Faks veya email dilekçe yerine geçer mi?

Soru: Kamu kurumlarına faks ve mail yoluyla iletilen ve aslı (ıslak imzalısı) daha sonra ulaştırılmayan dilekçeler kamu kurumu tarafından kayda alınmalı mı? Alınmaması suç teşkil eder mi?

Bilgi edinme kanununa göre elektronik ortam ve diğer iletişim araçlarıyla başvuru yapılabilir denilmektedir. Ancak bazı kurumlar örneğin ÖSYM faks yoluyla ulaştırılan dilekçeler işleme alınmaz demektedir.

Hangisi doğrudur faks ve mail yoluyla iletilen dilekçelerin hükmü nedir?

Cevap: Dilekçe hakkı Anayasanın 74. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre vatandas,lar ve kars,ılıklılık esası gozetilmek kaydıyla Turkiye'de ikamet eden yabancılar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve s,ikayetleri hakkında, yetkili makamlara ve Turkiye Buyuk Millet Meclisine yazı ile bas,vurma hakkına sahip olup, başvuru sonucu gecikmeksizin, dilekc,e sahiplerine yazılı olarak bildirilmelidir.

3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun ise dilekçe hakkının kullanılmasına dair usul ve esasları düzenlemiştir. Kanunun 4. maddesinde, dilekçede dilekc,e sahibinin adı- soyadı ve imzası ile is, veya ikametga^h adresinin bulunması gerektiği, 6. maddesinde belli bir konuyu ihtiva etmeyen, yargı mercilerinin gorevine giren konularla ilgili olan, 4. maddede gosterilen s,artlardan herhangi birini tas,ımayan dilekçelerin incelenmeyeceği, 7. maddesinde ise dilekçelerin en geç 30 gün içinde cevaplandırılması gerektiği ifade edilmektedir.

Mezkur hükümlere göre dilekçe yazılı şekil şartına tabi olup, Türk Borçlar Kanununun 14. maddesinde yer aldığı gibi, "asılları borç altına girenlerce imzalanmış telgraf, teyit edilmiş olmaları kaydıyla faks" ın yazılı şekil şartını sağladığı kabul edilmemiştir. Dilekçenin zorunlu unsuru olan imzanın dilekçe sahibinin el yazısıyla atılması zorunludur. Faks metninde imza olsa bile faks orijinal bir belge olmayıp bir kopya veya fotokopidir. Başka bir kişi adına faks metniyle talepte bulunmak ve asıl kişinin imzasını kopyalayıp yapıştırmak mümkün olduğundan faksın işleme alınması kişiler aleyhine de sonuç doğurabilir. Faks metni ulaşmasının akabinde asıl nüshanın da gönderilmesi halinde dilekçedeki şekil şartı tamamlanmış olacağından başvuru Kanuna uygun hale gelecektir. Elektronik postada ise imza bulunmadığından, şekil şartı karşılanmayacak ve başvuru işleme alınmayacaktır. İhbar ve şikayetlerde ise durum farklıdır.

Diğer taraftan, mevzuatta bilgi edinme başvurularındaki şekil şartı dilekçeden oldukça farklı düzenlenmiştir. Bilgi edinme hakkı da Anayasal bir hak olup, hakkın kullanılmasına ilişkin usul ve esaslar Anayasanın 74. maddesi ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ile düzenlenmiştir. Kanunun 6. maddesinde bilgi edinme bas,vurusunun; bas,vuru sahibinin adı ve soyadı, imzası, oturma yeri veya is, adresini, bas,vuru sahibi tuzel kis,i ise tuzel kis,inin unvanı ve adresi ile yetkili kis,inin imzasını ve yetki belgesini ic,eren dilekc,e ile istenen bilgi veya belgenin bulundugu kurum veya kurulus,a yapılacağı, bu bas,vurunun, kis,inin kimliginin ve imzasının veya yazının kimden nes,et ettiginin tespitine yarayacak bas,ka bilgilerin yasal olarak belirlenebilir olması kaydıyla elektronik ortamda veya diger iletis,im arac,larıyla da yapılabileceği hükme bağlanmıştır.

