Merkez Bankası Mayıs Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'na göre, mayıs ayındaki kapanmaya bağlı olarak faaliyetin kesintiye uğradığı bazı kalemlerde fiyat artışları düşük seyrederken, üretici fiyatlarındaki hızlı artış eğilimi devam ederek maliyet baskıları etkisini sürdürdü.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) mayıs ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 0,89 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 16,59'a gerilediğini açıklamasının ardından TCMB'nin Mayıs Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.

Rapora göre, mayısta yıllık enflasyon enerji ve temel mal gruplarında gerilerken, gıda grubunda yatay seyretti, hizmet grubunda ise yükseldi. Yıllık tüketici enflasyonuna mayısta bir önceki aya göre hizmet grubunun katkısı 0,09 puan arttı. Bu katkı temel mallar grubunda 0,52, enerjide 0,05, alkol-tütün-altında 0,04 ve gıdada 0,03 azaldı.

Enerji fiyatları, Türk lirası cinsinden petrol fiyatlarındaki gelişmelere ek olarak eşel mobil sisteminin uyarlanması ve tavan fiyat uygulamasının kaldırılmasıyla yükseldi ancak yüksek baz nedeniyle grup yıllık enflasyonu geriledi.

Mayıs ayındaki kapanmaya bağlı olarak faaliyetin kesintiye uğradığı bazı kalemlerde fiyat artışları düşük seyretti. Bu kapsamda, döviz kuru gelişmelerine karşın giyim sektörü başta olmak üzere temel mal enflasyonu ılımlı bir seyir gösterdi.

Hizmet grubu enflasyonunun seyrinde kapasite kısıtlarına bağlı olarak yüksek fiyat artışı sergileyen ulaştırma hizmetleri etkili oldu. Bu dönemde emtia fiyatlarındaki yükseliş genele yayılarak hızlandı. Türk lirası cinsinden ithalat fiyatlarındaki gelişmeler ile bazı ürünlerde süregelen arz kısıtlarının etkisiyle üretici fiyatlarındaki hızlı artış eğilimi devam etti ve maliyet baskıları etkisini sürdürdü.

Bu gelişmelerle, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları ve eğilimleri bir miktar gerilemekle birlikte yüksek seviyelerini korudu.

- "Yıllık enflasyon, ulaştırma hizmetlerinde belirgin yükseldi"

Hizmet fiyatları mayısta yüzde 1,18 yükselirken, grup yıllık enflasyonu 0,50 puan artarak yüzde 13,62'ye çıktı. Yıllık enflasyon, ulaştırma hizmetleri grubunda belirgin bir oranda yükselirken, lokanta-otel, haberleşme ve kirada daha sınırlı bir artış gösterdi, diğer hizmetlerde ise bir miktar geriledi.

Ulaştırma hizmetleri yıllık enflasyonundaki yükselişte, salgın sebebiyle getirilen kapasite kısıtlamalarına bağlı olarak şehirlerarası otobüs ücretlerindeki aylık yüzde 29,46 artış belirleyici oldu.

Lokanta-otel grubu fiyat artışını yemek hizmetleri kalemi sürükledi. Kapanmanın da etkisiyle aylık fiyat artışı yüzde 0,95 ile daha sınırlı gerçekleşti. Buna karşın, geçen yılın aynı ayındaki düşük baz nedeniyle grup yıllık enflasyonu yükselişini sürdürdü. Haberleşme hizmetleri fiyatlarındaki aylık artışta ise internet ücretleri etkili oldu.

Temel mal yıllık enflasyonu mayıs ayında 2,29 puan azalarak yüzde 20,84 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon, giyim ve ayakkabı grubunda daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda geriledi. Giyim ve ayakkabı grubu fiyatlarında bir süredir devam eden yüksek artış eğilimi, salgın kaynaklı kısıtlamalarla önemli ölçüde yavaşladı ve grup yıllık enflasyonu 5,40 puan azalarak yüzde 5,56'ya geriledi.

