Bankalar batıyor ABD panikte

ABD Başkanı Joe Biden, ABD Hazine Bakanı Janet Yellen.

Küresel piyasalar, ABD'deki son 15 yılın en büyük bankacılık kriziyle çalkalanıyor. Ülkede iflas serisi 2016'dan itibaren kripto varlık ticaretine odaklanan Silvergate Bank'ın 9 Mart Perşembe günü batışıyla başladı. Fed'in agresif faiz artışları ve kripto para dünyasının en önemli platformları arasında yer alan FTX'in 2022'nin kasım ayında yaşadığı çöküş, Silvergate Bank'ta önemli bir hasara yol açtı. 14 milyar dolara ulaşan mevduat büyüklüğüne sahip Silvergate Bank, kripto endüstrisindeki sorunların mali gücünü tüketmesi nedeniyle operasyonları durdurma ve tasfiye kararı aldı.

DOMİNO ETKİSİ

Bu krizi, 209 milyar dolar değerindeki varlıkları dikkate alındığında ABD'nin 16'ncı büyük finans kuruluşu Silikon Vadisi Bankası'nın (SVB) iflası takip etti. Kaliforniya merkezli SVB'nin, 21 milyar dolarlık tahvil pozisyonunu yaklaşık 1,8 milyar dolar zararla kapatması ve 2 milyar doların üzerinde sermaye artırımına gideceğini duyurması sonrası hisse fiyatı yüzde 60'ın üzerinde eridi. Girişim sermayesi yatırımcılarının, şirketlere paralarını bankadan çekmelerini tavsiye etmesi krizi daha da derinleştirdi. ABD Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC), Silikon Vadisi Bankası'na geçen hafta piyasalar kapandıktan sonra el koyarak kayyum atadı.

SİGNATURE BANK'A DA EL KONULDU

ABD ve Avrupa, İngiltere ve İsrail'deki teknoloji şirketlerinin finans kapısı konumundaki SVB'nin ardından New York merkezli Signature Bank'a da kayyum atandı. Önceki gece el konulan Signature Bank'ın, yaklaşık 110,4 milyar dolarlık varlığı ve 88,6 milyar dolarlık mevduatı bulunuyordu. Republic National Bank of New York'un eski yöneticileri ve çalışanları tarafından 2001'de kurulan Signature Bank, genel olarak zengin müşterilere hizmet veriyordu. 2010'dan sonra New York dışına da açılan banka, 2018'de kripto para işlemlerine ağırlık verdi.

SIRADA KİM VAR?

SVB'nin iflası, Goldman Sachs ve Bank of America gibi finans kuruluşları dahil olmak üzere bankacılık hisselerini olumsuz etkiledi. ABD'de 5 günde 3 bankanın batması 2008'deki Lehman Brothers iflaslarını hatırlattı. Pandeminin etkilerinden agresif para politikaları uygulayarak kurtulmayı hedefleyen ABD başta olmak üzere Batılı ülkelerin yeni bir krizin eşiğinde olabileceği ifade ediliyor.

FAİZ ARTIŞI BANKA GİDERLERİNİ KATLADI

ABD finans sektörünü sarsan iflasların temelinde; 30 yıl gibi uzun vadelerle yüzde 0,25-0,50 faizle kredi veren bankaların Fed'in son bir yılda yaptığı faiz artışlarının maliyetinin altında ezilmesi gerçeği var. Fed'in faizleri 4,75'e çıkarmasının ardından ABD bankalarının yüksek faizle mevduat toplamaları, yüklerini artırdı. ABD yönetimi, piyasaları sakinleştirmek için toplantı üstüne toplantı yapıyor. ABD Hazine Bakanlığı, Fed ve FDIC; Silikon Vadisi Bankası müşterilerinin mevduatlarına ulaşmasını sağlama karara aldı.

"Büyük Durgunluk" trilyonları sildi

2008'deki "Büyük Durgunluk" dünya genelinde şirketlerin piyasa değerinden 14,5 trilyon doları sildi. Küresel piyasada yaşanan kayıp 20 trilyon dolara ulaştı. Finansal kriz nedeniyle, ABD'nin gayri safi yurt içi hasılasında yaklaşık 14 trilyon dolar, Amerikan mortgage piyasasında ise 10,5 trilyon dolarlık kayıp oluştu. Sadece ABD'de 9 milyon kişi işinden olurken, 8 milyon konuta bankalar tarafından icra yoluyla el konuldu. ABD hükümeti, bankalara 700 milyar dolar değerinde destek sağlanmasına izin verdi. Yardım paketi, uzmanlardan "Amerikan ekonomisi ulusallaştırılıyor" damgası yedi.

Biden: Bankalara hücum etmeyin

ABD Başkanı Joe Biden, yaşanan bankacılık kriziyle ilgili konuştu. İnsanların bankaya hücum etmesine gerek olmadığını belirten Biden, yaşanan zararın ABD'li vergi mükelleflerine yüklenmeyeceğini ve gerekli likiditenin sigorta fonlarından geleceğini kaydetti. ABD'li vatandaşların kendilerine güvenmeleri gerektiğini ve 2008'deki gibi bir krizin tekrarlanmaması için ellerinden geleni yapacaklarını söyleyen Joe Biden, Kongre ve düzenleyicilerden bankacılık sektörü regülasyonlarını sıkılaştırmalarını isteyeceğini vurguladı.

Yellen: 2008'deki gibi kurtarma paketi yok

Silikon Vadisi Bankası ile ilgili gelişmeleri görüşmek üzere finansal sistemi düzenleyici kurumların yetkilileriyle bir araya gelen ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, pazar günü bir televizyon kanalına verdiği röportajda da kurtarma paketine sıcak bakmadıklarını aktarmıştı. Durumun sektörü korumak için banka kurtarma paketlerine yol açan yaklaşık 15 yıl önceki finansal krizden çok farklı olduğunu vurgulayan Janet Yellen, "Bunu (kurtarma paketi) bir daha yapmayacağız. Ancak mevduat sahipleri konusunda endişeliyiz ve onların ihtiyaçlarını karşılamaya odaklandık" ifadelerini kullanmıştı.

İngiltere, Almanya ve İsrail de alarmda

ABD'deki banka iflasları diğer ülkelerde de endişeye neden oldu. İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, şirketlerin maruz kalabileceği potansiyel etkileri sınırlamak için bir çözüm bulmaya çalıştıklarını belirtti. İngiltere Merkez Bankası da (BoE) ülkede bankacılık sisteminin güvende olduğunu açıkladı. Alman Merkez Bankası (Bundesbank), kriz ekibini toplayacağını ve Silicon Valley Bank'ın batmasının bulaşıcı etkilerini analiz edeceğini bildirdi. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, yüksek teknoloji dünyasında oluşabilecek krize karşı şirketlere yardım edeceklerini duyurdu. IMF ise finansal istikrara yönelik olası riskleri yakından izlediğini vurgulandı.

Cabir Turğut