Ankaralı özelleştirme mağduru
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek eski adı EGO
olan Başkent Doğalgaz Dağıtım A.Ş.'yi satarak buradan elde edeceği parayla borçlarını kapatıp metro inşaatlarını tamamlama hesapları yaparken, bunun faturası sessiz sedasız bir şekilde Ankaralı doğalgaz tüketicilerine çıkarıldı. Mayıs ayında TBMM'den geçen bir yasa uyarınca Ankara'da doğalgaz fiyatları 1 Eylül 2007 tarihinden geçerli olmak üzere yüzde 2 oranında zamlandı. Böylece Ankara'daki doğalgazın fiyatı Trakya'daki doğalgazın fiyatından yüzde 21 daha pahalı hale geldi.
Yatırım nasıl amorti edildi?
Doğalgaz dağıtım şirketleri, Botaş'tan aldıkları doğalgaz fiyatının üzerine, 'birim hizmet amortisman bedeli' (BHAB), taşıma bedeli, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi ilave ederek abonelere satıyor. Dağıtım şirketlerinin kazancı ilk etapta tesis kurulurken aldıkları 180 dolarlık bedel ile BHAB ve taşıma bedelinden sağlanıyor. Başkent Doğalgaz Dağıtım'ın özelleştirilmesine dair yasa çıkartılmadan önce, Türkiye'de en yüksek BHAB'yi, metreküp başına 0.049656 cent ile İstanbul alıyordu. Onu 0.048059 cent ile Ankara izliyordu. Türkiye'de doğalgaz kullanımı ilk bu illerde başladığı için, şu an 180 dolar olan ve kamuoyunda sayaç bedeli olarak adlandırılan bağlantı bedeli, Ankara'da ilk yıllarda 500 dolar olarak uygulandıktan sonra kamuoyundan gelen baskılar üzerine 300 dolara çekilerek, uzun yıllar da bu seviyede uygulandı. Türkiye'nin iki büyük kentindeki doğalgaz dağıtım şirketleri, aradan geçen 20 yıla yakın sürede, yatırım tutarını fazlasıyla amorti ettiği gibi, bağlı bulundukları belediyelere de yüz milyonlarca dolar para kazandırdı.
Sıfır uygulayan da kazanıyor
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), doğalgaz piyasası kanunu çıkartıldıktan sonra doğalgaz dağıtımlarını ihale ile yaptırmaya başladı. EPDK şu ana kadar 51 ilin doğalgaz dağıtım ihalesini gerçekleştirdi. Bu ihaleleri kazanan firmalar, sekiz yıl boyunca BHAB olarak Ankara ve İstanbul'dakinin yarısından daha düşük rakam verdiler. Kimi ihalelerde ise yatırımcılar sekiz yıl boyunca abonelerinden hiç BHAB almama taahhüdünde bulundular. Bu şanslı kentler arasında Adana, Mersin, Osmaniye, Tarsus, İskenderun'u kapsayan Çukurova bölgesi, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ'ı kapsayan Trakya bölgesi, Ordu-Giresun, Elazığ, Antalya, Amasya-Tokat, Afyonkarahisar, Gaziantep-Kilis, Denizli illeri bulunuyor. Bu illerdeki doğalgaz dağıtımını üstlenen şirketlerin sekiz yılın sonunda uygulayacakları BHAB ise EPDK'nın vereceği onayla belirlenecek. Üstelik bu illerin bir kısmında abone bedeli olarak da 180 dolar yerine 5 dolara kadar değişen miktarlarda bedel alınıyor.
Ankara'nın faturası katmerlendi
Ankara'nın doğalgaz dağıtımını gerçekleştiren EGO'nun özelleştirilmesi gündeme gelince, TBMM'de özel bir yasa çıkarıldı. Şirketin adı da Başkent Doğalgaz Dağıtım A.Ş. olarak değiştirildi. Başkent Doğalgaz Dağıtım'ı cazip hale getirmek amacıyla söz konusu yasayla şirketin Ankaralı doğalgaz abonelerinden doğalgazın metreküpü başına almakta olduğu 0.048059 centlik BHAB, 10 yıl süreyle 0.05555 centi çıkarıldı. Yasanın bu hükmü 1 Eylül 2007 tarihinde yürürlüğe girdi.
Büyütmek için tıklayınız
Böylece Ankaralılar, ellerine yakında ulaşmaya başlayacak doğalgaz faturalarını ekstra yüzde 2 zamlı ödeyecekler. Başkent Doğalgaz Dağıtımı alacak yatırımcılara 10 yıl boyunca en yüksek tarifeden BHAB alma olanağı sunan bu yasayla, Ankara ile diğer kentlerdeki doğalgaz fiyatları arasındaki fark giderek daha da açıldı.
Trakya'dan yüzde 21 daha pahalı
Örneğin söz konusu yasanın çıktığı mayıs ayında Ankara'da KDV hariç 0.522789 YTL olan doğalgazın metreküpü, BHAB'nin sıfır olarak uygulandığı Trakya bölgesinde 0.453039 YTL civarında iken, iki kent arasındaki fiyat farkı Ankaralıların aleyhine yüzde 15.4 seviyesindeydi.
1 Eylül'de yürürlüğe giren zamla Ankara'da doğalgaz fiyatı ekim itibarıyla 0.547792 YTL'ye ulaştı. Trakya bölgesinde ise ekimde geçerli doğalgaz fiyatı 0.453968 YTL seviyesinde. Böylece Ankara'daki doğalgaz fiyatı, Trakya'daki fiyattan yüzde 21 daha pahalı hale geldi.
Yıllık fark 166 YTL
İGDAŞ'ın hesaplamalarına göre, bir konutta 1.200 metreküp ısınmada, 300 metreküp de banyo ve mutfakta olmak üzere yılda yaklaşık 1.500 metreküp doğalgaz tüketiliyor. Bu durumda, Ankara'daki bir doğalgaz abonesi konutunda, KDV dahil yıllık 969 YTL'lik, İstanbul'daki abone 931 YTL harcarken, Edirne, Tekirdağ veya Kırklarelin'deki bir abone, aynı miktarda doğalgazı 803 YTL'ye alıyor. Bir başka ifadeyle aynı miktardaki doğalgaza Ankaralılar Trakyalılardan 166 YTL, İstanbullular da 128 YTL daha fazla para ödüyor.