Memurlara neden yol izni verilmiyor?

Devlet Memurları Kanunu'nun 102. maddesinde, "Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür. Zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebilir." hükmü, 103. maddesinin ilk fıkrasında ise "Yıllık izinler, amirin uygun bulacağı zamanlarda, toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabilir. Birbirini izliyen iki yılın izni bir arada verilebilir. Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşer." hükmü yer almaktadır.

Kanunun 1965 yılında yürürlüğe giren ilk halinde 102. madde, "Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti bir yıldan beş yıla kadar (Beş yıl dahil) olanlar için yirmi, beş yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için otuz, daha fazla hizmeti olanlar için de kırk gündür; bu sürelere, gidiş ve dönüş süreleri dahildir." şeklindeyken 1970 yılında 1327 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrası bu günkü halini almıştır. Değişiklikle birlikte azami kırk gün olan izin süresi 30 güne düşürülmüş, yolda geçecek süreler için dört güne kadar ilave izin kullanma hakkı sağlanmıştır.

62 Seri Numaralı Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinin A/3 maddesinde, "Yasanın 102 nci maddesinde, zorunlu durumlarda memurlara yıllık izinlerine ek olarak gidiş ve dönüş için en çok dört gün izin verilebileceği öngörülmüştür. Bu iznin, bulundukları belediye ve köy sınırları dışında izinlerini geçiren memurlara, çok zorunlu ve çok ender durumlarda yetkili amirin gerek ve uygun görmesi halinde kullandırılması doğru olacaktır." denilmektedir. Kanun hükmünde "zorunlu haller" ibaresi kullanılırken Tebliğ hükmü ile "çok zorunlu ve ender durumlarda" denilerek iznin verilmesi biraz daha zorlaştırılmıştır.

Memurun yıllık izin hakkının temel dayanağı Anayasanın 50. maddesinde düzenlenen dinlenme hakkıdır. 657 sayılı Kanun Anayasa'da yerini bulan bu hakkın kullanım esaslarını belirlemiştir.

Yıllık iznini bulunduğu yer dışında gerek memleketinde gerekse tatil beldelerinde geçirecek memurun gidiş ve dönüş yolculuğu için yapması gereken hazırlıklar ve yolculuk meşakkatli bir süreç olup aktif ve yorucu bir faaliyettir. Kanun koyucu bu durumu dikkate alarak bu yorucu süreci dinlenme hakkı dışında tutmuştur. Ancak Kanun hükmünde geçen "zorunlu haller" veya Tebliğde ağırlaştırılmış haliyle "çok zorunlu veya çok ender haller"in neler olduğu subjektif, kişiden kişiye değişen bir konu olup, bu hallerin takdirinin amirin yetkisinde olduğu anlaşılmaktadır. Takdir yetkisi ise genellikle haktan yararlanılmasını ortadan kaldıracak şekilde kullanılmaktadır.

Günümüzde izin işlemleri el yordamıyla değil bilgisayar programları aracılığı ile yürütülmektedir. Bu programlarda yıllık izin süresine ilave olarak yol izni talep etme ve izin verme seçeneğinin sunulması, iznin başlangıç ve bitiş tarihlerinin buna göre belirlenmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan yol izni verilecek olması halinde nelere dikkate edilecektir? Memurlar yıllık iznini bir seferde değil toplam izin süresi dahilinde parçalı olarak kullanabilmektedir. Her yıllık izinde gidiş ve dönüş için yol izni verilecek midir? Kanunda 20 veya 30 günlük sürelere atıfla ilave yol izni verilmesi öngörüldüğü için yıllık izin kaç defada kullanılırsa kullanılsın yol izni süresi değişmeyecek, bir yılda azami dört gün verilebilecektir.

Mülga Devlet Personel Başkanlığı 3 Temmuz 2015 tarihli ve 4600 sayılı yazısında 657 sayılı Kanunda yer alan hüküm ile 62 Seri Numaralı Tebliğde yer alan ifadelere bağlı kalarak tereddüt oluşturan bazı hususlara değinmiş, yol izni verilmesinde dikkate alınacak zorunlu hallerin takdirinin yıllık izin vermeye yetkili amirin yetkisinde olduğunu, ertesi yıla devreden yıllık izin hakkına bağlı olarak yol izni verilemeyeceğini ifade etmiştir.

Sonuç olarak, 657 sayılı Kanunun ilk halinde yol süreleri dahil 40 gün olarak belirlenmiş yıllık izin hakkının 1970 yılında yapılan değişiklikle 30 güne güne düşürülmesi ancak artı 4 güne kadar ilave yol izni öngörülmesi, gidiş geliş yolculuğunun hangi vasıta olursa olsun meşakkatli bir süreç olması, takdir yetkisinin bir hakkın kullanılmasını ortadan kaldıracak şekilde yorumlanmaması ve uygulamada birlik sağlanabilmesi bakımından tüm memurlara yol izni verilerek dinlenme hakkının etkin bir şekilde kullanılması gerektiğini değerlendirmekteyiz.