Memurlar 1 günlük yıllık izin kullanabilir mi?

657 sayılı Kanunun "İzin" başlıklı 23'üncü maddesine göre; Devlet memurları, bu kanunda gösterilen süre ve şartlarla izin hakkına sahiptirler. "Yıllık izin" başlıklı 102'nci maddesine göre; Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan 10 yıla kadar (10 yıl dahil) olanlar için 20 gün, hizmeti 10 yıldan fazla olanlar için 30 gündür. "Yıllık izinlerin kullanılışı" başlıklı 103'üncü maddesine göre; yıllık izinler, amirin uygun bulacağı zamanlarda, toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabilir. Birbirini izleyen iki yılın izni bir arada verilebilir. Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşer.

İdareye tanınan yetkiler "bağlı yetki" ve "takdir yetkisi" olmak üzere iki başlık altında toplanır.

Bağlı Yetki; idarenin belli bir şey yapması ya da belli bir davranışta bulunması kesin bir biçimde mer'i mevzuat hükümlerine göre istenmiş olması durumunda ortaya çıkar.

Takdir Yetkisi; idarenin belli bir davranışta bulunurken ya da belli bir görevi yerine getirirken az ya da çok bir hareket serbestliği tanınmış olması durumunda ortaya çıkar. İdare, kendisine tanınan bu yetkiyi, kanunların gösterdiği sınırlar içinde ve kamu yararı için kullanmak zorundadır. İdareye bazı konularda takdir yetkisi tanınması idarenin keyfi hareket etmesi anlamında değildir. İdarenin takdir yetkisini kullanırken bazı ilkelere uyması, belirli kurallar dahilinde hareket etmesi gerekir. Takdir yetkisi eşitlik, adalet ve kamu yararı çerçevesinde uygun kullanılmalıdır.

Anayasal ve kanuni bir hak olan izin hakkının idarenin takdiri ile kullandırılmaması veya idarenin takdir yetkisini kullanırken çalışanların mağdur edilmesi hukuka uygun olmaz. İdare, memurları anayasal ve yasal güvenceye bağlanmış bu hakkından mahrum edemez. İdareciler hizmetin aksamaması ve gözetim görevine de dikkat ederek bir plan dahilinde memurlara izinlerini kullandırmalıdır.

Yıllık iznin kullanılışında, hem Devlet memurlarının haklarını korumak, hem de hizmetin aksamamasını önleyecek usullere yer vermek amacı güdülmüştür. Bu bakımdan amirlere önemli bir sorumluluk verilmiştir. Buradaki «amir» deyimi ile hizmetin sevk ve idaresinden sorumlu olan amir kast dilmektedir. Yıllık izinler, amirin uygun bulacağı zamanlarda, toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabilir. Burada yer alan ve amire izinlerin kullanılma zamanını saptama konusunda tanınan yetkinin amacı; amirin memurunu gözetme yükümünün doğal bir sonucu olduğundandır. Yıllık izinlerin kullanılma zamanı konusunda amirlere yetki tanınmıştır. Ayrıca yıllık izinlerin ait olduğu yıl içinde kullanılmasının asıl, o yıla ait kullanılmayan iznin ise istisnai bir durum olması nedeniyle, yıllık izinlerin kullanılmasında temel ilke; her kamu idaresinde mevcut personelin hizmeti aksatmayacak bir şekilde izin kullanmalarının sağlanması olmalıdır. Bu amaçla, kamu idarelerinde izin vermeye yetkili amirler, Devlet memuruna hizmetin aksamadan devamını sağlayacak şekilde ve önceden hazırladığı bir plan çerçevesinde izin kullandırmalıdır. Yıllık izinlerin tamamının veya bir kısmının ait olduğu yıl içinde kullanılamaması durumunda kullanılamayan yıllık izin, bir sonraki yılın izni ile birlikte toptan veya kısım kısım kullanılabilecektir.

Memurun yıllık izin kullanmasında engelleyici hususların giderilmesi memurun işe motive edilmesi açısından şarttır. Amirlerin de bu anlayış içinde davranmaları gerekir. Her amir kendine karşı uygulanmasını istemediği bir tutumu kendi astlarına karşı da uygulamamalıdır. Yıllık izinler hizmetin aksatılmaması ve memurun ihtiyaç duyduğu zamanda verilmelidir. Bu yapılmazsa, izinden elde edilecek faydalar aksar, hatta bunun olumsuz etkileri de olur. İzni daima psikolojik yönden mütalaa etmek gerekir. Kendini ona göre hazırlamış memura önemli bir sebep yokken izin verilmemesi memuru işinde olumsuz etkiler.

Dönemin DPB vermiş olduğu görüş yazılarında; 5 veya 7 gün yıllık izin talebinde bulunan personele, bu süreler kadar izin verilmesine engel bir düzenlemenin bulunmadığı (T.13.07.2012, S.11967); 1-2 gün yıllık izin talebinde bulunan personele bu süreler kadar izin verilmesine engel bir düzenleme bulunmadığı (T.04.04.2011, S.3419) mütalaa edilmiştir.

Sonuç olarak; yıllık iznin kullanılacağı zaman idareye takdir yetkisi tanınmış olmakla birlikte kamu kurum ve kuruluşlarının yıllık iznin kullanılma süresini sınırlamasına ilişkin bir düzenleme 657 sayılı Kanunda yer almamaktadır. Dolayısıyla, memurlara yıllık izin verilmesinde asgari gün sınırı bulunmamaktadır. Konu hakkında dönemin DPB tarafından verilen görüş yazısı da bu minvaldedir (T:26.01.2007, S:1228). Bu noktada, amirin takdiri önemlidir. Takdir yetkisi, hukuka aykırı kullanılmamalı ve mağduriyet oluşturmamalıdır (Danıştay 16. Daire, T.25.05.2016, E.2015/7625, K.2016/3687).