Öğretmenlerin eş durumu özründe 360 günlük sürenin aynı yerde doldurulması şart mıdır?

Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin "Mazeret ve engellilik durumuna bağlı yer değiştirmeler" başlıklı 49. maddesinde şu hüküm yer almaktadır:

"(1) Öğretmenlerin; aile birliği, sağlık, can güvenliği mazeretlerine veya engellilik durumuna bağlı yer değiştirmeleri hakkında, Devlet Memurları Kanunu ile Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik hükümleri uygulanır. Ancak;
a) Aile birliği mazeretine bağlı yer değiştirme, her iki eşin de öğretmen olması ve bu kapsamda yer değiştirmek istedikleri yerlerde alanları itibarıyla öğretmen ihtiyacı bulunmaması durumunda, istemeleri halinde her ikisinin de alanları itibarıyla öğretmen ihtiyacı bulunan ile/ilçeye atanmaları suretiyle gerçekleştirilebilir.
b) Öğretmenlikte ve devlet memurluğunda adaylığı kaldırılmayanlar, devlet memurluğunda adaylığı kaldırılıp da öğretmenliğe ilk atama kapsamında atananlar ve yeniden atama ve kurumlar arası atama yoluyla öğretmenliğe atananlardan atandığı yerde en az bir yıl çalışmayanlar ile eşi isteğe bağlı sigortalı olan öğretmenler, aile birliği mazeretine bağlı olarak yer değiştirme isteğinde bulunamaz.
c) Eşleri geçici olarak görevlendirilen öğretmenler, eşlerinin geçici olarak görevlendirildiği yere aile birliği mazeretine bağlı yer değiştirme isteğinde bulunamaz.
ç) Aile birliği mazereti ile engellilik durumuna bağlı yer değiştirmeler, yarıyıl ve yaz tatillerinde yapılır."

Atıfta bulunulan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin "Aile Birliği Mazeretine Bağlı Yer Değişikliği" başlıklı 14. maddesi (d) bendinde ise şu hüküm yer almaktadır:

"Aile birliği mazeretine dayanarak yer değişikliği memurun;
d) Kamu personeli olmayan eşinin, talep edilen yerde başvuru tarihi itibarıyla son iki yıl içinde 360 gün sosyal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak çalışmış ve halen çalışıyor olması halinde bu durumda olan eşin bulunduğu yere atanması suretiyle yapılabilir.
e) Milletvekili, belediye başkanı, muhtar veya noter olan eşlerinin bulunduğu yere atanması suretiyle yapılabilir.
Aile birliği mazeretine dayanarak yer değiştirme isteğinde bulunan memur, eşinin kamu kurum ve kuruluşlarında kamu personeli olarak çalıştığına veya atanmayı talep ettiği yerde eşinin başvuru tarihi itibarıyla son iki yıl içinde 360 gün sosyal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak halen çalıştığına ya da birinci fıkranın (e) bendinde sayılan görevlerde bulunduğuna ilişkin belgeyi kurumuna ibraz etmekle yükümlüdür. Ayrıca yer değiştirme başvurusuna, evlilik durumunu kanıtlayan belgenin de eklenmesi gerekir."

Bu açıklamalara göre; öğretmenin eş özründen atanmayı talep ettiği yerde eşinin başvuru tarihi itibarıyla son iki yıl içinde 360 gün sosyal güvenlik primi ödeme zorunluluğu bulunmaktadır.

Bu yıl yayımlanan 2020 Yaz Tatili Öğretmenlerin Aile Birliği, Sağlık, Can Güvenliği Mazeretleri Ve Engellilik Durumu İle Diğer Nedenlere Bağlı Yer Değiştirme Duyurusu'nun "B. MAZERET DURUMLARI" bölümü "B.2. Aile Birliği Mazeretine Bağlı Yer Değiştirmeler" başlıklı B.2. maddesi (ı) bendindeki; "ı) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin (a) ve (b) bentleri kapsamında kamu kurum ve kuruluşları dışında sigortalı olarak çalışanlar,"

"(ı) bendi kapsamında başvuranlardan;
Eşlerinin çalışmakta olduğu işyerinden alınacak görev yeri belgesi,
Bağlı bulundukları vergi dairesinden veya ilgili meslek kuruluşundan alınacak işyerinin faaliyette olduğunu gösterir belge,
Birinci aşama başvurularının son günü itibarıyla son iki yıllık süre zarfında en az 360 gün sigortalı hizmeti olduğunu ve sigortalılığının halen devam ettiğini gösterir belge,

İdare merkezi belirli bir ilde olmakla birlikte ülke genelinde faaliyet gösteren şirketlerin şirket merkezi dışında çalışanlarının öğretmen eşlerinden; ayrıca, atanmak istedikleri yerde eşlerinin işyerinin faal olduğuna dair anonim şirketler için kendi işyerlerinden, diğer şirketler için ise çalıştıkları ildeki vergi dairesi, belediye veya ilgili meslek kuruluşundan alacakları belge,istenecektir." açıklamasına göre; Birinci aşama başvurularının son günü itibarıyla son iki yıllık süre zarfında en az 360 gün sigortalı hizmeti olduğunu ve sigortalılığının halen devam ettiğini gösterir belge istenilmektedir.

Dolayısıyla genel yönetmelik olan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliği öğretmenin eş özründen atanmayı talep ettiği yerde eşinin başvuru tarihi itibarıyla son iki yıl içinde 360 gün sosyal güvenlik primi ödeme zorunluluğu şartı olmasına karşın, özür durumu yer değiştirme duyurusunda bu ayrıntıya yer verilmemiştir, bu nedenle de iller arasında uygulama birliği bulunmamaktadır. Örneğin bazı iller öğretmenin eş özründen atanmayı talep ettiği yerde eşinin başvuru tarihi itibarıyla son iki yıl içinde 360 gün sosyal güvenlik primi ödeme şartı ararken bazı iller bu durma dikkat etmemektedir. Burada bir hususa daha dikkat edilmelidir. Aynı yer kavramından aynı işyeri kavramı değil 6245 sayılı Kanunun yer alan "aynı yer" ifadesi anlaşılmalıdır. Yani bir kişi örneğin aynı ilde 360 gün sigortalılığı farklı işyerlerinde olabilir. Bu halde kişi eş durumu nakil şartlarını taşıyordu.

Bakanlığın bu duruma dair bir açıklama yapması uygun olacaktır.

Ahmet KANDEMİR