Memurlar Uzlaştırmacılık Faaliyeti Yürütebilirler mi?

657 sayılı Kanunun "Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı" başlıklı 28'inci maddesine göre; memurların Türk Ticaret Kanununa göre (tacir) veya (esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamayacakları, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamayacakları, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamayacakları (görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç), mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamayacakları, gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamayacakları, memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışında olduğu hususları hüküm altına alınmıştır.

657 sayılı Kanunun "İkinci görev yasağı" başlıklı 87'nci maddesine göre; bu Kanunun memurlara ikinci görev verilmesini öngören hükümleri ile hakem, tasfiye memuru ve bilirkişilere takdir olunan İl Genel Meclisi ve İl Daimi Encümeni başkanları, özel kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle kurulan ve asli görevlerinin devamı niteliğinde olmayan çeşitli kurul, komisyon, heyet ve jüri çalışmalarına, Üniversiteler, Akademiler, özel kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle kurulan araştırma kurumları tarafından idareyle ilgili olarak yapılan inceleme ve araştırma çalışmalarına katılanlar için özel kanunlarınca gösterilen veya bu kanunlara dayanılarak tespit edilen ücretlerin ödenmesine ilişkin hükümler saklı olduğu hüküm altına alınmıştır.

657 sayılı Kanunun mali hükümler kısmının "Kapsam" başlıklı 146'ncı maddesine göre; bu Kanunun birinci maddesinin birinci fıkrası kapsamına giren memurlar aylık, ücret, ödenek, hizmetle ilgili her çeşit ödeme ve bunların şekil ve şartları bakımından bu Kanundaki hükümlere, aynı maddenin ikinci fıkrası kapsamına giren memurlar özel kanunlardaki hükümlere tabi olduğu, memurlara kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmeliklerin ve amirlerin tayin ettiği görevler karşılığında bu Kanunla sağlanan haklar dışında ücret ödenemeyeceği, hiçbir yarar sağlanamayacağı (gençlik ve spor hizmetleri uygulamasında fiilen görevlendirilecekler hariç.), bu Kanun gereğince ödenecek aylık, taban aylığı, kıdem aylığı zam ve tazminatlar ile diğer ödemeler toplamının brüt tutarı, bulunulan yerde İş Kanunu gereğince işçiler için tespit olunan asgari ücretin aylık tutarından az olamayacağı: az olması halinde, aradaki farkın memurun diğer özlük hakları ile ilgilendirilmeksizin tazminat olarak ödeneceği hüküm altına alınmıştır.

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun "Uzlaştırma" başlıklı 253'üncü maddesinin (22) numaralı fıkrasına göre; uzlaştırmacıya Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen tarifeye göre ücret ödeneceği; (24) numaralı fıkrasına göre uzlaştırmacıların avukatların veya hukuk öğrenimi görmüş kişilerin yer aldığı Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen uzlaştırmacı listelerinden görevlendirileceği hüküm altına alınmıştır.

Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği'nin "Tanımlar" başlıklı 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) ve (l) bentlerine göre uzlaştırmanın, uzlaştırma kapsamına giren bir suç nedeniyle şüpheli veya sanık ile mağdur, suçtan zarar gören veya kanuni temsilcisinin, Kanun ve bu Yönetmelikteki usul ve esaslara uygun olarak uzlaştırmacı tarafından anlaştırılmaları suretiyle uyuşmazlığın giderilmesi sürecini; uzlaştırmacının şüpheli veya sanık ile mağdur veya suçtan zarar gören arasındaki uzlaştırma müzakerelerini yöneten, Cumhuriyet savcısının onayıyla görevlendirilen avukat veya hukuk öğrenimi görmüş kişiyi ifade ettiği düzenlenmiştir.

Mülga Devlet Personel Başkanlığı memurların uzlaştırmacılık yapıp yapamayacağına ilişkin verdiği görüşlerde de, her çeşit ödemeye hak kazanılabilmesi ve kazanç getirici faaliyette bulunulabilmesi için mevzuatta konuya ilişkin düzenleme yapılmış olması gerektiğini, gerek 657 sayılı Kanun gerekse de Ceza Muhakemesi Kanununda konuya ilişkin özel bir düzenleme bulunmadığını belirterek memurların uzlaştırmacılık yapamayacağını ifade etmektedir. Bunun yanı sıra uzlaştırmacı faaliyeti yürüten bir çok kamu personelinin söz konusu bu faaliyeti mesai saatleri içinde icra ettiği görülmekte olup, 657 sayılı Kanunun disiplin hukuku hükümleri de konunun başka bir boyutunu göstermektedir.

Sonuç olarak; memurlar açısından memurların uzlaştırmacılık faaliyetini yürüterek kazanç elde edebilmeleri bahse konu Kanunlar ve Yönetmelik hükümlerinde özel ve açık bir düzenleme yer almadığından ötürü mümkün olmadığı değerlendirmekteyiz.

İşte Devlet Personel Başkanlığının 2018 tarihli görüşü: