17 Ağustos 'dönüşüm'ün miladı
11 ili yıkan depremler 'asrın felaketi' olarak kayıtlara geçse de Türkiye, son on yıllarda şoke edici ilk sarsıntıyı 17 Ağustos 1999 Gölcük depremiyle yaşadı. 'Fay', 'fay hatları', 'zemin', 'bina güvenliği', 'arama-kurtarma' gibi kavramlar 7,4'lük o depremle dağarcığımıza girerken, depremin zorunlu kıldığı en önemli uygulama 'dönüşüm' oldu. Son depremlerin vurduğu 11 il ve İstanbul başta olmak üzere 'kentsel dönüşüm', halen Türkiye'nin en önemli gündem maddelerinden biri.
Deprem kuşağı ülkelerinden biri olan Türkiye'nin büyük kısmından uzun fay hatları geçiyor. Bu fay hatları 7 ve üzeri büyüklükte sarsıntılara neden olabileceği için tehlike her zaman devam ediyor. Türkiye, "Asrın felaketi" olarak nitelenen ve 11 ili etkileyen 6 Şubat depremlerinden önce de pek çok deprem yaşadı. Ancak en yıkıcı olanı şüphesiz 17 Ağustos 1999'da yaşanan ve merkez üssü Gölcük olan 7,4 büyüklüğündeki Marmara depremi'ydi. Büyük bir afet olan depremde 17 bin 480 kişi hayatını kaybetti, 43 bin 953 kişi yaralandı. Yaklaşık 200 bin kişinin evsiz kaldığı, 66 bin 441 konut ve 10 bin 901 iş yerinin yıkıldığı depremden 16 milyona yakın kişi değişik düzeylerde etkilendi, 285 bin 211 konut ve 42 bin 902 iş yerinde hasar tespit edildi.
4 MİLYON KONUT YASA ÖNCESİNDEN
Depremin ardından Türkiye'de uygulamaya konulan yapı denetim sistemi, kentsel dönüşüm çalışmalarıyla bina güvenliği sağlanmaya çalışıldı. Ancak 1999'dan önce yapılan binalarda risk hala devam ediyor. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi raporuna göre sadece İstanbul'da yapım yılı yapı denetim yasası ve deprem yönetmeliğinin yayınlandığı 2000 yılı ve öncesine ait olan bina sayısı 817 bin, konut sayısı ise yaklaşık 4 milyon. İstanbul'daki 5,8 milyon bağımsız birimden 1,5 milyonu risk altında.
İSTANBUL'DA KENTSEL DÖNÜŞÜM BAŞLADI
Uzmanların büyük bir deprem beklediği İstanbul'da yapı güvenliği ve kentsel dönüşüm için birçok çalışma başlatıldı. Devlet kentsel dönüşümle ilgili vatandaşlar ciddi destek sağladı. 1 milyon 207 bin vatandaş binalarının yeniden yapılması için başvuruda bulundu. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İstanbul için özel bir birim kurdu. Kentin 39 ilçesinde 188 yerde projeler devam ediyor. 2012'den beri yapılan çalışmalarda yaklaşık 800 bin bağımsız konut yenilendi, 165 bin konutun ise yenileme çalışmaları devam ediyor. Ayrıca bakanlık, Anadolu ve Avrupa yakalarında rezerv alanları belirleyerek 350 bin konutluk bir projeye başladı.
ACİL TOPLANMA ALANLARI ARTTI
17 Ağustos'tan sonra acil toplanma alanlarının sayısı da artırıldı. AFAD verilerine göre 5 bin 633 acil toplanma alanı ve yaklaşık 2 milyon 300 bin kişiye hizmet verebilecek barınma alanı yapıldı. Türkiye'deki toplanma merkezi sayısı ise 27 bin 800'e çıkarıldı.
Arama kurtarma personeli arttı
1999'daki Marmara depreminde en büyük eksikliklerden biri arama kurtarma personelinin az olmasıydı. 17 Ağustos'ta 10'dan az STK arama kurtarma yaparken, 6 Şubat Depremi'nde bu sayı 100'ü çıktı. Ayrıca toplam 35 bin 250 personel katıldı. Gönüllü olarak gelenlerin sayısı ise 10 bini geçti. Bölgede arama kurtarma görevi haricinde çeşitli görevlerde bulunan 274 bin 645 personel yer aldı.