Memurlara ve işçilere verilen babalık, ölüm ve evlilik izni

Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 104/B maddesinde, "Memura, eşinin doğum yapması halinde, isteği üzerine on gün babalık izni; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hallerinde isteği üzerine yedi gün izin verilir." hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, 4857 sayılı İş Kanununun Ek 2 nci maddesinde, "İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü halinde üç gün, eşinin doğum yapması halinde ise beş gün ücretli izin verilir." hükmü yer almaktadır.

Söz konusu Kanunlarda değişiklik yapan 6111 sayılı ve 6645 sayılı Kanunların gerekçeleri incelendiğinde şu hususlara yer verilmiştir:

-4857 sayılı Kanunda açıkça belirtilmediği için uygulamada tereddütlere neden olan mazeret izni süreleri açıkça belirlenmekte ve uzaktan çalışmaya ilişkin kurallar düzenlenmektedir.
- Sosyal yapıdaki değişimin sonucu olarak, geniş aile yapısının yerini çekirdek ailenin alması, devletin istihdamdaki payının artarak devam etmesi, merkezi yerleştirmelerle personel alımının yaygınlaşması yoluyla memuriyete adım atan geniş bir kitlenin yaşadıkları sosyal çevreden ayrılmak zorunda kalması gibi sebepler, memurların gerek kendileri gerekse yakınlarının hastalık, kaza veya doğum-ölüm vakalarındaki aylıklı ve aylıksız izin süreleri ile hastaya refakat gibi konularda düzenleme yapılmasını mecbur hale getirmiştir.

Mazeret izinlerinin süresi konusunda 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 4857 sayılı İş Kanununda farklılıkların olması hususu, anılan Kanunlarda değişiklik yapan ilgili Kanunların gerekçeleri incelendiğinde de anlaşılabilen bir durum değildir!

Yukarıdaki hüküm ve açıklamalar çerçevesinde,

-Memurlara isteği halinde, eşinin doğum yapması halinde 10 gün babalık izni verilirken kendisinin veya çocuğunun evlenmesi veya eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hallerinde 7 gün izin verilecektir.
-Ancak, memurların daha zor durumlardan olan ölüm ve evlilik hallerinde verilen iznin babalık izninden daha az olması, Kanunun değişiklik gerekçesinde de açıklanabilen izah edilebilir bir durum değildir.
-Aynı durum işçiler için de geçerlidir. Daha ağır durumların yaşandığı ölüm ve evlilik gibi bir durumun babalık izninden az sürede belirlenmesi (3 gün ve 5 gün) de ilgili Kanun gerekçesinde açıklanmamıştır.
-Çalışanların bir bütün olarak düşünülmesi gerekirken, memurların ve işçilerin evlilik, ölüm, eşin doğum yapması gibi durumlarda farklı izin sürelerine sahip olması da hakkaniyete uygun olmayan bir uygulamadır.
-Aynı durumlarda farklı izin sürelerine sahip olma durumunun, Anayasanın 10. maddesinde yer verilen Kanun önünde eşitlik ilkesine ve Anayasanın 49. maddesindeki, Devletin çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları korumak ilkesine aykırılık oluşturduğu değerlendirilmektedir.