Bı.lgı. Edı.nme Hakkı Kanununun Uygulanmasına I.lı.s,kı.n Esas Ve Usuller Hakkında Yonetmelı.ğin "Elektronik ortamda veya diger iletis,im arac,larıyla yapılacak bas,vurular" başlıklı 10. maddesinin ikinci, dördüncü ve müteakip fıkralarında, "Gerc,ek kis,iler tarafından elektronik posta yoluyla yapılacak bas,vurular, bas,vuru sahibinin adı ve soyadı, oturma yeri veya is, adresine ilave olarak kimlik dogrulama amacıyla kullanılacak T.C. kimlik numarası belirtilmek suretiyle, istenen bilgi veya belgenin bulundugu kurum ve kurulus,un bilgi edinme biriminin elektronik posta adresine EK-1'de yer alan form doldurulmak suretiyle yapılır.

Gerc,ek veya tuzel kis,iler tarafından, 5070 sayılı Elektronik I.mza Kanunu geregince elektronik imza kullanılarak gonderilen bas,vurularda, T.C. kimlik numarası aranmaz.

Elektronik posta yoluyla yapılacak bas,vurularda, bas,vuru formunun kurum veya kurulus,un bilgi edinme biriminin elektronik posta adresine ulas,tıgı tarih, bas,vuru tarihidir.

Elektronik posta yoluyla yapılacak bas,vurular ic,in, kurum ve kurulus,ların bilgi edinme birimleri, bu amac,la kurumsal bir elektronik posta adresi olus,turur ve internet sayfalarında yayımlar.

Kurum ve kurulus,lar elektronik ortamda yapılan bas,vuruya elektronik ortamda cevap verebilecegi gibi, istenen bilgi veya belgenin niteligine gore yazıyla da cevap verebilir. I.stenen bilgi veya belgenin bu yollarla verilmesinin mumkun olmadıgı hallerde, soz konusu bilgi veya belgenin yerinde incelenebilmesi, not alınabilmesi, dinlenebilmesi, gorulebilmesi veya izlenebilmesi imkanı saglanır.

Bas,vuru dilekc,eleri faks yoluyla da, kurum ve kurulus,lara gonderilebilir. Ancak faks yoluyla yapılacak bas,vurularda ayrıca, gerc,ek kis,iler ile tuzel kis,iligi temsile yetkili kis,ilerin T.C. kimlik numaraları belirtilir. Faks yoluyla iletilen dilekc,elerde, dilekc,e sahibi kendisine faks yoluyla cevap verilmesini isterse, cevap verilecek faks numarasını dilekc,esinde ayrıca belirtir. Kurum ve kurulus,lar, faks yoluyla yapılan bas,vurulara, faks yoluyla veya elektronik ortamda cevap verebilecegi gibi, istenen bilgi veya belgenin niteligine gore yazıyla da cevap verebilir. I.stenen bilgi veya belgenin bu yollarla verilmesinin mumkun olmadıgı hallerde, soz konusu bilgi veya belgenin yerinde incelenebilmesi, not alınabilmesi, dinlenebilmesi, gorulebilmesi veya izlenebilmesi imkanı saglanır. Faks yoluyla gelen bas,vuru dilekc,esinin kurum ve kurulus,ların bilgi edinme birimlerine ulas,tıgı tarih, bas,vuru tarihidir." denilmektedir.

Ayrıca, 2004/12 sayılı Başbakanlık Genelgesinde dilekçe ve bilgi edinme hakkının kullanılması ve idarenin yükümlülüklerine ilişkin usul ve esaslara yer verilmiştir.

Günümüzde, bilgi teknolojisi altyapısının sunduğu imkanlar kurumlar tarafından etkin bir şekilde kullanılmakta ve pek çok hizmet e-devlet üzerinden yazılı bir başvuru olmaksızın hızlı ve etkin bir şekilde alınabilmektedir. E-devlet üzerinden sunulan hizmetlerin genişlemesiyle birlikte dilekçe ve bilgi edinme başvuruları zaman içinde azalacaktır.

Sonuç olarak;

1. 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun kapsamında yapılan başvuruların ıslak imzalı olması gerektiğini, faks veya elektronik posta ile yapılan buşvuruların bu kapsamda dikkate alınamayacağını,

2. 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında yapılan başvurular elektronik posta veya faks yoluyla yapılabildiğinden bu kapsamdaki başvuruların işleme alınmasının mevzuatın amir hükmü olduğunu,

3.Hem dilekçe hakkının hem de bilgi edinme hakkının vatandaşın idareden bir şeyler talep etmesine dayalı olduğu dikkate alındığında her iki hakkın da ortak bir mevzuatla düzenlenmesinin, ortak şekil şartları getirilmesinin daha uygun olacağını,

değerlendirmekteyiz.