AYM'den kaymakam adaylığı için kritik karar

4 Haziran 2024 tarihli Resmi Gazetede 703 sayılı KHK'ya yönelik Anayasa Mahkemesi kararı yer almıştır.

1700 sayılı Dahiliye Memurları Kanun'un "Namzetlik ve ehliyet şartları " başlıklı 2. maddesinin (B) fıkrasının önceki halinde Kanun'un 1. maddesinde yazılı 4. ve daha yukarı sınıflardaki memurluklara geçebilmek ve tayin olunmak için üniversitelerin siyasal bilgiler, hukuk, iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler fakülteleri ile bunlara denkliği YÖK tarafından kabul edilen yurt dışmdaki en az dört yıl süreli fakültelerden mezun olma şartı aranmıştır.

Ancak, 703 sayılı KHK'nın 134. maddesinin (s) bendiyle bu düzenleme yürürlükten kaldırılmıştır. Kamu hizmetine girme ve hizmete alınmada hangi nitelik ve şartların aranacağı Anayasa'nınn 70. maddesi kapsamındadır. Dolayısıyla kaymakam adaylığına atanma şartlarını yürürlükten kaldıran kural Anayasa'mn İkinci Kısmı'mn Dördüncü Bölümü'nde yer alan kamu hizmetlerine girme hakkına ilişkin düzenleme içerdiğinden Anayasa'mn mülga 91. maddesi uyarınca KHK ile düzenlenemeyecek yasak alanda kalmaktadır. Anayasa Mahkemesi bu gerekçeyle, 1700 Sayılı Kanun'un 2. Maddesinin (B) Fıkrasının Yürürlükten Kaldırılmasının Anayasa'ya aykırı olduğuna karar vermiştir.

AYM daha önce de, kaymakam adaylığına girişi düzenleyen 1 sayılı CBK'nın 274. maddesi hakkında da iptal kararı vermiştir. 1 sayılı CBK'da yer alan ve iptal kararı verilen düzenleme şu şekildedir:

"Madde 274/A - (Ek madde: 15.07.2018 - 4 s. CB. Kararnamesi/799. md.)
Kaymakam adaylarının 9/6/1930 tarihli ve 1700 sayılı Dahiliye Memurları Kanununda belirtilen şartlar yanında, yurt içindeki üniversitelerin veya diploma denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanmış olmak kaydıyla yabancı üniversitelerin en az dört yıllık lisans eğitimi veren fakültelerinin uluslararası ilişkiler, siyaset bilimi, kamu yönetimi, iktisat, işletme, maliye ve finans, sosyoloji, halkla ilişkiler ve tanıtım, psikoloji bölümlerinden veya bu bölümlerden herhangi birinin müfredatında yer alan derslerin en az yüzde seksenine sahip olan diğer bölümlerden ya da hukuk fakültelerinden mezun olmaları veya üniversitelerin sosyal bilimler, mühendislik fakülteleri ile tarih bölümlerinde en az dört yıllık lisans eğitimi yapmış ve uluslararası ilişkiler, siyaset bilimi, kamu yönetimi, hukuk ve iktisat alanlarında lisansüstü eğitim yapmış olmaları gerekir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından yönetmelikle düzenlenir."

Anayasa Mahkemesi 1/6/2023 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan kararıyla, yukarıda yer verilen 1 nolu CBK'nın 274/A maddesini iptal etmiştir. İptal kararının 9 ay sonra yürürlüğe girmesi kararlaştırılmıştır. AYM, Kamu hizmetine girme ve hizmete alınmada hangi nitelik ve şartların aranacağı Anayasa'nın 70. maddesi kapsamında olduğu ve bu konunun CBK ile düzenlenemeyeceğini belirtmiştir. Bu karar 1 Mart 2024 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

4 Haziran 2024 tarihli Resmi Gazetede yer alan kararla birlikte ele alındığında kaymakam adaylığı için TBMM'den bir kanun çıkartmaktan başka bir yol bulunmamaktadır. Zira Anayasa Mahkemesi KHK veya CBK ile bu alanda düzenleme yapılamayacağını karara bağlamıştır. Bu yönde bir kanun çıkmadan kaymakam adaylığı sınav ilanı yayımlanması mümkün değildir.