır. Zorunlu ihtiyaç harici hiçbir ödemeye izin verilmemeli, Sayıştay'a bu manada bazı yeni yetkiler verilmelidir.