Dayanıklı mal fiyatları bu dönemde aylık yüzde 0,91'le artışını sürdürürken, otomobil ve mobilya gruplarında döviz kuru ve emtia fiyatlarındaki gelişmelerin etkileri izlendi. Öte yandan elektrikli ve elektriksiz aletlerde gözlenen aylık yüzde 0,35'lik fiyat düşüşü grup enflasyonunu sınırladı.

Diğer temel mallar grubunda da fiyatlar mayısta aylık yüzde 0,21'le sınırlı bir artış gösterirken grup yıllık enflasyonu yataya yakın seyrederek yüzde 18,59 oldu.

- "Eşel mobil uygulaması önemli bir enflasyonist etkiyi bertaraf etti"

Enerji fiyatları mayısta yüzde 1,50 arttı. Bu dönemde Türk lirası cinsinden petrol fiyatlarındaki gelişmelere ek olarak eşel mobil sisteminde yapılan uyarlamalar ve tavan fiyat uygulamasından çıkılmasıyla birlikte akaryakıt fiyatları yüzde 3,84 yükseldi.

Mayıs ayındaki ÖTV artışına rağmen, eşel mobil uygulaması halihazırda önemli bir enflasyonist etkiyi bertaraf etti. Doğalgaz ve katı yakıt fiyatları ise sırasıyla yüzde 1,33 ve 0,93 artarak grup içerisinde öne çıkan diğer unsurlar oldu. Akaryakıt fiyatlarındaki artışa karşın, enerji grubu yıllık enflasyonu mayısta baz etkisiyle 0,73 puan düşerek yüzde 17,71'e geriledi.

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları mayısta yüzde 0,29 artarken, grup yıllık enflasyonu yüzde 17,04 ile yataya yakın seyretti. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 0,06 puan azalışla yüzde 14,61'e geriledi, işlenmiş gıda grubunda ise 0,13 puan artışla yüzde 19,49'a yükseldi.

İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler, sebze grubu kaynaklı olarak taze meyve-sebze fiyatlarında artışa işaret etti. Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise kırmızı et fiyatlarındaki yükseliş eğilimi sürdü.

Öte yandan, işlenmiş gıda fiyatları mayısta aylık yüzde 0,87 artarken, bu gelişmede ekmek ve tahıllar ile alkolsüz içecekler kalemlerindeki yükselişler öne çıktı. Böylelikle, taze meyve-sebze dışı gıda grubu yıllık enflasyonu yüzde 18,61 seviyesine yükseldi.

- "Tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etti"

Yurt içi üretici fiyatları mayısta yüzde 3,92 ile kayda değer oranda yükselirken, yıllık enflasyon 3,16 puan artarak yüzde 38,33'e ulaştı. Üretici fiyatlarındaki bu yükselişte, döviz kuru gelişmeleri, uluslararası emtia fiyatlarında süregelen artışlar ve arz kısıtları belirleyici oldu. Bu gelişmelerle, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi yükselişini sürdürdü.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon ara malı ve enerji gruplarında belirgin şekilde yükseldi. Mayıs ayında ara mallarında yüzde 5,20 ile oldukça belirgin bir fiyat artışı gözlendi. Bu gelişmede demir-çelik ve ferro alaşımlar, tekstil iplik-elyafları, plastik ürünler, kağıt ürünleri ve profiller öne çıkarken, artışların grup geneline yayıldığı izlendi.

Enerji grubu fiyatlarındaki artışta rafine edilmiş petrol ürünleri ve elektrik enerjisinin üretimi ve dağıtımı öne çıktı.

Sermaye malı grubunda metal yapı ürünleri ve diğer genel amaçlı makinelerdeki artışlar dikkati çekti. Dayanıklı tüketim malları fiyatlarındaki artışta mobilya, ev aletleri ve mücevherat belirleyici olurken, dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki yükselişte et ürünleri, diğer tekstil ürünleri ve katı-sıvı yağlar öne çıktı. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etti.