AYM'den, güvenlik soruşturmalarıyla ilgili yeni iptal kararı

4045 sayılı Güvenlik Soruşturmasına dair Kanunun 1. maddesine 2018 yılında 7148 sayılı Kanunla yeni bir fıkra eklenmiştir.

Eklenen fıkra hükmüne göre güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla yükümlü idari makamlar ilgili kurumlardan bilgi ve belge almaya yetkili kılınmıştı.

Anayasa Mahkemesi, kanunla verilen bu yetkiyi iptal etmiştir. Memurlar.net olarak kararda yaptığımız incelemeye göre, iptal kararı verilirken bir geçiş süresi de öngörülmemiştir. Dolaysıyla iptal kararı, 28 Nisan 2020 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

İptali istenen hüküm aşağıda koyu olarak gösterilmiştir:

"Madde 1- Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması; kamu kurum ve kuruluşlarında, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ve ceza infaz kurumlan ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılır.
(Ek: 18/10/2018-7148/29 md.) Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimler, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında bakanlıklar ile kamu kurum ve kurutuşları arşivlerinden ve elektronik bilgi işlem merkezlerinden bilgi ve belge almaya, 4/12/2004 tarihli ve 5271 saydı Ceza Muhakemesi Kanununun 171 inci maddesinin beşinci ve 231 inci maddesinin onüçüncü fıkraları kapsamında tutulan kayıtlara ulaşmaya, Cumhuriyet başsavcılıkları tarafından yürütülen soruşturma sonuçlarını, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar ile kesinleşmiş mahkeme kararlarını almaya yetkilidir.
Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli kamu personeli ile meslek gruplarının tespiti, birim ve kısımların tanımlarının yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak merciler ve üst kademe yöneticilerinin kimler olduğu Cumhurbaşkanınca yürürlüğe konulacak yönetmelik ile düzenlenir''

Anayasa Mahkemesinin İptal gerekçesi ise şu şekildedir:

"Kuralda güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli olanların bu kapsamda kişisel veri niteliğindeki bilgilere ulaşması öngörülmüşken Kanun'da bu bilgilerin ne şekilde kullanılacağına, hangi mercilerin soruşturma ve araştırmayı yapacağına, bu bilgilerin ne suretle ve ne kadar süre ile saklanacağına, ilgililerin söz konusu bilgilere itiraz etme imkanının olup olmadığına, bilgilerin bir müddet sonra silinip silinmeyeceğine, silinecekse bu sırada izlenecek usulün ne olduğuna, yetkinin kötüye kullanımını önlemeye yönelik nasıl bir denetim yapılacağına ilişkin herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Diğer bir ifadeyle güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasına ve elde edilecek verilerin kullanılmasına ilişkin keyfiliğe izin vermeyecek şekilde belirli ve öngörülebilir kanuni güvenceler belirlenmeksizin, kuralla güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli olanların bu soruşturma ve araştırma kapsamında kişisel veri niteliğindeki bilgileri almakla yetkili oldukları belirtilmiştir.

ANAYASA MAHKEMESİ DAHA ÖNCE DE İPTAL KARARI VERMİŞTİ

Anayasa Mahkemesi, 2019 yılının son aylarında, 657 sayılı kanununda yer alan işe girerken güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmasını öngören kanun hükmünü, detaylar kanunda gösterilmediği için iptal etmişti. İlgili karar için tıklayınız.

Kararın tam metni için tıklayınız.