Emeklilikte prim günü şartı ve kritik soruların cevabı

Son dakika: Tedavisi zor hastalıklar, iş kazası, meslek hastalığı nedeniyle çalışma gücünün yüzde 60'ını kaybedenler malulen emekli olup aylık almaya hak kazanır. Organ nakli, kanser, çalışmayı engelleyen genetik hastalıklar, Parkinson, MS, kara, bazı psikiyatrik hastalıklar, kalp yetmezliği, demans, Alzheimer, astım, uyku bozuklukları nedeniyle malul aylığı bağlanır. Tüm kanser hastalarında tanının konulmasından itibaren bir yıl içinde başvuranlar 18 ay, kemik iliği nakli yapılanlar 12 ay süreyle maluliyet aylığı alabilir. Maluliyet başvurusu için en az 10 yıl sigortalı olmak ve 1800 gün prim ödemesi gerekiyor. Başkasının bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için bu süre aranmıyor.

Primsiz, vergisiz malulen emeklilik için gerekli koşullar başta olmak üzere merak edilen soruların yanıtları şöyle:

Sağlık sorunları nedeniyle erken emeklilik için nasıl bir yol izlemek gerekiyor?

Meslekte çalışma, kazanma gücünün tamamını ya da bir kısmını kaybetme durumunda sürekli gelir kaybına neden olan fizyolojik bir risk olarak tanımlanan malullük durumunda erken emeklilik mümkün. Bunun için bağlı olunan sosyal güvenlik il veya merkez müdürlüğünün ilgili servislerine başvuru yapılabilir.

Malulen emeklilikte sigorta, prim gün sayısı ne kadar?

Eksik olması durumunda borçlanma mümkün mü? Kanser başta olmak üzere ağır hastalıklarda malul aylığı bağlanması için en az 10 yıl sigortalı ve 1800 gün prim ödeme koşulu bulunuyor. SGK'ya başvurulan tarihte en az 5 yıl prim ödemiş olmayanların sevk işlemi yapılmıyor. Prim gün sayısını borçlanma ile tamamlayanlar da aylık alabilir.

Geçici maluliyette süreç nasıl işliyor?

Geçici maluliyette aylık ödeme süresi 12 ay ile 24 ay arasında değişiyor. Tüm kanser hastalarında tanı konulduktan sonra bir yıl için başvurulması şartıyla 18 ay maluliyet aylığı bağlanıyor. Bazı hastalarda da tanı konulduğunda 12-24 ay aylık bağlanabiliyor. Kan kanserinde bu süre 24 ayken, kemik iliği nakli yaptıranlar da 12 ay uygulanıyor.

Maluliyete esas teşkil edecek rapor nerede hazırlanıyor?

Sosyal güvenlik il veya merkez müdürlüğünce verilen sevk yazısında belirtilen devlet üniversite hastaneleri, eğitim ve araştırma hastaneleri, askeri hastaneler sağlık raporu düzenleyebilir. Bu nitelikte hastanelerin bulunmaması durumunda devlet hastaneleri de sağlık raporu düzenleyebilir.

Engelli emeklilik koşulları farklı mı?

Malulen emekli olamayan engelli hakkıyla da emekliliğe hak kazanabilir. Malulen emekli olmak için koşulları yerine getiremeyen engellilik tespiti yaptırarak emekli olabilir.

Vergi indiriminden yararlanmak için ne yapmalıyım?

Özür oranınızı bildirir raporunuzla defterdarlık ya da vergi dairesine başvuruda bulunmalısınız.

Malulen emeklilik bütün sigorta gruplarını kapsıyor mu?

Maluliyet tespitinde sigorta ayırımı bulunmuyor. Türk Silahlı Kuvvetleri, İçişleri Bakanlığı, özel güvenlik hizmetleri ve normal sigortalıların maluliyet tespitinde her bir kurumun sağlık yönetmelikleri dikkate alınıyor.

İşe girildiği tarihte malul olduğu kararı verildiği halde aylık bağlanmaması söz konusu mu?

Bu durum, sigortalı olarak ilk defa işe girdiğiniz tarihte de malul sayılmayı gerektirecek derecede (çalışma gücünün yüzde 60'ını) hastalık ve arazlar ile başlandığı anlamına geliyor. Bu durumda yasa gereği maluliyet aylığından yararlanmak mümkün değil ancak yaşlılık aylığından erken emeklilik için başvuru yapılabilir.

Bakıma muhtaç olanlar için sigortalılık süresi zorunlu mu?

Başkasının bakımına muhtaç derecede durumu ağır olan hastalarda 10 yıllık sigortalılık süresine bakılmıyor. Ancak, en az 1.800 gün prim ödemesi şartı aranıyor. Her iki kol, bacak felci, vücudun sol ya da sağ yarısında felç, ruh sağlığı kliniğinde kalmayı gerektiren psikotik hastalıklar iki gözde yüzde 100 görme kaybı, ağır beslenme bozuklukları, yardımcı solunum cihazlarına sürekli bağımlılık, giyinme, beslenme, fonksiyonel mobilite, gibi günlük yaşam aktivitelerinin sağlanamaması bu kapsamda değerlendiriliyor.

Hangi hastalıklarda malul aylığı bağlanıyor?

Malulen aylık bağlanılan bazı hastalıklar şöyle; Kanser, organ naklinin yanı sıra çalışmaya olanak vermeyen genetik hastalıklar, beyin tümörleri, MS, Parkinson, Alzheimer, demans, sara ve bazı psikiyatrik hastalıklar, kalp yetmezliği, sindirim sistemi kanamaları, astım, KOAH...

Hazal Ateş